سایه فرسودگی بر مدارس
در حوزه آموزش‌وپرورش کشور، تلاش‌هایی برای بهینه‌سازی فضا، زیرساخت‌های کالبدی و تجهیزات مدارس به‌منظور تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت اسلامی ـ ایرانی انجام شده است. در این سیاست‌ها، توجه به اصول معماری اسلامی ـ ایرانی، مکان‌یابی و توزیع فضا به تناسب نیازها، طراحی و ساخت مجتمع‌های آموزشی و تربیتی و همچنین مشارکت مردم و نهادهای مدیریت شهری در احداث و نگهداری مدارس موردتاکید قرار گرفته است. با این حال، واقعیت این است که هنوز با چالش‌های جدی در حوزه توسعه، تجهیز، تعمیر و نگهداری فضاهای آموزشی روبه‌رو هستیم.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات مدیران مدارس، عدم‌تخصیص حداقل اعتبار لازم برای انجام تعمیرات اساسی یا جزئی است. به‌نظر می‌رسد که باید تمرکز بیشتری بر ساخت فضاهای جدید با استفاده از اعتبارات ملی یا استانی انجام گیرد، چراکه به نگهداری و تجهیز این فضاها به‌صورت کمتری توجه می‌شود.هنوز هم یکی از بزرگ‌ترین مشکل مدیران مدارس در استقبال از سال تحصیلی جدید، نبود حداقل اعتبار لازم برای انجام تعمیرات اساسی یا جزئی است. گویا اراده بر آن است که به هر قیمتی، فضاهای جدید به مدد اعتبارات ملی یا استانی احداث شوند، اما نگهداری و گاهی هم تجهیز آنها به قضا و قدر محول می‌شود. کم نیستند مدارس نوسازی که با گذشت چند سال از احداث آنها به‌دلیل فقدان پشتیبانی‌های لازم به فرسودگی و ناکارآمدی گراییده‌اند. چالش‌هایی مانند کمبود اعتبار، توجه کافی نداشتن به نگهداری و تجهیز فضاهای آموزشی و فرسودگی ساختمان‌های جدید نشان می‌دهند که هنوز مسیری طولانی برای بهبود و بهینه‌سازی سیستم آموزش‌وپرورش در کشور باقی مانده است.
عدم‌تخصیص اعتبارات کافی برای تعمیرات و نگهداری مدارس، چالش بزرگی است. این موضوع ممکن است به‌علت محدودیت‌های بودجه‌ای، عدم‌اولویت‌بندی صحیح یا بی‌توجهی به ضرورت نگهداری مناسب باشد. بدون تخصیص اعتبار کافی، تعمیرات اساسی یا جزئی در مدارس به‌تعویق می‌افتد و ممکن است منجر به فرسودگی و ناکارآمدی تجهیزات و ساختمان‌های آموزشی
شود. برای حفظ عملکرد بهینه مدارس، نیاز است تا پشتیبانی مناسبی در زمینه تجهیزات، ساختمان و سیستم‌های فنی و مکانیکی انجام گیرد، اما عدم‌پشتیبانی مداوم و انجام ندادن به‌موقع تعمیرات؛ می‌تواند باعث کاهش کیفیت آموزش‌وپرورش شود و در نتیجه، تاثیر منفی روی عملکرد دانش‌آموزان و معلمان داشته باشد.
برخی از مدارس نوسازی که با هزینه‌های بالا ساخته شده‌اند، به‌دلیل عدم‌پشتیبانی و نگهداری صحیح، پس از مدتی به فرسودگی و ناکارآمدی می‌رسند. آموزش‌وپرورش یکی از اولویت‌های مهم در کشور است، اما تلاش‌هایی که برای بهبود و بهینه‌سازی سیستم آموزش‌وپرورش انجام گرفته، کافی نیست و مشکلات زیادی وجود دارد که به‌شکل تغییر خودسرانه کاربری مدارس از دوره ابتدایی به متوسطه، هنرستان و فضای اداری و اعمال تغییرات سلیقه‌ای مدیران مانند پارتیشن‌بندی راهروها و تبدیل کلاس به دفتر مدرسه ظاهر می‌شود.
تخصیص بودجه‌های بیشتر به آموزش‌وپرورش از سوی دولت، از طریق افزایش درآمدهای عمومی و تحقق اهداف توسعه‌ای، بهبود وضعیت مالی سیستم آموزش‌وپرورش را هدف می‌گیرد. این افزایش بودجه می‌تواند به تجهیز و نگهداری بهتر فضاهای آموزشی کمک کند.
اکنون تعداد زیادی هنرستان وجود دارند که حتی پس از ساخت، به تجهیزات سخت‌افزاری ضروری دست پیدا نکرده‌اند، فراتر از این موضوع، حتی در دبیرستان‌های جدیدالاحداث هم برای راه‌اندازی میز آزمایشگاه و تهیه ادوات اولیه آنها، مدیر مدرسه مجبور است با والدین تماس بگیرد و تقاضای کمک کند. نوسازی به این معنی نیست که فقط به تغییر در دیوارها و سقف‌ها محدود شود، بلکه باید دوره تولید مدرسه را شامل ساماندهی و نگهداری منظم ساختمان‌ها و ارائه پشتیبانی‌های لازم در نظر بگیریم تا مدارس به‌سرعت به وضعیت فرسوده و تخریبی نرسند.
از این پس، بهتر است مجلس و دولت در توزیع اعتبارات عمرانی آموزش‌وپرورش، با بازنگری مجدد به شاخص‌های مختلف مانند تراکم دانش‌آموزی، سهم مدارس فرسوده، توجه کنند و به‌جای آن، به ملاک‌های دیگری مانند سرانه فضاهای ورزشی، تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی، به‌ویژه هزینه نگهداری مدارس، توجه داشته باشند. احتمالا استان‌هایی وجود دارند که درحال‌حاضر ساخت‌وساز کافی را تامین کرده‌اند، اما به داد دیوار در حال ریختن، سقف نم‌داده، پکیج و شوفاژ ازکارافتاده و آزمایشگاه بی‌امکانات نرسیده‌اند. به‌جای اینکه اعتبار تعمیرات از طریق کانال‌های مختلف و ناهماهنگ به ادارات آموزش‌وپرورش تزریق شود، بهتر است، بخش قابل‌توجهی از اعتبارات عمرانی به آنها اختصاص داده شود تا به سر و روی مدارس رسیدگی و برخی از نگرانی‌ها و مشکلات مدیران، معلمان، دانش‌آموزان و والدین کم شود.علی‌اکبر حیدری-کارشناس معماری/صمت
ارسال نظر