فوری؛ ایران تنگه هرمز را بست؟

 سیداحسان خاندوزی، وزیر اسبق اقتصاد گفت: از فردا‌ به‌مدت ۱۰۰ روز، هیچ نفتکش و محموله LNG نباید بتواند از تنگۀ هرمز عبور کند مگر با تایید ایران.

این سیاست اگر «به‌موقع» اجرا شود تعیین‌کننده است. هر تاخیر در اجرای آن، یعنی تحمل بیشتر جنگ در داخل خاک. نبرد ترامپ را باید با ترکیب اقتصاد-امنیت خاتمه داد.

چه اتفاقی برای صادرات نفت جهانی به‌وجود خواهد آمد؟

روزانه حدود ۱۹ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز عبور می‌کند، که نزدیک به ۴۰ درصد نفت صادراتی جهان است.

در صورت وقوع جنگ در منطقه خلیج فارس و بسته شدن تنگه هرمز، تامین ۱۹ میلیون بشکه نفت صادراتی چگونه جبران می‌شود؟

‌1. عربستان سعودی: خط لوله شرق-غرب (پترولاین).

  ظرفیت: حدود 5 میلیون بشکه در روز

  مسیر: نفت خام را از میادین نفتی بقیق در شرق عربستان سعودی به بندر ینبع دریای سرخ می‌برد.

‌2. امارات: خط لوله نفت خام ابوظبی (ADCOP)

  ظرفیت: 5/1 میلیون بشکه در روز

  مسیر: میادین نفتی در ابوظبی را به پایانه صادراتی فجیره در خلیج عمان متصل می‌کند.

‌3. عراق: خط لوله کرکوک-جیهان

  ظرفیت: حدود 6/1 میلیون بشکه در روز

  مسیر: از شمال عراق به بندر جیهان ترکیه در دریای مدیترانه می‌رود.

‌4. عراق: خط لوله بصره - عقبه

  ظرفیت برنامه‌ریزی شده: حدود 1 میلیون بشکه در روز

  مسیر: بصره (جنوب عراق) را به بندر عقبه اردن در دریای سرخ متصل می‌کند.

‌5. قطر: صادرات LNG از طریق راس لافان و عمان

  صادرات اولیه قطر LNG است نه نفت خام.

  مسیر جایگزین: در صورت مسدود شدن هرمز، قطر می‌تواند از بنادر عمان (صحار، دقم، صلاله) برای ارسال LNG استفاده کند.

‌6. کویت: گزینه‌های جایگزین محدود

  کویت به شدت به تنگه هرمز وابسته است.

‌از مجموع ۱۹ میلیون بشکه نفت صادراتی از تنگه هرمز، حدود ۹ میلیون بشکه می‌تواند مستقل از تنگه هرمز نیز صادر شود. جایگزین ۱۰ میلیون بشکه توسط روسیه، آمریکا، کانادا، برزیل و کشورهای آفریقایی قابل تامین به‌نظر می‌رسد.

البته طبیعی است که در این حالت بازار دچار شوک قیمت شود و نفت احتمالاً بین ۲۰ تا ۴۰ دلار افزایش می‌یابد (برخی پیش‌بینی‌ها حتی بیشتر).

  بازارهای جهانی دچار شوک می‌شوند، خصوصاً کشورهایی مانند چین، هند، کره جنوبی و ژاپن که به نفت خلیج‌فارس وابسته‌اند.

آیا این کار منطقی خواهد بود؟ پاسخ به‌صورت قاطع، خیر، چون:

  هزینه‌های اقتصادی و سیاسی آن برای ایران سنگین است.

  احتمال واکنش بین‌المللی و تشکیل بزرگترین ائتلاف چند دهه اخیر با درگیری نظامی شدید علیه ایران رخ خواهد داد.

  واکنش سریع و قاطع آمریکا و ائتلاف تقریباً حتمی است که می‌تواند شامل:

  عملیات مین‌روبی و بازگشایی مسیر دریایی با کمک ناوگان پنجم (مستقر در بحرین).

  حملات محدود یا گسترده به پایگاه‌های موشکی یا قایق‌های تندرو ایران در خلیج‌فارس.

  حمایت اطلاعاتی و نظامی از کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس.

واکنش کشورهای حوزه خلیج فارس:

در این‌صورت دیگر تعارف سیاسی کنونی را کنار می‌گذارند و احتمالاً بلافاصله از ائتلاف نظامی تحت رهبری آمریکا برای بازگشایی تنگه حمایت می‌کنند. ممکن است از پایگاه‌های نظامی خود در خلیج فارس برای پشتیبانی از عملیات دریایی یا هوایی استفاده کنند.

تاکید می‌کنم که گسترش جنگ به خلیج فارس یک دام بسیار بزرگتر از دامی است که اکنون در آن افتاده‌ایم و در صورت درگیر شدن تا نابودی کلیه زیر بناهای هفت دهه آخر دشمنان ایران کوتاه نخواهد آمد.

درگیری در خلیج فارس می‌تواند باعث شود کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس (مانند عمان، قطر، کویت) که تا حدی بی‌طرف یا متمایل به میانجی‌گری‌اند، به سمت آمریکا و عربستان متمایل شوند.