به دنیای بازار شراکتی بدون مرز خوش آمدید

تبادلات تجاری بر بستر فناوری‌های نوین اطلاعاتی سهم بسیار زیادی از معاملات اقتصادی جهان را به خود اختصاص داده و با توجه به گسترش روز افزون ضریب نفوذ اینترنت در انواع تجارت و حوزه‌های اقتصادی در ۲۰ سال گذشته امروزه بیشترین سهم گردش مالی جهان متعلق به بازارهای مالی آنلاینی است که بر بستر این فناوری‌های نوین شکل گرفته‌اند.

زمانی که صحبت از بازارهای مالی به میان می‌آید شاید مفهومی که در ابتدا در ذهن هر شنونده‌ای نقش می‌بندد بازار سهام، ارز یا کالاهای گرانبها باشد اما در چند سال گذشته به واسطه توسعه ساختارهای مبتنی بر فناوری بلاکچین امکان ثبت و معاملات دارایی های بی‌همتا نیز فراهم شده است.

وقتی به انواع دارایی های مختلف می‌نگریم خصوصیات منحصر به فردی وجود دارد که می‌توانیم بر اساس این خصوصیات انواع دارایی ها را به دو دسته همتا و بی همتا تقسیم نماییم.

دارایی های همتا مانند ارز و سهام که از گذشته دور در فضای اقتصادی مورد مبادله قرار می‌گرفتند دسته ای از دارایی ها هستند که از لحاظ گوناگانی با هم به یک شکل مشابه و ارزش مشترک هستند، برای درک بهتر این موضوع مثلا وقتی راجع به ارز ریال صحبت می کنیم، هیچ تفاوتی از لحاظ ارزش میان دو اسکناس ۱۰ هزار ریالی یا مثلا دو سهم شرکت ملی مس ایران (فملی) با یکدیگر نیست و همیشه ارزش هر واحد از هریک آن ها با دیگری برابر است، صاحبان این دارایی ها می توانند همواره بدون تغییر در ارزش دارایی کل تحت مالکیت خود یک اسکناس ۱۰ هزار ریالی را با اسکناسی مشابه تعویض کرده یا برای پرداخت هزینه یک تراکنش مالی از میان هر تعداد اسکناس ۱۰ هزار ریالی که مالک آن هستند یک اسکناس را به انتخاب خود بدون اینکه برای طرف مقابل معامله تفاوتی داشته باشد استفاده نمایند.

اما گونه دیگری از دارایی ها هستند که از لحاظ خصوصیات بنیادی تفاوتی آشکار با دارایی های همتا داشته و از آنها می توان به عنوان دارایی های بی همتا یاد کرد. دارایی هایی همچون آثار هنری، املاک و یا هرگونه دارایی همتایی که به علت وجود خصوصیتی منحصر به فرد دیگر با دارایی های همتای خود مشابه نیست و می‌تواند دارای ارزش جدیدی فراتر از ارزش عادی به دست آورده باشد، به طور مثال از اولین اسکناس ۱۰ هزار ریالی که در تاریخ بانک مرکزی منتشر شده و در موزه نگهداری می شود به خاطر اولین بودن دیگر یک دارایی همتا نیست و می‌توان از آن به عنوان یک دارایی بی همتا یاد کرد.

دارایی های بی همتا قابل جایگزینی نیستند و خصوصیات آنها به صورت کامل و یک به یک قابل نشر و تکرار نیست.

اتفاق خارق العاده ای که این روزها در دنیای تجارت الکترونیک رخ داده است، ابداع راهکارهای نوینی است که منجر به ایجاد یک بازار مالی جدید برای مبادله دارایی های بی همتا است، بسیاری از اوقات در مورد مالکیت آثار هنری یا املاک و مستقلات مسائل مهم حقوقی وجود دارد که موجب دعاوی حقوقی می شود، یکی از این مسائل اثبات مالکیت یا تقسیم و تسهیم مالکیت دارایی های بی همتاست. مثلا یک تابلو نقاشی یکتا و یا یک ساعت گرانقیمت که به تعداد محدود بی همتا برای مشتریان ویژه تولید شده است چنانچه مورد سرقت قرار گیرد امکان رهگیری یا اثبات معاملات خلاف قانون آن با دشواری و خلا های قانونی بسیاری مواجه است و یا در بسیاری از کشورها به علت در انحصار بودن ساختار ثبت اسناد تخلفات گسترده ای در مالکیت املاک از طریق دستکاری و جعل اسناد و مدارک ثبتی امکان پذیر است که می توان از امثال تمام این معضلات به واسطه راهکارهای نوینی که بر بستر فناوری بلاکچین محقق شده با فناوری دفتر کل توزیع شده و تراکنش های شفاف جلوگیری کرد.

زمانی که شما یک دارایی بی همتا را به صورت یک توکن غیر قابل تعویض یا به اصطلاح Non-Fungible Token (NFT)  روی یک شبکه عمومی بلاکچین به ثبت برسانید می توانید مشخصات و اطلاعات هویتی خالق یا مالک آن را تثبیت کرده و این امکان را برای افراد دیگر فراهم سازید که به واسطه این عملیات ثبتی بتوانند از مالکیت افراد مدعی نسبت به آن دارایی و یا مشخصات منحصر به فرد آن اطلاع کسب کنند.

علاوه بر آن امکانات بسیار دیگری را فراهم سازید که در حالت کلی تا امروز به آسانی و با شفافیت و قابلیت ردیابی بالا امکان پذیر نبوده است، به طور مثال شما می توانید به راحتی به تقسیم و تسهیم یک دارایی بی همتا اقدام نمایید مثلا کاربری قسمت های متفاوت یک ملک را بین افراد مختلف تقسیم کنید (مانند سرقفلی) یا حتی برای کاربری هر قسمت یک ملک که با کاربری دیگر قسمت ها متفاوت است یک توکن جداگانه ایجاد کنید و این امکان را فراهم سازید که انتقال قانونی مالکیت کل ملک در صورت تجمیع تمام توکن ها و ایجاد یک توکن مادر امکان پذیر باشد، مثلا در یک مجتمع تفریحی یا تجاری یک توکن برای مالکیت قسمت رستوران ها، یک توکن برای مالکیت قسمت شهربازی و یک توکن برای قسمت های ورزشی ایجاد کرده و مالکیت هر یک از این قسمت ها را با سطوح مختلف مالکیتی و دسترسی و مجوزات قانونی فراتر از یک قرارداد و دست‌نویس های داخلی رایج بین مالکان مجموعه که می‌تواند منجر به دعاوی حقوقی گردد از ابتدا تقسیم و تسهیم کنید.

علاوه بر اینکه استفاده از توکن های NFT می تواند منجر به تسهیل استعلام مالکیت و یا سطح مالکیت هر دارایی گردد همچنین امکان آن را فراهم می سازد که به سادگی و با کارایی بالا قابلیت انتقال میان دارندگان و علاقه مندان به خریدن این دارایی ها فراهم گردد، از طرفی دارندگان می توانند مشخصات و توضیحات خود در مورد این دارایی را در توضیحات آن برای مالکان بعدی به ثبت رسانند و یا مزایای حقوقی همچون تعیین تکلیف برای مسائلی همچون ارث و میراث داری را میسر کند. شاید اگر ۱۰ سال قبل در مورد خرید یک تابلو گرانقیمت برای سرمایه گذاری توسط ۱۰۰ خریدار با امکان تسهیم صحبت می کردیم موضوع امکان پذیری به نظر نمی رسید اما حالا به واسطه NFT ها امکاناتی از این دست برای آحاد جامعه نیز فراهم شده است.

به راحتی می توان متوجه شد که در سال‌های گذشته تعریف مفهوم مالکیت به خاطر ظهور چنین پدیده هایی دچار تحول شده است و نسل گذشته مالکان دارایی های بی همتا باید نسبت به این مفاهیم بازنگری داشته باشند، یقینا در سال‌های آتی موج گسترده ای از تبدیل ساختارهای کهنه و سنتی ثبت اسناد در راه خواهد بود و نهادهای دولتی و حکومت ها نیز در مورد نحوه ثبت و مالکیت دارایی هایی همچون املاک تغییرات فراوانی هم در حوزه قانون گذاری و نظارت و هم در پیاده سازی روش های قانونی اعمال خواهند کرد.

در ۴ سال گذشته بازارهای نوین و پلتفرم‌های بسیاری برای نمایش، تبادل و حراج دارایی های بی همتا ایجاد شده است، تعداد بسیاری از هنرمندان و مالکان این دارایی ها این روزها به خرید و فروش دارایی های بی همتا روی آورده اند و با توجه به اینکه حراج دارایی‌های آنها برای طیف وسیعی از خریداران در سرتاسر دنیا به واسطه رمزارزها و پلتفرم‌های آنلاین بدون نیاز به حضور فیزیکی و یا احراز شرایط سخت شرکت در حراج های خاص و گرانقیمت عملیاتی شده است این هنرمندان در حال کوچ از روش های فروش و حراج سنتی به دنیای دیجیتال دارایی های بی همتا هستند.

شاید موج رسانه ای اخباری که در مورد معاملات این بازار جدید و مسائلی همچون قیمت گذاری بالای دارایی هایی که خارج از تصور کارشناسان بود و مخصوصا دارایی های دیجیتالی که ارزشمند به حساب نمی آمد و حالا میلیون ها دلار مورد معامله قرار میگیرد بسیار مورد توجه باشد اما نباید فراموش کرد که به خاطر نو بودن این حوزه قاعدتا هنوز جای خالی در بسیاری از مسائل مهم از جمله مسائل حقوقی موازی با قوانین کشورها و یا کارشناسی و قیمت گذاری اصولی دارایی ها وجود دارد که احتمالا به عنوان چالش های پیش رو این صنعت در سالهای آینده نیاز به بررسی و ارائه راهکارهای صحیح توسط متخصصین دارد تا به یک نظام یکپارچه و بازار مالی کارا بدل شود.