علت نابسامانی‌های بازار فولاد

معاون نظارت بورس کالا نابسامانی‌های بازار فولاد را ناشی از نبود ساختار مدیریتی کارامد اعمال سیاست‌های مداخله‌جویانه در ساز و کار بازار و نرخ‌گذاری دستوری می‌داند.

گسترش نیوز: رضا محتشمی‌پور با اشاره به معضلات بازار فولاد به دنیای‌اقتصاد گفت: نابسامانی‌های بازار فولاد ناشی از نبود ساختار مدیریتی کارامذ بوده به طوری که بخش‌های مختلف زنجیره در نبود نهادی هماهنگ‌کننده دچار تعارض منافع بسیاری هستند. خصوصا در وضعیتی که بخش‌هایی از دولت تصور می‌کنند می‌توان نوسان قیمت‌ها را با نرخ‌گذاری‌های دستوری بدون قاعده منطقی مدیریت کرد.

وی افزود: این اتفاق در گذشته در بازار و صنعت محصولات پتروشیمی خودنمایی می‌کرد اما بسیار مرتفع شده و می‌توان از تجربیات آن در بازار فولاد بهره برد. ذات قیمت‌گذاری دستوری و تعیین مشهود و نامشهود قیمت از طریق حذف معاملات، واقعیتی است که اخیرا به پدیده اصلی و رایج بازار تبدیل شده است. رانت حاصل از این مداخلات تمامی زنجیره تولید فولاد را در بر خواهد گرفت.

این مقام مسئول ادامه داد: انتقادات گسترده‌ای از سوی فعالان بازار به سازوکار کشف نرخ بازار وجود دارد که حاصل نرخ‌گذاری‌های دستوری بر پایه نظر مدیران دولتی است که احساس می‌کنند کلید حل مسائل بازار را در جیب دارند.در چنین شرایطی کاهش و کنترل عرضه‌ها توسط بازیگرانی که حس می‌کنند رانت توزیع شده از بازار را باید آنها بپردازند، بدیهی خواهد بود. پس سعی می‌کنند حجم فروش را در بورس کالا محدود کنند.

محتشمی‌پور گفت: وزارت صنعت این قیمت‌ها را بر اساس فرمولی مورد اجماع می‌داند اما چنین نیست. چطور ممکن است وقتی فرمول ابلاغی براساس نوسان نرخ متوسط جهانی شمش و نرخ ارز تعیین شده چهارماه قیمتی ثابت به‌ عنوان نتیجه فرمول اعلام شود.با این شرایط تعجبی ندارد که عرضه‌کننده سهام را از بورس خارج کند خصوصا وقتی قیمت بازار بسیار بالاتر باشد. این یعنی تمام این توزیع رانت‌ها هیچ اثری بر قیمت مصرف‌کننده نگذاشته است.

وی افزود: اعمال قیمت‌های دستوری در یک حلقه از زنجیره قطعا تمام بخش‌های زنجیره تولید را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. به‌عنوان مثال ابلاغ نرخ دستوری برای شمش، رانت بسیاری برای محصولات پایین‌دستی ایجاد می‌کند اما قیمت قابل معامله آهن اسفنجی و به‌تبع آن کنستانتره را کاهش می‌دهد و این یعنی بخشی از رانت توزیع شده از جیب بخش معدن برداشته می‌شود.

این معاون ادامه داد: طبیعتا بخش معدن نیز برای تامین نیاز صنعت فولاد مقاومت خواهد کرد و این یعنی کاهش تولید، افزایش قیمت محصولات نهایی و رشد تصاعدی رانتی که از جیب بخش معدن پرداخت شده و برای مصرف‌کننده نهایی تنها کمبود عرضه و افزایش قیمت را به همراه دارد.این وضعیت در کم‌خسارت‌ترین حالت به انتقال معاملات از بازار رسمی به بازار غیررسمی و بازشدن پای دلالان و به حاشیه رفتن تولید و تولیدکنندگان منجر می‌شود آن‌هم در شرایطی که با توجه به عرضه مازاد بر تقاضا در بازار شمش و مصنوعات ساختمانی باید انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت اما محقق نشد.

محتشمی پور اضافه کرد: این وضعیت امکان ساماندهی بازار رسمی صادراتی را نیز از بین می‌برد چراکه در حضور قیمت‌ها و معاملات غیرشفاف امکان هرگونه معامله در فضای رسمی و شفاف وجود نخواهد داشت. مانند هنگامی که در سال گذشته میلگرد صادراتی ایران زیر قیمت شمش صادر می‌شد چراکه قیمت دستوری هیچ مبنای منطقی نداشت و سود آ‌ن‌را مصرف‌کننده خارجی برد که می‌توانست میلگرد ایرانی را بیش از ۱۰۰ دلار زیر قیمت جهانی بخرد. در این شرایط آیا می‌شود شمش ۳۸۰ دلاری را در کنار میلگرد ۳۳۰ دلاری برای صادرات در تابلو عرضه کرد؟

وی افزود: امکان استفاده از ابزارهای مالی با محوریت گواهی ‌سپرده کالایی برای بازار پتروشیمی‌ وجود دارد خصوصا در شرایطی که بسیاری از گروه‌های کالایی غیربهین‌یاب بوده و برای داد و ستد به مجوز خاصی نیازندارد. در شرایطی که شیوع ویروس کرونا قیمت‌های جهانی را در هاله‌ای از ابهام قرار داده و بازارهای کالایی با تغییرات سریع قیمتی و نوسانات شدید تقاضا مواجه شده‌اند، شاید بهترین زمان برای استفاده حداکثری از ابزارهای مالی باشد که تاکنون در بورس کالا طراحی شده‌اند و از این درگاه بتوان التهاب‌های پیش‌روی اهالی بازار را تا حدودی پوشش داده و به تصمیم‌سازی آنها چاشنی اعتماد و اطمینان افزود.

معاون بورس کالا ادامه داد: در وضعیتی که قیمت‌ها مخصوصا در بازار محصولات پتروشیمی در سطوح پایینی قرار داشته و فروشندگان نیز غالبا برای استمرار فروش به تضمین‌های معاملاتی قطعی نیاز دارند، می‌توان به سادگی به سراغ استفاده از ابزارهای مالی نوین رفت. شاید در شرایط فعلی بهترین و کاربردی‌ترین قرارداد، کشف پریمیوم است که می‌تواند برای مصرف‌کننده قیمت‌هایی منطقی و برای تولیدکننده تضمین تولید و فروش را ارائه کند.

محتشمی پور گفت: در شرایط فعلی فرآیند چانه‌زنی با آرامش بیشتری صورت می‌گیرد و همچنین امکان ثبت معاملات بیش از هفته‌ها و ماه‌های گذشته است. در هر حال نرخ‌های پایه فعلی در سطوح جذابی قرار دارد و این جذابیت زیرساخت قابل‌توجهی برای رونق این شیوه معاملاتی است. معاملات کشف پریمیوم در بازار قیر از مدت‌ها پیش اجرا می‌شود و تسری آن به سایر بازارها همچون بازار PVC به سادگی ممکن است.

منبع: بورس پرس