تعیین نقشه راهبردی توسعه صنعتی کشور

هدف از برگزاری این همایش که با مقامات، مسئولان و کارآفرینان بزرگ کشور برگزار شد، روشنگری و تببین جایگاه و نقش پیشران‌های اقتصادی در توسعه ملی و اقتصاد کشور است.

نیازمند رشد سریع و پایدار هستیم

رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی ضمن تاکید بر ضرورت تدوین نقشه راهبردی صنعت کشور گفت: حمایت از پیشران‌ها آغاز یک گفت‌وگو برای طراحی چارچوب‌ها و تعیین نقشه راهبردی توسعه صنعتی کشور است. این نقشه نیازمند هماهنگی و همکاری با نمایندگان صنعت و پیشران‌های اقتصادی است که امیدوارم در چارچوب یک همکاری همدلانه این فضا را فراهم کنیم.

علی اوتارخانی در ادامه با اشاره به برنامه دولت سیزدهم برای تدوین برنامه توسعه صنعتی گفت: ما نیازمند رشد سریع و پایدار هستیم که دولت سیزدهم از ابتدای فعالیت خود این مسئولیت را پذیرفته و در این مسیر گام برمی‌دارد. امیدوارم این همایش نه جلسه پایانی، بلکه شروع یک مسیر باشد. رئیس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی افزود: پیش‌تر رئیس‌جمهوری در جلسه با کارآفرینان از ضرورت ایجاد سند و برنامه صنعت سخن گفت و تاکید کرد که باید این برنامه و سند ایجاد شود که الان در حال اجرایی‌شدن است آن‌هم در تدوینی متفاویت و با همکاری خود تولیدکنندگان و کارآفرینان. هدف دولت توسعه اقتصادی پایدار و ثبات اقتصادی است که این هدف بدون کمک‌گرفتن از تولید امکان‌پذیر نیست. وی ادامه داد: در سندی که در حال تدوین است به آسیب‌های اسناد پیشین پرداخته شد و هدف این است که از سه سند قبلی هم حتما استفاده شود.اوتارخانی در پایان گفت: زمانی‌که مجموعه‌ای مانند مجمع کارآفرینان بتواند سند صنعت خصوصی کشور را تدوین کند، یک رسالت به گردن ما است که از این سند حمایت و راه را برای این تدوین این سند فراهم کنیم. ما هنوز نمی‌دانیم چه تعداد بنگاه بزرگ باید داشته باشیم یا اینکه مسیر توسعه چه نیازهایی دارد که برای آن برنامه‌ریزی کنیم. اینکه ما بگوییم اقتصاد بخش خصوصی و اقتصاد بخش دولتی از آن گزاره‌هایی است که ضدتوسعه است. ما امروز باید بتوانیم زنجیره‌های همکاری را بین تمام فعالان صنعتی کشور شکل دهیم و هیچ‌کسی نباید فضا را برای زیست دیگری تنگ کند. دولت موظف است فضا را برای فعالیت بخش خصوصی فراهم و مسیر رشد را تسهیل کند.

 دولت با پیشران‌های بخش خصوصی رقابت نکند

رئیس کمیسیون صنایع مجلس در نخستین همایش پیشران‌های اقتصادی، فرصتی برای توسعه ملی با تاکید بر اهمیت پیشران‌های اقتصادی گفت: خواسته ما از دولت این است که در بخش‌هایی که پیشران‌های بخش خصوصی حضور دارند، دیگر با آنها رقابت نکنند. مصطفی طاهری، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در نخستین همایش پیشران‌های اقتصادی، فرصتی برای توسعه ملی گفت: رویکرد توزیع عادلانه ثروت و رویکرد پیشران‌های اقتصادی در کشور وجود دارد. وی ادامه داد: در صحبت و عقیده مسئولان یک رویکردی وجود دارد و در عمل رفتاری دیگر انجام می‌شود. اگر واقعا راهکار را بخش خصوصی می‌دانیم پس در اجرا هم به آن عمل کنیم. خیلی اوقات پیشران‌های اقتصادی برای به دردسر نیفتادن مجبور هستند که خود را پنهان کنند. رئیس کمیسیون صنایع مجلس افزود: بارها به ما گفتند که خلأ قانونی وجود ندارد، بلکه به قوانین موجود عمل نمی‌شود. ما درحال‌حاضر دغدغه داریم که میزان سرمایه‌گذاری بسیار پایین است. زمانی هم که سرمایه‌گذاری انجام‌شده برخی از سیاست‌های بد جلوی آن را گرفته است. طاهری با تاکید بر اهمیت پیشران‌ها خاطرنشان کرد: در کمیسیون صنایع و معادن سعی کردیم که در قانون برنامه هفتم توسعه پیشران‌های اقتصادی را مدنظر بگیریم و در اولویت خود قرار دهیم. در سند توسعه صنعتی هم همانند برنامه هفتم توسعه به پیشران‌ها بیشترین توجه را خواهیم کرد.

این نماینده مجلس ادامه داد: خواسته ما از دولت این است که در بخش‌هایی که پیشران‌های بخش خصوصی حضور دارند دیگر با آنها رقابت نکنند. یکی از گرفتاری‌های پیشران‌های بخش خصوصی بدهی بخش دولتی به آنهاست. من خواهش می‌کنم که پیشران‌های اقتصادی در تدوین برنامه هفتم توسعه به کمک ما بیایند. وی در پایان تاکید کرد: اگر لایحه بودجه با کسری روبه‌رو باشد یعنی با تورم روبه‌رو خواهیم شد. اگر به ثبات ارز دولتی روی‌آوریم این سیگنال را به بازار می‌دهیم که افزایش‌های جدیدی در راه است. امروزه در کشور ما رفتارها و مقررات زمینه دلالی را فراهم می‌کند.

حمایت از پیشران‌های اقتصادی

معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری ضمن تشکر از پیشران‌های اقتصادی برای فعالیت در شرایط فعلی اقتصاد کشور گفت: باید به مالکیت‌های فکری و معنوی توجه شود. روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی، معاون علمی فناوری رئیس‌جمهوری در نخستین همایش «پیشران‌های اقتصادی؛ فرصتی برای توسعه ملی» بیان کرد: نخستین هدف شرکت در جلسه، تشکر از پیشران‌های اقتصادی است که در این شرایط فعالیت می‌کنند. وی ادامه داد: ازآنجایی‌که موضوع جلسه، بحث زنجیره ارزش است، باید بگوییم وقتی یک زنجیره ارزش شکل می‌گیرد، بخش‌های بالادستی برمبنای نیازهای سخت‌افزاری قرار می‌گیرد. هرچه به سمت پایین می‌آییم، ارزش زیرساخت‌ها کمتر می‌شود و مفهوم دارایی‌های نامشهود پیدا می‌شود. اگرچه اقتصادی‌های پایین‌دست کوچک‌تر هستند، اما بسیار پربازده هستند.

معاون رئیس‌جمهوری افزود: ۱۰۰ شرکت برتر دنیا مانند اپل بعضا تا ۹۶ درصد ارزش شرکت‌هایشان ارزش دارایی‌های نامشهود است. حتی بعضا شرکت‌هایی هستند که ۱۱۷ درصد ارزش آنها مالکیت‌های فکری است. این یک مفهوم جالب است که بخش عمده‌ای از نقدینگی به ارزش دادن به مالکیت‌های غیرمشهود اختصاص یافته است.

دهقانی فیروزآبادی با تاکید بر اهمیت مالکیت‌های غیرمشهود بیان کرد: قسمت زیادی از نقدینگی امریکا را همین موضوع مالکیت‌های غیرمشهود تشکیل می‌دهد. دنیا دو نوع مالکیت معنوی دارد: یکی مالکیت فکری فناورانه و دیگری مالکیت فکری هنری که ما از هردو مورد محروم هستیم.

وی افزود: تا زمانی که در اقتصاد جدید و اقتصاد دانش‌بنیان برای بحث مالکیت فکری ارزشی ایجاد نشود، اتفاقی نخواهد افتاد. البته به نظر می‌رسد در دولت خیلی از مسئولان به این موضوع پی برده‌اند. معاون علمی فناوری رئیس‌جمهوری در پایان اظهار کرد: در دنیای امروز صنعتی داریم مانند خودروسازی که فقط دو ماده را به نرخ ۳۰ هزار دلار می‌فروشد و در مقابل برخی صنایع با وجود زیرساخت‌های عظیم همان مقدار فروش را دارند. این تفاوت فاحش، نتیجه توجه به زیرساخت‌ها و مالکیت‌های معنوی است.

خنثی‌سازی تحریم جز با تولید امکان‌پذیر نیست

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در همایش «پیشران‌های اقتصادی فرصتی برای توسعه ملی» که ۲ اسفند ۱۴۰۱ برگزار شد، ضمن تاکید بر ضرورت حمایت از پیشران‌های اقتصادی، از سیاستی که اجازه بزرگ‌شدن به صنایع خصوصی را نمی‌دهد انتقاد کرد و آن را سیاست غلطی دانست. محمدجواد ایروانی، در ابتدای سخنان خود به رابطه تحریم و پیشران‌ها پرداخت و دراین‌باره گفت: یک مسئله مهم این است که موضوع محدودیت‌ها مثل تحریم یک معنای مهم دارد و آن اینکه به فکر خودمان باشیم و راه‌حل را در داخل ببینیم. موسسه مطالعات و برنامه‌ریزی وظیفه مهمی را برعهده گرفته و آن هم تدوین سیاست توسعه صنعتی است.

وی با تاکید بر ضرورت حمایت از تولید در دوران تحریم افزود: خنثی‌سازی تحریم جز با تولید امکان‌پذیر نیست. ما هنوز نظام برنامه‌ریزی کشورمان به نفع تولید نیست، اما در برنامه‌های بالادستی بحث حمایت از تولید برجسته است. این حمایت از تولید باید به برنامه‌هایی مانند بودجه سالانه هم وارد شود.

ایروانی گفت: درباره پیشران‌ها باید نخست سرمایه‌گذاری در آنها افزایش یابد که زمینه جذب سرمایه خارجی هم فراهم شود. بالابردن تولید نیازمند ادبیات‌سازی مناسب هم هست که باید به این موضوع هم پرداخته شود. ما باید الگوهایی که در دنیا باعث پیشرانی برخی صنایع و شرکت‌ها شده و برخی کشورها را پیشران کرده، موردبررسی قرار دهیم و از روند طی ‌شده استفاده ببریم. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به نسبت مسائل اقتصادی و اجتماعی هم گفت: پیشبرد سود اقتصادی در کنار پیشبرد سود اجتماعی هم موضوع مهمی است که در دنیا گام‌هایی درباره آن برداشته شده و در ایران هم باید موردتوجه قرار گیرد. شکل‌دهی صنعت حول پیشران‌ها یک ضرورت است که در سخنان رهبر معظم انقلاب هم موردتاکید قرار گرفته است. به هر حال بند ویل سیاست اقتصاد مقاویمتی تاکیدی بر حمایت از تولید است و تحقق این بند تنها با تولید میسر است.

تاکید بر ضرورت تدوین برنامه و سند راهبردی توسعه صنعتی هم بخش دیگر سخنان ایروانی بود که در این‌باره گفت: داشتن یک نقشه راهبردی برای صنعت ایران و اینکه چگونه باید به تاسیس آن کمک کنیم، یک ضرورت است. این حرف بی‌ربطی است که اگر جایی بزرگ شد باید برای آن محدودیت ایجاد کنیم. نگاه‌ها باید تغییر کند و توسعه یابد. وقتی تولیدکننده‌ای به صادرات می‌رسد دولت باید تنظیم‌گری کند که بازار داخل هم از مدیریت خارج نشود. وقتی تولید بالا می‌رود حتما باید دولت نقش‌آفرینی کند و زمینه را برای توسعه و صادرات فراهم کند. پس یکی از وظایف دولت تسهیل‌گری و تنظیم‌گری است. البته هم‌زمان باید دخالت را هم کم کند. اینکه گفته می‌شود نهاد دولت باید به‌طور کامل از صنعت و اقتصاد خارج شود سخن خطرناکی برای صنعت است و در این شرایط صنعت و تولید ضرر می‌کند. وقتی بانک مرکزی نقشش در موضوع ارز کم می‌شود نمی‌توان از آن انتظار مدیریت بازار را داشت درحالی‌که تنظیم این موضوع وظیفه بانک مرکزی است. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در پایان افزود: موضوع مهم دیگر بحث تضاد است: تضاد بخش‌های خصوصی باهم و تضاد دولت با بخش خصوصی و... این تضادها باید تغییر کند که زمینه چنین تغییری، تغییر نگاه بنیادی درباره صنعت و نقش دولت در این موضوع است. اگر وظیفه تسهیل‌گری دولت جدی گرفته شود، این تضادها از بین خواهد رفت. سوداگری باید از حوزه تولید و صنعت حذف شد. چگونگی تقویت پیشران‌ها موضوع مهمی است که امیدوارم این برنامه‌ها ادامه پیدا کند.

همکاری بین حاکمیت و کسب‌وکارها

سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت کشور در نخستین همایش «پیشران‌های اقتصادی؛ فرصتی برای توسعه ملی» ضمن بررسی شاخص‌های کلان اقتصادی گفت: اگر شاخص‌های کلان اقتصادی را مرور کنیم، متوجه می‌شویم تمام شاخص‌ها روند مطلوب داشته است. برای مثال، طبق آمار گمرک در ده ماه نخست امسال صادرات ۱۷.۷ درصد و واردات کشور ۱۶.۹ درصد رشد داشته است. در این میزان واردات ۱۶ درصد کالای واسطه‌ای رشد کرده و این به آن معناست که تولید اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: همچنین بانک مرکزی در گزارشی اعلام کرد که تولید در بخش ماشین‌آلات ۱۵ درصد رشد داشته که در ۸ سال گذشته تقریبا بی‌سابقه بوده است. از سویی طبق بررسی‌های مرکز آمار ایران در ۶ ماه نخست امسال صنایع و معادن کشور هم ۴.۹ رشد داشته است. فاطمی‌امین افزود: بنابراین وضعیت اقتصادی در قالب شاخص‌های کلان روند بسیار خوبی دارد اما به این معنا نیست که مسائل ما حل شده، چراکه ریشه اصلی مشکلات ما، به‌هم‌ریختگی سازکاری است؛ یعنی در نتیجه سازکار و قوانین نامناسب ناترازی‌های متعدد ایجاد می‌شود.

وی افزود: برای مثال در ده سال گذشته رشد اقتصادی اندک داشتیم، اما تورم بسیار افزایش داشته است. توازن منابع مصارف خانوار در ده سال گذشته به‌هم‌ریخته و قدرت خرید کاهش یافته است. همچنین ناترازی‌هایی در زنجیره تولید ایجاد شده است. مثلا در برخی زنجیره‌ها مانند فولاد موفق بوده‌ایم اما ناترازی داشته‌ایم.

وزیر صمت بیان کرد: قطعا نمی‌شود همه مسائل را باهم حل کرد اما باید اینها را باهم تحلیل کرد. باید تمامی مسائل همزمان تحلیل شوند اما حل آنها در یک نقشه راه یک‌به‌یک حل می‌شود. یکی از مسائلی که باید از سمت پیشران‌ها حل شود، همکاری بین حاکمیت و کسب‌وکارهاست. یکی از این کارهایی که به عهده پیشران‌ها محول می‌شود، موضوع صادرات است. به چند دلیل صادرات مهم است. اول اینکه یک منابع ارزی برای تامین واردات فراهم کند و از سویی دیگر باید بتوانیم صادرات انجام دهیم تا به خاطر آن اشتغال و به‌دنبالش تقاضا ایجاد شود.

فاطمی‌امین با تحلیل شرایط جهانی اظهار کرد: در دنیا آن کسی که قدرت دارد می‌تواند از منافعش دفاع کند. ما برای اینکه در صحنه بین‌المللی قدرت داشته باشیم دو کار باید انجام شود اول اینکه کالاهایی تولید کنیم که کمتر کشوری تولید می‌کند و موضوع دیگر سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری با توزیع جغرافیایی مناسب و سرمایه‌گذاری برای تکمیل زنجیره‌های ارزش مورد اهمیت است. وی افزود: در رشته‌های مختلف مانند لوازم خانگی و خودرو، تولید ما مثبت است، اما این تولید متوازن در کشور انجام نمی‌شود. ما در وزارت صنعت،‌معدن و تجارت تک‌تک شهرستان‌ها را تحلیل کردیم که توزیع سرمایه‌گذاری را متعادل کنیم. پس یعنی نباید در رشته‌هایی که سرمایه‌گذاری داریم، مجدد سرمایه‌گذاری شود. در گلوگاه‌ها باید سرمایه‌ها جذب شود. فاطمی‌امین در پایان گفت: احیا و فعال‌سازی واحدهای غیرفعال و زیرظرفیت از دیگر موضوعات مهم است. ۳۰ درصد واحدهای غیرفعال ضعف مدیریت دارند. حل این مشکل کاری ست که از عهده پیشران‌ها برمی‌آید. اما آخرین نکته من، تلاش برای ارتقای مدیریت است. در اقتصاد کشور چالش‌های جدی در رویکردها وجود دارد. پیشران‌های اقتصادی می‌توانند در نوآوری‌های مدیریتی تمرکز کنند تا شاهد رشد مضاعف اقتصاد کشور باشیم.