احیای برجام به بن بست رسیده است؟

لارنس نورمن در وال استریت ژورنال نوشت: به گفته دیپلمات های غربی، مقامات اروپایی در حال آماده شدن برای تلاش جدیدی در جهت نجات برجام هستند. به گفته دیپلمات های غربی، اروپا پیشنهاد کرده است که در تلاش برای خروج از بن بست در مذاکرات، مذاکره کننده ارشد اتحادیه را به تهران اعزام کند.

به گفته دیپلمات ها، انریکه مورا، هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در مذاکرات، به همتایان ایرانی گفته است که آماده است به تهران بازگردد تا راهی برای عبور از بن بست پیدا شود.

منابع غربی اما می گویند، ایران تاکنون به این پیشنهاد پاسخی نداده و دعوت هم از مورا بعمل نیاورده است.

مقامات آمریکایی گفته اند که رئیس جمهور بایدن شروط خود را برای خارج کردن سپاه از لیست تروریسم وزارت خارجه تعدیل یا حذف نمی کند.

دیپلمات‌های غربی می‌گویند که می‌خواهند بار مسئولیت را بر دوش ایران بگذارند و روشن کنند که مذاکرات می‌تواند پایان یابد مگر اینکه ایران راهی برای عبور از بن‌بست ارائه دهد.

این ایده نخستین بار طی تماسی در ۲۳ آوریل بین وزیر امور خارجه ایران و همتای اروپایی خود صورت گرفت.

دیپلمات ها می گویند که مورا سعی خواهد کرد ایران را متقاعد کند که متن نهایی توافقنامه را بدون حذف سپاه از لیست تروریسم امضا کند و این موضوع را به یک نقطه در آینده واگذار کند.

دیپلمات‌ها می‌گویند که اگر ایران با درخواست امتیاز از امریکا در حوزه ی دیگری به مذاکرات برگردد، واشنگتن آن را بررسی خواهد کرد. با این حال، دیپلمات ها همچنین می گویند که هیچ مذاکره مجدد گسترده ای در مورد توافق وجود نخواهد داشت.

امید به توافق کم است. باتوجه به تاکید تهران و واشنگتن بر خواسته های خود در مورد سپاه پاسداران، یک مقام سابق آمریکایی که روی موضوع هسته ای ایران کار کرده، گفت که بن بست فعلی ممکن است برای ماه ها ادامه یابد.

این مقام گفت: «یک بن بست بلندمدت قطعا امکان پذیر است. هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند مرگ مذاکرات را اعلام کنند.»

در خصوص این ادعای روزنامه وال استریت ژورنال و تحولات مرتبط با احیای برجام و مذاکرات وین گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام شده که در ادامه می آید.

«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست، و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.

مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحدهای تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.

پل پلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد، و کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه پرینستون است. کتاب های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».

*وال استریت ژورنال از قول دیپلمات های غربی از پیشنهاد اتحادیه اروپا برای اعزام انریکه مورا جهت شکستن بن بست در مذاکرات احیای برجام خبر داده است. ارزیابی شما از این سفر چیست؟

اروپایی‌ها همیشه به‌عنوان میانجی در موضوعاتی که بین آمریکا و ایران موجب اختلاف می‌شود، مهم بوده‌اند. روسیه نیز نقش مثبتی در این زمینه ایفا کرده است، اما جنگ در اوکراین اکنون هر کاری را که روسیه ممکن است از نظر دیپلماتیک انجام دهد را پیچیده کرده است. تلاش های «مورا» در این زمینه نمی تواند ضرری داشته باشد و حداقل فرصتی برای کمک دارد.

*به نوشته این روزنامه «مورا» می‌خواهد ایران را متقاعد کند که بدون حذف سپاه، فعلا توافق را امضا کند و تهران تاکنون پاسخی به این سفر نداده است. آیا تهران با این سفر و پیشنهاد موافقت خواهد کرد؟

بعید است که ایران به سادگی از تقاضای خود در مورد حذف سپاه از لیست تروریستی آمریکا صرفنظر کند. احتمالاً برای مقابله با موضوعی که ممکن است مستلزم سازش باشد، به روشی ساده نیاز خواهد بود، مانند حفظ نیروی قدس در فهرست «سازمانهای تروریستی خارجی» FTO و در عین حال خارج کردن نام کل سپاه از این لیست. یعنی صرفا سپاه قدس در این لیست حفظ شود.

*آیا لفظ «فعلا» به معنای این است که توافق درباره موضوعات هسته ای امضا شود و مذاکرات جداگانه درباره سپاه برگزار شود؟

این یکی از احتمالات است، اگرچه به دلیل اینکه وضعیت موجود (یعنی قرار گرفتن سپاه در لیست FTO) برای ایران غیرقابل قبول است، احتمالاً همچنان خواهان تفاهمات همزمان است تا به نظر نرسد که برای بازگشت کامل به برجام از موضوع سپاه دست کشیده است.

*این روزنامه همچنین گزارش داده که بن بست فعلی در مذاکرات ممکن است ماه‌ها ادامه داشته باشد. معنای این حرف چیست؟ یعنی ممکن است طرفین از مواضع خود کوتاه بیایند؟

یکی از پیامدهای احتمالی مذاکرات وین «درگیری منجمد» بوده است که هر از گاهی رخ می دهد. یعنی هیچ توافقی حاصل نشده است و هر طرف می‌گوید زمانی که طرف مقابل حرف مفیدی برای گفتن دارد باز هم در برای گفت‌وگو باز است و هیچ‌کس اعلام نمی‌کند که مذاکرات به‌طور رسمی پایان یافته است، حتی اگر اقدامات زیادی انجام نشود.

* آمریکا در ابتدای مذاکرات ضرب الاجل تعیین می کرد ولی در حال حاضر ضرب الاجلی را تعیین نمی کند. دلیل این موضوع چیست؟

ضرب الاجل همیشه مصنوعی بود. هرگز رویداد یا آستانه خاصی در تقویم وجود نداشت که به آن معنا بدهد. این فقط یک شیوه لفاظی برای فشار آوردن به ایران برای دادن امتیاز بود.