گام بلند ایران در فرآوری عناصر نادر خاکی

ایران با توجه به داشتن مواد معدنی متنوع، ایجاد ارزش افزوده از عناصر نادر خاکی را پیگیری می‌کند و در همین ارتباط نیز در بهمن‌ماه سال گذشته از طرح پایلوت فرآوری و استحصال عناصر نادر خاکی و عناصر استراتژیک رونمایی شد. در همین ارتباط گفت‌وگویی با مجید وفایی فرد، مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران ترتیب داده‌ایم که در ادامه خواهید خواند:

مجید وفایی فرد در ارتباط با استحصال از عناصر نادر خاکی گفت: این یک پروژه مواد معدنی در سطح ملی محسوب می‌شود اما یک تفاوت عمده با دیگر پروژه‌ها دارد و آن این است که از فناوری پیچیده‌تری برخوردار است.

تاریخچه کار بر عناصر نادر خاکی

مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی در ارتباط با تاریخچه انجام این پروژه گفت: استارت انجام طرح عناصر نادر خاکی از سال ۹۴ از سوی ایمیدرو کلید خورد و ما در مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران  روی آن کار کردیم. با توجه به خاص بودن عناصر معدنی هم از جهت مصرف و هم فرآوری و همچنین ذخایر کمتر شناخته شده با دشواری همراه بود.

وفایی فرد گفت: ضمن اینکه عناصر نادر خاکی در کشور ما از عیار پایینی برخوردار است و مانند سرب و روی و آهن نیست که به دنبال فرآوری آسان از آن باشیم، فرآوری عناصر نادر خاکی در عیاری زیر یک ۰.۱ درصد و ۰.۲ درصد انجام گرفت و همین امر نیز موجب حیرت کشورهای خارجی شد که چطور با این عیار کم توانسته‌ایم فرآوری داشته باشیم.

وی در ارتباط با اینکه حضور بخش خصوصی در فرآوری عناصر نادر خاکی گفت: با توجه به این که فرآوری این عناصر های‌تک بود و همچنین این پروژه از پیچیدگی‌هایی برخوردار بود انتظار نمی‌رفت که بخش خصوصی در این زمینه ورود کند. به همین جهت ایمیدرو عملیات بر روی این پروژه را آغاز کرد.

وفایی فرد در ارتباط با اقدامات مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران گفت: کار مطالعات آزمایشگاهی و پایلوت این عناصر در مرکز فرآوری انجام شده به همین منظور نمونه‌‌هایی از چند نقطه از کشور جمع‌آوری و بر روی آنها مطالعاتی صورت گرفت و نهایتا بر روی یک نمونه معدنی که شرایط بهتری داشت تمرکز کردیم و از آن نمونه نیز سه تیپ نمونه آورده شد که در آخر با بررسی‌های انجام شده یک تیپ نمونه که کم‌عیارتر هم بود به عنوان نمونه معرف، شناسایی و مطالعات آزمایشگاهی و پایلوت بر روی آن صورت گرفت.

پیچیدگی‌های خاص در فرآوری عناصر نادر خاکی

مدیر مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ادامه داد: این فرآیند دارای پیچیدگی‌های خاص منحصر است و نیازمند تجهیزات خاصی ویژه این عناصر است و با توجه که تجهیزات موجود جوابگوی کار ما بر روی این عناصر را به ما نمی‌داد از این رو نیاز داشتیم تا برخی از تجهیزات را تامین کنیم.

وی افزود: با توجه به اینکه ما همواره بر تولید و توانمندی‌های داخلی تاکید کرده و یک سند معتبر بومی‌سازی در صنعت فرآوری مواد معدنی داریم در همین راستا به بحث پایلوت به بومی‌سازی و داخلی‌سازی توجه ویژه‌ای صورت گرفت و تجهیزات مورد نیاز از کارخانجات داخلی تامین شد.

وفایی فرد در ادامه به مشکلات خرید تجهیزات از کشورهای خارجی گفت: یکی از گره‌های کار ما در خرید تجهیزات تهیه یک کوره بود که ساخت آن نیازمند داشتن فناوری خاصی بود و استفاده از آن نیز بخشی از فرآیند گلوگاهی به شمار می‌رفت که در همین ارتباط  مکاتباتی که با کشورهای خارجی انجام گرفت و  تقاضا کردیم تا کوره را در اختیار ما قرار دهند که متاسفاته به دلیل تحریم‌ها جوابی نگرفتیم. در همین راستا یک شرکت نمونه مشابه‌ای را برای ما تهیه کرد و ما نیز مجبور شدیم با سعی و خطا و با نگاه به داخل و همچنین با تحقیقات گسترده آن کوره را مودیفای کرده و نیاز خود را مرتفع سازیم.

وی در پایان گفت: ما با انجام اقداماتی توانستیم پایلوت عناصر نادر خاکی را تا استحصال عناصر سری سبک و سری سنگین را با یک درجه خلوص بالا تفکیک و در اشل نیمه صنعتی به پایان برسانیم که این اتفاق در هشتم بهمن‌ماه سال گذشته با حضور دکتر ستاری و رئیس وقت صنعت و معدن و تجارت و معاونان سازمان انرژی اتمی رقم خورد و مراسم افتتاحیه را نیز با حضور استاندار و مقامات محلی در اسفند ماه برگزار کردیم و باید گفت که عملیات فیزیکی پایلوت انجام شده و گزارش‌های آن نیز در حال تکمیل است.