نگاهی بر شکست‌های کارنامه کمال تبریزی
وقتی نام کمال تبریزی به میان می‌آید ناخواسته ذهنمان می‌رود سراغ آثار درخشانی مثل «شیدا»، «لیلی با من است»، «دوران سرکشی»، «فرش باد»، «گاهی به آسمان نگاه کن» و «مارمولک»؛ کارگردانی که خاطرات مهمی برجا گذاشته و سهم قابل توجهی در سینمای کمدی ایران دارد. با این‌حال اکثر آثارش بعد از «مارمولک»، فیلم‌ها و سریال‌های قابل توجهی نبودند. شاید اگر «سرزمین کهن» به مشکل برنمی‌خورد، شمار شکست‌های تبریزی تا این حد افزایش پیدا نمی‌کرد. می‌توان گفت تنها اثر قابل‌قبولش در دهه نود، «طبقه حساس» بود که البته درباره آن هم نظرهای مختلفی وجود داشت. از روز چهارشنبه ۱۸ مرداد، اکران فیلم «دست‌انداز» به کارگردانی کمال تبریزی شروع می‌شود. باید دید این فیلم فیلم می‌تواند پس از مدت‌ها خاطرات خوش آثار موفق این کارگردان را تکرار کند. به بهانه اکران این فیلم نگاهی داریم به شکست‌های این کارگردان در گیشه و شبکه خانگی.
از میان آثار کمال تبریزی هنوز سریال «سرزمین کهن» با نام جدید «سرزمین مادری» روی آنتن نرفته و «خیابان‌های آرام» هم رنگ اکران به خود نگرفته است.
از رئیس‌جمهور پاداش نگیرید| سال تولید: ۱۳۸۷
کمال تبریزی این فیلم را سال ۱۳۸۷ با عنوان «پاداش» ساخت اما سال‌ها توقیف بود و نهایتا سال ۱۳۹۴ با نام «از رئیس‌جمهور پاداش نگیرید» اکران شد. فروش خوبی نداشت و با ۳۸۰میلیون فروش در رتبه سی‌ام جدول اکران سال ۹۴ قرار گرفت. تبریزی در این فیلم قصد داشت با شوخی و کنایه برخی مسائل سیاسی را نقد کند. شخصیت اصلی فیلم یکی از مدیران ارشد کشور بود که مکه می‌رفت. او آدمی ریاکاری بود و اتفاقات پیش‌بینی نشده‌ای برایش رخ می‌داد که برخی مرتبط با اعمال حج بود و برخی مربوط می‌شد به زمانی که در هتل اقامت داشت. «از رئیس‌جمهور پاداش نگیرید» تلاشی نافرجام برای طرح یک انتقاد به برخی مسئولان بود اما از ظرافت‌های سایر آثار تبریزی در آن خبری نبود. تبریزی در مصاحبه‌هایش گفت تیغ تیز ممیزی اجازه نداده منظورش به‌درستی منتقل شود. در هر صورت فیلم موفقیتی نداشت.
دونده زمین| سال تولید: ۱۳۸۹
«دونده زمین» سال ۱۳۸۹ تولید شد اما تا اردیبهشت ۱۳۹۵ فرصت اکران به‌دست نیاورد. فیلم در گروه سینمایی هنر و تجربه روی پرده رفت و آمار رسمی فروش آن اعلام نشد. از آنجایی که «دونده زمین« سال‌ها توقیف بود، ذهن‌ها به این سمت‌وسو می‌رفت که شاید تبریزی یک اثر جسورانه ساخته. فیلم اما فارغ از کنایه‌های مستقیمش به تنبلی مردم ایران‌زمین، اثری خسته‌کننده است. بخش اعظم آن به تلاش خانم معلم در روستایی می‌گذرد که می‌خواهد مردم را از رخوت در بیاورد. آنها حتی نای تکان خوردن ندارند و خوردنی و نوشیدنی هم به شکل آماده به دستشان می‌رسد. «دونده زمین» قصد دارد تنبلی مردم و سوءاستفاده برخی اصحاب قدرت را نقد کند اما در این راه گرفتار مبالغه می‌شود.
سریال ابله| سال تولید: ۱۳۹۳
اولین تجربه سریال‌سازی کمال تبریزی در شبکه نمایش خانگی «ابله» بود که با شکست روبه‌رو شد. ابتدا مخاطبان زیادی با آن روبه‌رو شدند اما هرچه جلو رفت با ریزش مخاطب مواجه شد. همین‌قدر یادآوری کافی است که ابتدا قرار بود «ابله» در سه فصل ۱۳قسمتی تولید شود اما عدم موفقیت آن باعث شد سازندگان از ادامه ساخت منصرف شوند. خیلی‌ها منتظر بودند ببینند با گریم‌های سنگین و متفاوت محسن تنابنده در نقش پیرزن چه اتفاقی رخ خواهد داد اما با وجود پتانسیل فراوان، سریال به جایی نرسید. دلیل اصلی به عدم جذابیت ماجراهای سریال برمی‌گشت. او شخصیت‌هایی کارتونی خلق کرده بود اما بستر مناسبی برای پیش رفتن این شخصیت‌ها طراحی نشده بود.
طعم شیرین خیال | سال تولید: ۱۳۹۴
شانزدهمین فیلم سینمایی کمال تبریزی، اثری سفارشی بود درباره لزوم حفظ و نگهداری از محیط زیست. این فیلم سال ۱۳۹۴، ۵۷۰ میلیون تومان فروخت و در رتبه بیست‌وسوم جدول فروش قرار گرفت. در این سال ۱۷فیلم بالای یک میلیارد تومان فروش داشتند. مهمترین مشکل این فیلم عدم جذابیت داستان بود. «طعم شیرین خیال» کاملا رنگ سفارشی بودن به خود گرفته بود و هیچ خبری از درام در آن نبود. دیالوگ‌های گل‌درشت، بازی‌های اغراق‌شده و نهایتا شعاری بودن سرتاسر فیلم، جایی برای ارتباط گرفتن مخاطب باقی نمی‌گذاشت. البته کمال تبریزی معتقد بود این فیلم مشمول ممیزی شده و دیالوگ‌ها تغییر کرده است.
امکان مینا| سال تولید: ۱۳۹۴
«امکان مینا» به ماجرای گروهک منافقین ورود کرده و برای این منظور قصه زندگی یک زن و شوهر را دستمایه قرار داه بود. این فیلم سال ۹۵ روی پرده رفت و فقط ۴۲۳میلیون تومان فروش کرد. نهایتا در رتبه چهل‌وسوم جدول فروش سال قرار گرفت و گیشه آن با فیلم اول یعنی »فروشنده» بیش از ۱۵میلیارد تومان فاصله داشت. «امکان مینا» در جشنواره فیلم فجر با واکنش منفی غالب منتقدان و مخاطبان مواجه شد و این نارضایتی در اکران عمومی هم ادامه داشت. فیلم بر بستری عاشقانه–تاریخی روایت می‌شد، اما یک مرتبه رنگ جاسوسی می‌گرفت و به‌شکلی حماسی به پایان می‌رسید. کمال تبریزی در این فیلم نه تنها توان جلب رضایت انبوه مخاطب را نداشت که منتقدان را هم نتوانست راضی نگه دارد.
مارموز| سال تولید: ۱۳۹۶
«مارموز» تمی سیاسی–اجتماعی دارد. فیلم درباره شخصی به نام قدرت‌الهه صمدی است که نمی‌توانست کاستی‌ها را تحمل کند و دست به اقدام می‌زند و در این راه تندروی می‌کند. فیلم در سال ۱۳۹۷ به طور کلی ۶ میلیارد تومان فروش داشت. ایراد مهم «مارموز» این است که سلاحش را به سمت همه می‌گیرد و در این «آشفته‌بازار» موضع خود را مشخص نمی‌کند. در این فیلم هم چپ مورد انتقاد قرار می‌گیرد و هم راست، هم هم سیاسیون خارج‌نشین، هم سیاسیون داخلی و… . فیلم به‌عنوان یک اثر سینمایی هم ایرادهای اساسی دارد. ریتم «مارموز» از میانه کند می‌شود به دلیل نداشتن قصه پرملات و شوخی‌های همراهی‌برانگیز، مخاطب را خسته می‌کند. تاکید کارگردان بر رفتارهای غلوآمیز شخصیت قدرت، شعارزدگی، افتادن به دام شوخی‌های سخیف و… از جمله مواردی است که باعث ضعف «مارموز» شده.
ما همه باهم هستیم| سال تولید: ۱۳۹۷
کمال تبریزی در حالی پرستاره‌ترین فیلم را روانه اکران کرد که روی کاغذ شانس رکوردشکنی داشت. این اتفاق اما در عمل رخ نداد و فیلم در نهایت کمی بیش از ۱۰میلیارد تومان فروخت. این اتفاق شاهد مثال خوبی است که یک فیلم به‌رغم داشتن ستاره موفق نیست و مهم‌تر از بازیگران بی‌شمار، قصه خوب و پرداخت مناسب است. لیلا حاتمی، مهران مدیری، جواد عزتی، ویشکا آسایش، پژمان جمشیدی، مهران غفوریان، محمدرضا گلزار، مانی حقیقی و … از جمله بازیگران مهم این فیلم بودند که حضورشان حتی یک ذره هم به نفع فروش آن نشد.
«دست‌انداز» به کارگردانی کمال تبریزی و تهیه‌کنندگی محمد آفریده، براساس فیلمنامه فرزاد فخری‌زاده ساخته شده و هدی زین‌العابدین، رضا کیانیان، حبیب رضایی، رویا نونهالی، همایون ارشادی و امید نعمتی در آن بازی دارند.
ارسال نظر