محدودیت های زنان در دولت جدید تشدید می شود؟

تامین حقوق زنان در ایران همواره یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات اجتماعی کشور بوده است فعالان حقوق زنان همچنین همواره نسبت به احتمال تشدید محدودیت‌های مربوط به بانوان در ایران نگرانی دارند. دکتر زهرا نژادبهرام اما معتقد است که با وجود برخی اتفاقاتی که در هفته‌های گذشته رخ داده است، هنوز هم می‌توان نگاه مثبتی به رویکرد معاون جدید زنان و خانواده رئیس‌جمهوری در راستای احقاق حقوق زنان داشت.

در روزهای اخیر، وقوع سه اتفاق در حوزه زنان، نگرانی فعالان این حوزه از احتمال تشدید محدودیت‌های بانوان و اعمال تفکیک‌های جنسیتی در دولت جدید را بیشتر کرده است. اتفاق نخست مربوط به تعطیلی آموزش تئاتر دختران در هنرستان سوره است که هرچند حجت‌الاسلام محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی آن را ناشی از کیفیت پایین ارائه خدمات آموزشی در این رشته در هنرستان سوره دانست و تاکید کرد که ممکن است در سال‌های آینده دوباره آموزش تئاتر در این هنرستان وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی برقرار شود، اما پاسخ‌های او چندان فعالان حوزه زنان را قانع نکرد.

اتفاق دوم نیز به مربوط به راه‌اندازی آمبولانس ویژه زنان در سراسر کشور است؛ آن هم در شرایطی که تعداد آمبولانس‌های موجود در ایران کمتر از یک چهارم استانداردهای جهانی است و در چنین شرایطی، این اتفاق می‌تواند از مصادیق تفکیک جنسیتی تلقی شود. اما اتفاق سوم که از همه مهم‌تر جلوه می‌کند، صحبت هایی است که روز دوشنبه انسیه خزعلی، معاون زنان و خانواده رئیس‌جمهوری در نخستین نشست خبری خود مطرح کرد و گفت که دورکاری زنان هم به نفع دولت و هم به نفع خودشان است؛ صحبت هایی که برخی فعالان حوزه زنان را از احتمال اجرای طرح هایی در دولت جدید که به خانه نشین شدن بانوان و دوری آنها از فعالیت‌های اجتماعی منجر شود، نگران کرد.

دکتر زهرا نژادبهرام، فعال حوزه زنان ضمن اشاره به این نکته گفت: بیش از یک دهه از تصویب مصوبه هیات وزیران درباره دورکاری داوطلبانه زنان دارای فرزند زیر ۷ سال در برخی روزهای هفته می‌گذرد. اما در ده سال گذشته به دلیل عدم استقبال مدیران دولتی و البته بخش زیادی از زنان شاغل از این مصوبه، تا پیش از دوره شیوع کرونا بسیاری از زنان شاغل در هیچ کدام از روزهای هفته به دورکاری نمی‌رفتند.

البته به گفته نژادبهرام، در دوران شیوع کرونا که طرح‌های مختلفی برای دورکاری کارکنان ادارات اجرا شد، با توجه به تعطیلی آموزش‌های حضوری مدارس و مهدهای کودک و خانه نشین شدن کودکان و نوجوانان، معمولا استقبال زنان از دورکاری نسبت به آقایان بیشتر بود و اتفاقا بیشتر زنان شاغل تاکید داشتند که در شرایط دورکاری، با راندمان کاری بالاتری می‌توانستند که به انجام وظایف شغلی خود بپردازند.

این صحبت‌ها نشان می‌دهد که شیوع کرونا و قرنطینه‌های خانگی ناشی از آن، به نوعی زوایه نگاه زنان شاغل به دورکاری را تغییر داده است، اما با وجود این مسئله، بازهم باید توجه داشت که اجرای هر طرحی در راستای دورکاری اجباری زنان می‌تواند نوعی تفکیک جنسیتی تلقی شود که دولت جدید باید به شدت از آن پرهیز کند.

نژادبهرام ضمن تاکید روی این مسئله تصریح کرد: دورکاری زنان باید همان طور که در مصوبه هیات وزیران ذکر شده است، کاملا به صورت اختیاری باشد. اولویت استفاده از مزیت دورکاری هم باید برای زنانی باشد که یا فرزند خردسال دارند یا ناچارند که در منزل خود از یک بیمار مراقبت کنند.

این فعال حوزه زنان تاکید کرد: اگر دورکاری به یک رویه اجباری تبدیل شود، می‌توان این نگرانی را داشت که شاید برخی مسئولان به دنبال آن هستند که زنان از محیط‌های اداری جدا شوند. اما اگر این مسئله به عنوان یک مزیت اختیاری برای بهبود شرایط کاری زنان شاغل در نظر گرفته شود، می‌توان از دورکاری اختیاری زنان استقبال کرد.

راه‌اندازی آمبولانس ویژه زنان ممکن نیست

نژادبهرام در بخش دیگری از صحبت هایش به موضوع راه‌اندازی آمبولانس ویژه زنان در کشور اشاره کرد و گفت: ما باید تمام امکانات کشور را در اختیار همه شهروندان قرار دهیم. از این لحاظ، با توجه به این که قطعا بانوان کشور نیز به آمبولانس احتیاج دارند، بنابراین حتما باید تکنسین زن هم در اورژانس کشور وجود داشته باشد. اما با توجه به کمبود شدید تعداد آمبولانس در ایران قطعا اختصاصی کردن آمبولانس برای بانوان امکان‌پذیر نخواهد بود.

این فعال حوزه زنان ادامه داد: مسئولان سازمان اورژانس کشور خودشان پیش از این اذعان داشتند که در ایران به ازای هر ۵۰ هزار نفر یک آمبولانس وجود دارد، این در حالی است که طبق استاندارد جهانی، باید ازای هر ۱۲ هزار نفر یک آمبولانس وجود داشته باشد. بنابراین این که یک یا چند تکنسین زن در هر حادثه بر بالین بانوان حادثه دیده قرار گیرد، امری پسندیده است، اما قطعا هموراه نیاز به مردانی وجود دارد که در حمل‌ونقل بیماران کمک کنند. پس هیچ وجه اختصاصی کردن آمبولانس‌های کشور برای بانوان امکان‌پذیر نیست و اجرای طرح آمبولانس ویژه زنان قطعا با چالش‌های زیادی مواجه می‌شود.

وی در ادامه تاکید کرد: هم اکنون در تمام کشورهای جهان از ظرفیت بانوان و آقایان برای کمک به حادثه دیدگان به صورت مشترک استفاده می‌شود. اتفاقا شهرداری تهران هم اخیرا در همین راستا ۱۶ آتش نشان زن استخدام کرده است و سازمان آتش نشانی قصد دارد از این بانوان برای کمک به حادثه دیدگان زن استفاده کند. البته قطعا تعداد زنان آتش نشان کافی نیست و حتما باید در سال‌های آتی این تعداد بیشتر شود.

دختران سوره نباید از تئاتر محروم می‌شدند

نژادبهرام همچنین با اشاره به تعطیلی آموزش تئاتر دختران در هنرستان سوره گفت: با وجود این که رئیس سازمان تبلیغات اسلامی تاکید کرده است که تعطیلی این رشته به دلیل کیفیت پایین ارائه خدمات آموزشی بوده و ممکن است با ارتقای کیفیت این آموزش ها، دوباره رشته تئاتر دختران در هنرستان سوره فعال شود، اما انتظار این بود که روند ارتقای کیفیت آموزشی رشته تئاتر دختران هنرستان سوره در طول دوره کرونا و تعطیلی آموزش‌های حضوری انجام می‌شد تا دختران ما حتی به صورت موقت از این رشته تحصیلی محروم نشوند.

البته باید توجه داشت که وزارت آموزش و پرورش اولا هنوز هم با تصمیم سازمان تبلیغات اسلامی مبنی بر تعطیلی آموزش تئاتر دختران در هنرستان سوره موافقت نکرده و ثانیا تاکید کرده است که هنرستان سوره، تنها نقطه‌ای در تهران نیست که آموزش تئاتر برای دختران نوجوان در آن ارائه می‌شود و دختران علاقمند به این رشته، می‌توانند به هنرستان‌های دیگر مراجعه کنند.

نژادبهرام با اشاره به این موضوع اظهارکرد: با توجه به این اظهارات مسئولان آموزش و پرورش، البته اگر نگاهی خوشبینانه به صحبت‌های رئیس سازمان تبلیغات اسلامی داشته باشیم، همچنان می‌توان امیدوار بود که تصمیماتی مانند تعطیلی آموزش تئاتر دختران در هنرستان سوره، نشانه هایی از شروع تفکیک جنسیتی در دولت جدید نباشد و امیدواریم که در سال تحصیلی آینده شاهد برقراری آموزش‌های مربوط به تئاتر در این هنرستان باشیم.

نگاه مثبتی به اقدامات انسیه خزعلی داریم

نژادبهرام با اشاره به نگرانی‌های موجود در میان برخی فعال حوزه زنان نسبت به احتمال ایجاد محدودیت‌های بیشتر برای بانوان در دولت جدید داشتند، تاکید کرد: اتفاقاتی را که در هفته‌های اخیر رخ داده است، نمی‌توان نشانه هایی قطعی بر احتمال تشدید محدودیت‌های بانوان در دولت جدید دانست. اتفاقا ما از صحبت هایی که اخیرا خانم خزعلی انجام داده است، استقبال می‌کنیم و امیدواریم ایشان همان طور که خودشان گفته اند، بتوانند برای حل مشکلات مربوط به بیمه و اشتغال زنان و کودک همسری فعالیت‌های مناسبی انجام دهند.

این فعال حوزه زنان ادامه داد: ما امیدواریم که خانم خزعلی و تیم آقای رئیسی بتوانند قدم‌های مثبتی را در زمینه احقاق حقوق زنان بردارند؛ به‌ویژه آن که اخیرا خانم خزعلی درخواست کرده‌اند که لایحه نفی خشونت علیه زنان که در دولت قبلی به مجلس ارائه شد، سریع تر مورد بررسی قرار گیرد و مواردی از این دست را می‌توان نکات مثبتی در کارنامه کوتاه مدت فعالیت‌های معاون جدید زنان و خانواده رئیس‌جمهوری ارزیابی کرد.

وی در پایان تصریح کرد: فعالان حوزه زنان باید توجه داشته باشند که زود قضاوت کردن، به معنای داشتن قضاوت صحیح نیست و ما همچنان باید منتظر اقدامات بیشتری از سوی خانم خزعلی برای ارزیابی دقیق رویکرد ایشان نسبت به محدودیت‌های مربوط به بانوان باشیم. ما به وجود نگاهی مثبت در معاون جدید زنان و خانواده رئیس‌جمهوری امیدواریم و به ایشان توصیه می‌کنیم که با توجه به زنانه شدن فقر در سراسر جهان، حتما بهبود وضعیت اشتغال زنان را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.