بار هزینه و درآمد معدن بر دوش تجهیزات

 فعالیت‌های دیگر شامل خردایش، ذوب، پالایش و ... است. تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی مته‌ها و ابزارهای معدنی، خاک‌برها، ماشین‌آلات حفاری و بارگیری و باربری و تجهیزات سنگ‌شکنی، خردایش، آسیا کردن و تجهیزات غربالگری، ماشین‌آلات فرآوری مواد معدنی، نوار نقاله‌های انتقال خوراک، استکرها و بازیابی‌کننده‌ها و تجهیزات پودر کردن مواد معدنی به ذرات کوچک‌تر را شامل می‌شوند.امروزه تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی با کمک تجهیزات فناوری‌های نوین تکامل یافته‌اند و این امر فرآیند استخراج فلزات و مواد معدنی از معادن را، تسهیل کرده است و می‌تواند فعالیت‌های معدنی بسته به نوع فلزات و مواد معدنی قابل‌استخراج  متفاوت باشد. در حال‌ حاضر، ۲ نوع فرآیند استخراج سطحی و زیرزمینی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در هر روش استخراج، تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی مختلفی در دسترس است. صمت در این گزارش به نقش و جایگاه ماشین‌آلات در موفقیت و پیشبرد فعالیت‌های معدنی پرداخته است.

به‌طورکلی در سطح جهانی حدود ۶۰ درصد از تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی در معادن سطحی، حدود ۳۰ درصد در معادن زیرزمینی و ۱۰ درصد به‌عنوان تجهیزات جانبی مورداستفاده قرار می‌گیرند. از طرفی، آمار و ارقام ارائه‌شده نشان می‌دهد که به‌طورمتوسط بیش از ۷۰ درصد هزینه‌های عملیاتی معدنکاری مرتبط با ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی است. بنابراین، در صورت عدم‌برنامه‌ریزی و مدیریت اصولی، بدیهی است که هر واحد معدنی و در راستای آن هر کشور معدنی می‌تواند با مشکلات عدیده‌ای از نظر تولید، تامین تقاضای داخل و در نهایت، صادرات محصولات معدنی روبه‌رو شود.

چشم‌انداز بازار ماشین‌آلات معدنی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که اندازه بازار جهانی تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی در سال ۲۰۲۰ برابر با ۱۲۷ میلیارد دلار بوده و در سال ۲۰۲۱ به ۱۳۰ میلیارد دلار رسیده است و انتظار می‌رود در دوره پیش‌بینی با متوسط رشد سالانه حدود ۵ درصدی به بیش از ۱۶۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۷ و به بیش از ۱۸۲ میلیارد ریال در سال ۲۰۳۰ برسد. در بررسی دیگری نتایج نشان می‌دهد که اندازه بازار جهانی تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی در سال ۲۰۲۰ برابر با ۱۱۲.۲۳ میلیارد دلار بوده است و پیش‌بینی می‌شود که این میزان با نرخ رشد مرکب سالانه ۴ درصد، از ۱۱۴.۶۱میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ۱۵۱.۲۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۸ افزایش یابد. با این حال اگر فقط بازار ماشین‌آلات معدنی را به‌تنهایی در نظر بگیریم، بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازار ماشین‌آلات معدنی در سال ۲۰۲۰ برابر با ۲۹ میلیارد دلار بوده است که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۷ به بیش از ۶۵ میلیارد دلار برسد.

باتوجه به بررسی‌های انجام‌شده ارزش بازار ماشین‌آلات معدنی موردنیاز ایران در سال ۱۳۹۹ (معادل ۲۰۲۰) برابر با ۱.۵ میلیارد دلار بوده است. براساس پیش‌بینی‌های انجام‌گرفته در این زمینه و در چشم‌انداز ۱۴۰۴، ارزش بازار ماشین‌آلات معدنی موردنیاز در سال ۲۰۲۵ و با در نظر گرفتن متوسط رشد تقاضای سالانه ماشین‌آلات معدنی در جهان، معادل با میزان ۱.۸ میلیارد دلار خواهد بود. تامین ماشین‌آلات موردنیاز بخش معدن در راستای دستیابی به چشم‌انداز ۱۴۰۴ برای تولید ۷۰۰ میلیون تنی و خلق ارزش ۵ میلیارد دلاری مواد معدنی و همچنین تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد کشور با ارزشی معادل ۲۲ میلیارد دلار، این مسیر را تسهیل خواهد کرد.به‌طورکلی، بازار ماشین‌آلات در حوزه معدن براساس فاکتورهای نوع کاربرد، نوع تجهیزات، موقعیت جغرافیایی و منطقه و شرکت‌های تولیدکننده اصلی در این صنعت، به ۴ گروه تقسیم می‌شوند. در ادامه، به شرح بازار ماشین‌آلات معدنی براساس هریک از این فاکتورها پرداخته می‌شود.

چشم‌انداز بازار ماشین‌آلات معدنی از منظر نوع تجهیزات

از نظر کاربرد ماشین‌آلات معدنی براساس نوع معادن انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۲، تجهیزات و ماشین‌آلات معادن سطحی بیشترین سهم درآمد ناشی از بازار ماشین‌آلات معدن را به خود اختصاص دهند و این روند بازار تجهیزات معدنی به‌احتمال‌زیاد در طول دوره پیش‌بینی ادامه خواهد داشت. آمارها نشان می‌دهد که ارزش بازار تجهیزات معادن سطحی در سال ۲۰۲۰ حدود ۳۰ میلیارد دلار بوده است و درباره معادن زیرزمینی نیز پیش‌بینی می‌شود که اندازه بازار تجهیزات آن با نرخ رشد مرکب سالانه ۲.۴ درصد از ۱۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ به ۱۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۱ افزایش یابد. به‌طورکلی براساس پیش‌بینی‌ها حدود ۶۵ درصد از تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی مربوط به معادن سطحی و ۲۵ درصد مابقی مختص معادن زیرزمینی خواهد بود. به‌طوری‌که طی چند سال آینده، افزایش مصرف زغال‌سنگ، کروم، سنگ‌آهن و الماس در کشورهای نوظهور، زمینه‌های رشد را برای فناوری استخراج معادن سطحی ایجاد خواهد کرد.

چشم‌انداز بازار ماشین‌آلات معدنی از منظر نوع کاربرد و نوع ماده معدنی

از نظر چشم‌انداز رشد بازار ماشین‌آلات معدنی برحسب نوع ماده معدنی (فلزی، غیرفلزی، عناصر کمیاب و...) باتوجه به افزایش حمل‌ونقل منابع فلزی و افزایش تقاضای بازار برای فلزات با ارزش مانند مس، آلومینیوم، فولاد و آهن، انتظار می‌رود تقاضای ماشین‌آلات معدنی مورداستفاده در معادن فلزی با رشد سالانه ۶.۷ درصدی در مقایسه با سایر مواد معدنی در اولویت باشد. پیش‌بینی می‌شود که محدودیت‌های دولتی، گسترش صنایع مصرف نهایی مواد معدنی جامد و نوسانات نرخ جهانی بر تقاضای تجهیزات معدنی در بازار روی تکنیک‌های استخراج فلزات تاثیر اساسی بگذارد. بنابراین، انتظار می‌رود معادن مس فعال یا در حال آماده‌سازی برای بهره‌برداری در کشورهای استرالیا و امریکای‌جنوبی با تقاضای گسترده‌ای از ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی روبه‌رو شود.دامنه گزارش در این مطالعه، ۵ منطقه امریکای‌شمالی، اروپا، آسیا و اقیانوسیه، خاورمیانه و افریقا و امریکای‌جنوبی را شامل می‌شود. از نظر موقعیت جغرافیایی، بررسی‌ها نشان می‌دهد که اندازه بازار تجهیزات و ماشین‌آلات معدنکاری در آسیا و اقیانوسیه در سال ۲۰۲۰ معادل با ۳۴ میلیارد دلار بوده  و در سال ۲۰۲۱، ۵۰درصد از سهم بازار تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی را به خود اختصاص داده است. انتظار می‌رود که در طول دوره پیش‌بینی‌شده، این منطقه سهم بیش از ۶۰ درصدی در جهان را به خود اختصاص دهد. علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود که افزایش سرمایه‌گذاری در ابزارها و تجهیزات حفاری نوآورانه در کشورهایی مانند هند، استرالیا و سایر کشورهای نوظهور با ظرفیت‌های بالای معدنی در این منطقه، بتواند باعث گسترش بازار شود. از طرف دیگر، انتظار می‌رود بازار امریکای‌شمالی به‌دلیل حضور چندین سایت در سراسر منطقه و پیشرفت در فناوری خودرو شاهد نرخ رشد قابل‌توجهی باشد . پیش‌بینی می‌شود رشد فزاینده عملیات اکتشافی و دستیابی به ذخایر فلزی و غیرفلزی تاثیر مثبتی بر رشد بازار در دوره پیش‌بینی در این منطقه داشته باشد.