نجات دهنده ایران از بحران تازه ؛ معجزه از راه رسید ؟
هیچ حسابی روی بارورسازی ابرها و نتایج آن برای افزایش ظرفیت تأمین آب شرب کشور نشده و اگر از محل اقدامات آن در نیمه دوم امسال، با عدم قطعی بالا، آورد بیشتری در حد ۵ تا ۱۵ درصد حاصل شود، فقط در میزان بارش‌های همان منطقه هدف در همان زمان بارورسازی است.
بارورسازی ابرها (Cloud Seeding) یک روش مصنوعی است که با وارد کردن مواد شیمیایی یا ذرات خاص به درون ابرها، احتمال بارش باران یا برف را افزایش می‌دهد. این فناوری، در سال‌های اخیر در کشورهای مختلف برای مقابله با خشکسالی و کم‌آبی مورد توجه قرار گرفته است. در ایران، عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب، با اشاره به ورود این کشور به ششمین سال خشکسالی متوالی، بر استفاده از این فناوری برای افزایش منابع آبی تأکید دارد.
فناوری، کاربرد و تاثیرات آن
در روش بارورسازی، ذراتی مانند یدید نقره (AgI)، کلرید سدیم، دی‌اکسید کربن جامد (یخ خشک) و حتی آب نمک به هواپیما یا موشک نصب شده و به داخل ابرهای مستعد بارش پاشیده می‌شوند. این ذرات نقش هسته میعان یا یخ را ایفا می‌کنند و فرآیند تراکم بخار آب در ابرها سریع‌تر انجام شده و نتیجه آن افزایش احتمال بارش است. اگرچه هدف اصلی، مناطق خشک و کم‌آب مانند بالادست سدهای تهران، زاینده‌رود و تبریز است، ولی اثربخشی این فناوری هنوز محدود و در حد آزمایشی باقی مانده است.
اثر محدود و شرط‌مندی بارورسازی
بر اساس تجربیات جهانی و ادبیات علمی، بارورسازی ابرها می‌تواند بین ۵ تا ۱۵ درصد افزایش در میزان بارش مناطق تحت پوشش به همراه داشته باشد. اما این اعداد مشروط به وجود ابرهای مناسب و شرایط جوی است و نمی‌توان آن را یک راه حل قطعی برای بحران کم‌آبی در کشور دانست. در حقیقت، میان‌رود و منابع آبی کشور همچنان باید براساس منابع مطمئن و پایدار تامین شوند.
نظر نهادهای بین‌المللی و علمی
نهادهای علمی مانند NOAA در ایالات متحده، تأکید دارند که اثرات بارورسازی در مقیاس محدود و مشروط است و نباید انتظار معجزه داشت. این فناوری صرفاً یک راهکار تکمیلی و کمکی است که می‌تواند در کنار فعالیت‌های دیگر برای بهبود منابع آب موثر باشد اما به تنهایی مؤثر و کافی نیست. در برنامه‌ریزی منابع آب، تأمین آب شرب باید با اطمینان حداقل ۹۷ درصد انجام شود و هیچ حسابی روی اثرگذاری تنها این فناوری حساب نشده است.
در نتیجه، اگر در پاییز و زمستان کشور بتواند از طریق بارورسازی ابرها در مناطق هدف، تا حدود ۵ تا ۱۵ درصد افزایش آورد آب داشته باشد، این مقدار در مقیاس محدود می‌تواند در تامین منابع آبی تاثیر گذار باشد. اما نباید فراموش کرد که اثربخشی این فناوری محدود است و نباید جایگزین استراتژی‌های بلندمدت و پایدار در مدیریت منابع آب شود.
در کل، بارورسازی ابرها ابزاری است پرکاربرد و نوآورانه، اما هنوز در مرحله آزمایش و محدودیت اجرایی قرار دارد و نیازمند تحقیقات و توسعه بیشتر است تا بتواند نقش مهم‌تری در کم کردن اثرات خشکسالی ایفا کند.
