سقوط ۹۶ درصدی صادرات ایران | سبزیجات منجمد جهانی بدون حضور ایران!
صادرات سبزیجات منجمد در سال ۲۰۲۴ به ارزش ۸.۶ میلیارد دلار رسید و رشد ۲.۲ درصدی را ثبت کرد. چین، بلژیک، اسپانیا، مکزیک و هلند بیشترین سهم را در این بازار جهانی به خود اختصاص دادند. ایران با صادراتی بیش از ۲ میلیون دلار در جایگاه شصت‌وچهارم جهان قرار گرفت. این جایگاه نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش چشمگیر ۹۶ درصدی را نشان می‌دهد. آمارها بیانگر فرصت‌های از دست‌رفته و نیاز به سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و بسته‌بندی برای حضور پررنگ‌تر ایران هستند.
بازار جهانی سبزیجات تازه و منجمد در سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته است. بهبود فناوری‌های کشاورزی، توسعه سیستم‌های آبیاری و افزایش تقاضا در سطح بین‌المللی باعث شده تولید و صادرات سبزیجات به یکی از بخش‌های مهم اقتصاد جهانی تبدیل شود. در سال ۲۰۲۴، صادرات سبزیجات منجمد به ارزش ۸.۶ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل رشد ۲.۲ درصدی را نشان می‌دهد. در این میان، ایران با صادراتی بیش از ۲ میلیون دلار در جایگاه شصت‌وچهارم جهان قرار گرفت؛ جایگاهی که نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش چشمگیر ۹۶ درصدی را ثبت کرده است. این آمارها اهمیت بررسی جایگاه ایران در بازار جهانی و مقایسه آن با کشورهای پیشرو را دوچندان می‌کند.
تولیدکنندگان بزرگ سبزیجات تازه در جهان
طبق آمارهای سازمان فائو، کشورهایی مانند چین، هند، ترکیه، ایالات متحده، ویتنام، نیجریه، مصر، مکزیک، اندونزی و روسیه بیشترین تولید سبزیجات تازه را در جهان دارند. چین با تولید سالانه بیش از ۶۶۲ میلیون تن سبزیجات تقریباً نیمی از محصولات جهانی را تأمین می‌کند و بزرگ‌ترین تولیدکننده سبزیجات در دنیا محسوب می‌شود. این کشور طیف وسیعی از محصولات از جمله سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، کلم، خیار، بادمجان، کاهو، سیر، فلفل و اسفناج را تولید می‌کند.
هند نیز با تولید بیش از ۲۰۹ میلیون تن سبزیجات در جایگاه دوم قرار دارد. محصولاتی مانند سیب‌زمینی، پیاز، گل‌کلم، لوبیا و اسفناج بخش عمده تولید این کشور را تشکیل می‌دهند. ترکیه به‌عنوان سومین تولیدکننده بزرگ، سبزیجاتی همچون خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل، بادمجان و اسفناج را در مقیاس وسیع کشت می‌کند و علاوه بر تأمین نیاز داخلی، بخش قابل‌توجهی از تولیدات خود را صادر می‌کند.
این کشورها با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و توسعه کشت گلخانه‌ای توانسته‌اند سهم بزرگی از بازار جهانی سبزیجات تازه را در اختیار بگیرند و زمینه‌ساز رشد صادرات سبزیجات منجمد نیز شوند.
صادرات سبزیجات منجمد؛ روند جهانی و کشورهای برتر
صادرات سبزیجات منجمد در سال ۲۰۲۴ به ۸.۶ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال ۲۰۲۰ رشد ۲۳.۴ درصدی را نشان می‌دهد. ارزشمندترین گروه صادراتی، سبزیجات متفرقه مانند مارچوبه، کلم بروکلی، گل‌کلم، قارچ، هویج و کنگر فرنگی بودند که ۵۶.۹ درصد از کل صادرات را تشکیل دادند. پس از آن، مخلوط سبزیجات منجمد با ۱۲.۴ درصد، نخودفرنگی با ۷.۵ درصد و ذرت شیرین با ۶.۷ درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
پنج کشور اصلی صادرکننده سبزیجات منجمد شامل چین، بلژیک، اسپانیا، مکزیک و هلند هستند که در مجموع ۵۷.۵ درصد از کل صادرات جهانی را تأمین کردند. چین با صادراتی به ارزش ۱.۶ میلیارد دلار و سهم ۱۹ درصدی در صدر قرار دارد. بلژیک با ۱.۳ میلیارد دلار، اسپانیا با ۸۸۴ میلیون دلار، مکزیک با ۶۰۶.۵ میلیون دلار و هلند با ۵۴۷ میلیون دلار در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
در میان صادرکنندگان برتر، کشورهایی مانند هلند، ایتالیا، مجارستان و اکوادور رشد قابل‌توجهی در صادرات داشته‌اند. به‌طور مثال، هلند با افزایش ۲۶ درصدی و ایتالیا با رشد ۲۱.۹ درصدی توانستند جایگاه خود را در بازار جهانی تقویت کنند. در مقابل، کشورهایی مانند بلژیک، مکزیک، ایالات متحده، آلمان و ترکیه کاهش فروش بین‌المللی را تجربه کردند.
جایگاه ایران در بازار جهانی سبزیجات منجمد
ایران در سال ۲۰۲۴ با صادراتی بیش از ۲ میلیون دلار در رتبه شصت‌وچهارم جهان قرار گرفت. این جایگاه نسبت به سال ۲۰۲۳ کاهش چشمگیر ۹۶ درصدی را نشان می‌دهد و بیانگر چالش‌های جدی در حوزه صادرات سبزیجات منجمد است. با وجود ظرفیت‌های بالای کشاورزی در ایران، سهم کشور از بازار جهانی بسیار محدود است.
یکی از دلایل اصلی این وضعیت، ضعف در زیرساخت‌های فرآوری و بسته‌بندی محصولات کشاورزی است. بسیاری از تولیدات داخلی به‌صورت تازه مصرف می‌شوند و بخش اندکی وارد چرخه صادرات منجمد می‌شود. علاوه بر این، مشکلاتی مانند هزینه‌های بالای حمل‌ونقل، محدودیت‌های تجاری و نبود برندهای قدرتمند صادراتی، جایگاه ایران را در بازار جهانی تضعیف کرده است.
با توجه به رشد تقاضا برای سبزیجات منجمد در جهان، ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی و توسعه فناوری‌های سردخانه‌ای، سهم بیشتری از این بازار را به دست آورد. همچنین ایجاد همکاری‌های تجاری با کشورهای منطقه و استفاده از ظرفیت‌های صادراتی به بازارهای آسیایی و اروپایی می‌تواند موقعیت ایران را بهبود بخشد.
نتیجه‌گیری
بازار جهانی سبزیجات منجمد در سال ۲۰۲۴ با ارزش ۸.۶ میلیارد دلار، روندی رو به رشد را تجربه کرده است. کشورهای پیشرو مانند چین، بلژیک و اسپانیا بخش عمده‌ای از این بازار را در اختیار دارند. در مقابل، ایران با صادراتی اندک و جایگاه شصت‌وچهارم، سهم بسیار محدودی دارد. کاهش ۹۶ درصدی صادرات ایران نسبت به سال قبل نشان می‌دهد که نیاز به بازنگری جدی در سیاست‌های کشاورزی و صادراتی وجود دارد. توسعه صنایع تبدیلی، ارتقای کیفیت بسته‌بندی و ایجاد برندهای معتبر می‌تواند مسیر تازه‌ای برای حضور پررنگ‌تر ایران در بازار جهانی سبزیجات منجمد فراهم کند.
