مسئولین دارو سر زیر برف کردند /فروش اینترنتی دارو غیر قانونی است؟

فروش اینترنتی دارو در برخی موارد مفید و موثر، اما نیازمند احتیاط و رعایت مقررات است. فروش اینترنتی داروها را سریع و آسان در دسترس مردم قرار می دهد، به ویژه برای افرادی که دسترسی محدودی به داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های دارو دارند. با فروش اینترنتی دارو، مشتریان می‌توانند از بین مجموعه‌ای گسترده از داروها و برندهای مختلف انتخاب کنند و در مقایسه قیمت‌ها و خصوصیات مختلف داروها بهترین گزینه را انتخاب کنند. برخی افراد ترجیح می‌دهند در مورد مشکلات سلامتی خود و نیازهای داروئی خود حریم خصوصی داشته باشند. فروش اینترنتی دارو می‌تواند به آنها این امکان را بدهد تا داروهای خود را به صورت آنلاین سفارش داده و درب منزل تحویل بگیرند بدون اینکه نیاز داشته باشند به طور عمومی در محل‌های فیزیکی خرید دارو انجام دهند.

فروش اینترنتی دارو همراه با چالش‌ها و ریسک‌های خاصی نیز همراه است. باید اطمینان حاصل کنید که سایت یا پلتفرمی که از آن داروها را خریداری می‌کنید،  بستر امن و قابل اعتماد داشته باشد. باید مطمئن شوید که فروشنده دارای مجوزهای لازم برای عرضه داروها است و از روش‌های امن پرداخت استفاده می‌کند. وجود داروهای کاذب و نقص در کیفیت داروها یک مساله جدی است. لازم است از فروشگاه‌ها و پلتفرم‌هایی که دارای مجوز قانونی هستند و داروهای اصلی و معتبر را عرضه فروش اینترنتی داروها به طور کلی مزایا و معایب خاص خود را دارد. برخی از افراد ترجیح می‌دهند در مورد مسائل سلامتی خود و نیازهای دارویی خود حریم خصوصی داشته باشند. فروش اینترنتی داروها به آنها امکان می‌دهد داروهای خود را به صورت آنلاین سفارش داده و به صورت محرمانه دریافت کنند. در فروش اینترنتی داروها، ممکن است به مشاوره حرفه‌ای و کامل از نظر پزشکی و دارویی دسترسی نداشته باشید. این می‌تواند مشکلاتی را برای انتخاب صحیح و استفاده صحیح از داروها ایجاد کند.

مصوبات این طرح غیر قانونی است و ما به دیوان شکایت خواهیم کرد

اخیرا نیز نمایندگان و مسئولان حوزه دارو واکنش های متفاوتی نسبت به این طرح را بیان کرده اند، شهرام کلانتری، رئیس انجمن داروسازان ایران، روز گذشته در نامه‌ای به مرکز بهبود کسب و کار وزارت اقتصاد و سایر حامیان توزیع دارو در بستر پلتفرم‌ها و فضای مجازی، اظهار نمود: لطفاً سلامت مردم را به بازی نگیرید. خواهشمند است اطلاعات بیماران را سوء استفاده نکنید.مصوبات هیات دولت و هیات مقررات‌زدایی در زمینه فروش اینترنتی دارو، غیرقانونی است و ماده ۶ قانون تجارت الکترونیک را نقض می‌کند.ما قطعاً این مصوبات را به دیوان شکایت خواهیم برد. داروسازان ایران همچنان به حاکمیت قانون اعتقاد دارند و با پوپولیسم رسانه‌ای که سلامت مردم را بازیچه دست سرمایه‌داران و ثروتمندان می‌کند، مقابله خواهند کرد.

بهمن صبور نایب رئیس انجمن داروسازان تهران بیان کرده که طبق قانون، هر کالایی که خریداری می‌شود، باید مبدأ آن مشخص باشد اما پلتفرم‌های غیرقانونی به‌واسطه حمایت رئیس مرکز بهبود محیط کسب‌وکار، فروش دارو از مبدأ کالا را ماسکه کرده‌اند. سازمان غذا و دارو واقف است که پلتفرم‌ها، بازار دارو را دچار بحران می‌کند اما از سوی وزارت اقتصاد تحت فشار است.

دکتر فاضل رئیس شورایعالی نظام پزشکی در مخالفت خود با بستر فروش دارو  ارتباط بیمار با داروساز را بسیار جدی برشمرد و بر جایگاه رفیع موضوعات انسانی و نقش ارتباط کلامی، علمی و عاطفی تأکید کرد.  وی نسبت به حذف داروساز در این فرآیند، به عنوان فروپاشی یکی از ارکان مهم نظام سلامت هشدار داد و بر رفع نگرانی‌های جدی نظام سلامت در تدوین قواعد اجرایی و نظارتی دقیق تأکید کرد.وی ادامه داد: موانع قانونی رفع شود، هم‌اکنون قانون تجارت الکترونیک دارو را از ورود به پلتفرم صراحتأ منع کرده است.

امیرحسین حاجی میری در خصوص بهره مندی  از پلتفرم‌های فروش دارویی به خبرنگار گسترش نیوز  گفت: به اقتضا دنیای جدید، تکنولوژی جامعه را به سمت چیزی که آسان‌تر و قابل‌دسترس‌تر باشد سوق خواهد داد. حالا وقتی صحبت از یک ویژگی در حوزه سلامت است ضوابط و حساسیت‌هایی نیز به وجود خواهد آمد.لازم است که پیشرفت فناوری‌ها همراه شویم.

وی ادامه داد: موضوع مهم این است که همگی قبول داریم که باید اقدامی صورت گیرد همچنین لازم است خط قرمزها و قوانین مشخص و اولویت‌ها معلوم شود. باید مشخص شود آیا اولویت بیمار است و ایمنی بیمار ویا اینکه دسترسی به خدمات یا دغدغه‌ای به اسم جایگاه صنفی است؟ باید اولویت مشخص شود و سازمان غذا و دارو متعهد به اجرای تا انتهای سال است ولی این موضوع فقط هم منحصر به سازمان غذا و دارو نیست.

این دکتر داروساز در ادامه گفت: اقتصادی نگاه کردن به موضوع دارو همیشه موضوع بیمه بوده است. سازمان‌های بیمه‌گر همیشه پرداخت بعد از اثربخشی دارند. وقتی طرحی ارائه می‌شود بعد از بررسی مؤثر بودن آن هزینه پرداخت می‌شود. مقرون‌به‌صرفگی در بیمه دارای اولویت است. به ازای پولی که پرداخت می‌شود بیشترین دریافتی را داشته باشم. و تصور سازمان‌های بیمه‌گر به این نحو است که اگر مثلاً ۱۰۰ هزار تومان به داروی ۱ بدهم و اثربخشی این دارو ۱ باشد و یکی که ادعا کند با همان بودجه اثربخشی دو برابری می‌دهد ، بیمه قاعدتاً دومی را انتخاب می‌کند. زمانی برای بیمه این موضوع اولویت خواهد بود که دیتا به‌اندازه کافی وجود داشته باشد که این موضوع  به نفع بیمار است و اثربخشی لازم را دارد.

حاجی میری ادامه داد: برآورد من این است که پلتفرم‌های اینترنتی بالاخره باعث کاهش هزینه‌های بیمه‌ای و درمانی خواهند شد. به خاطر همه آن تأثیری که تجارت الکترونیک در هزینه‌های زندگی مردم دارد. ولی این‌که آیا این هزینه‌ها الزاماً هزینه‌های سلامت هستند یا خیر؟ معمولاً دغدغه‌های غیرپزشکی برای بیمه اهمیتی ندارد. پلتفرم‌های اینترنتی هزینه‌های مستقیمی را پرداخت نمی‌کنند چون دارو از قبل بوده و هم‌اکنون نیز است. هزینه‌های غیرپزشکی از طریق این پلتفرم هاکاسته خواهد شد. اگرچه به‌طور غیرمستقیم با استفاده از دستگاه‌های دیجیتال میزان خطای دارویی کاسته خواهد شد و درنهایت تبدیل به کاهش هزینه‌ها خواهد شد.

کاهش هزینه های غیر مستقیم درمان

وی در خصوص استفاده از پلتفرم‌های اینترنتی فروش دارو بر کاهش هزینه‌ها بیمار بیان کرد: یک بیمار با وسیله نقلیه مراجعه می‌کند و یک‌زمانی را در بیمارستان منتظر می‌ماند که می‌توانسته یک کار دیگری انجام دهد  و این یعنی همان  هزینه‌های غیرمستقیم پزشکی، زمانی که منتظر می‌ماند و هزینه‌ای که در داروخانه سپری کرده است و نیز هزینه تاکسی اینترنتی را هم محاسبه کنیم بسیار مقرون‌به‌صرفه تر خواهد بود.

این دکتر داروساز  در توضیح محدودیت‌های زمانی دسترسی به دارو ادامه داد: هر آن چیزی که بتواند دسترسی مردم را به دارو را راحت کند به خدمت گرفته خواهد شد ولی اگر با محدودیت دسترسی مواجه باشیم و یک داروی کمیاب و خاصی را نمی‌توان به‌جز دسترسی در این پلتفرم‌ها  پیدا کرد مشخصاً فساد وجود دارد اما اگر شفافیت باشد این موضوع  پیش نخواهد آمد. چرا آن دارو فقط در آن بستر در حال توزیع است ولی اگر به‌عنوان بستر مشخص شفاف ضابطه‌مندی که با رویکرد به افزایش اثربخشی،کاهش هزینه و  افزایش کیفیت نظاره کنیم، این اتفاق حتماً رقم خواهد خورد و خیلی مواقع انتخاب طبیعی خواهد بود و به‌مرور  پلتفرمی که زمان کوتاه‌تر و دسترسی بهتری را می‌دهد بازار را در دست خواهد گرفت.

حاجی میری ادامه داد: نکته مهم این است که زمان انتظار برای رسیدن به دارو با هدر دادن وقت به‌صورت مستقیم نیست.اگر دارویی اورژانسی است این مورد قانونمند می‌شود و تدبیری درباره این موضوع اندیشیده خواهد شد. مثل همان تعریفی که در داروخانه‌ها برای مشخص کردن داروهای اورژانسی یا داروهای غیر اورژانسی وجود دارد. تقسیمات این‌چنینی انجام خواهد شد. همچنین اولویت‌بندی شدن داروها در دستور کار و طراحی قرار خواهد گرفت. لازم است که پس از تعیین قوانین دستورالعمل‌های لازم در این  حوزه نیز تدوین و تدبیر گردد.

وی در خصوص نظارت سازمان غذا و دارو بیان کرد: دستورالعمل را نهاد ناظر نمی‌نویسد نهاد ناظر خط قرمزها را مشخص می‌کند به سازمان غذا و دارو ارائه می‌کند. در دنیا انجمن‌های صنفی برای این موارد تمهیداتی را می‌اندیشند انجمن صنفی داروسازان امریکا برای هر چیزی یک دستورالعمل دارند که چگونه این موارد را انجام دهد.روند به این صورت است که  fda  در نحوه اجرای این دستورالعمل‌ها نظری نمی‌دهد که چطور این موارد انجام شود. این نهاد فقط تعیین‌کننده خط قرمزها است . پس بهتر است ما غافل نشویم چراکه  عملی شدن چنین مواردی نیاز به برنامه‌ریزی و تعیین دستورالعمل دارد که انجمن داروسازان نیز برای همین موضوع تشکیل‌شده است.

کیفیت خوب لازمه یک دارو با اثربخشی بهینه و عوارض کمتر است

این دکتر داروساز گفت: دسترسی بیمار به دارو باید آسان‌تر شود  از سال ۱۹۹۰ تابه‌حال بیش از ۳ هزار دارو کشف‌شده است. مگر یک آنتی‌بیوتیک قبلی وجود نداشته است. چرا یکی دیگر تولید شد ویا داروی فشارخون و ... کیفیت بهتر وجود دارد و یک دردی را بهتر درمان می‌کند. هر چیزی که در راستای دسترسی بیمار به درمان  چه ازنظر تکنولوژی و... در نظام سلامت با استقبال زیادی روبرو می‌شود.

حاجی میری ادامه داد: سیاست‌گذاری لازم  در جهت  افزایش دسترسی بیمار به دارو و افزایش ایمنی بیمار باید رقم بخورد و اگر بتوان این کار را باسیاست‌های تدوین‌شده انجام داد می‌توانیم فرصت ایجاد اشتغال را انتظار داشته باشیم. در حال حاضر حدود ۲۰ تا ۳۰ کشور وجود دارد که از این بستر استفاده می‌کند. درنهایت همگی به این موضوع واقف هستیم که این موضوع به نفع همگان است.مهم این است که چگونه اجرا کنیم. رویکرد منفعل نداشته باشیم و منتظر نباشیم که اتفاقی بیافتد تا نسبت به آن واکنش نشان دهیم. عرضه‌کنندگانی وجود دارد که جامعه داروسازی منتظر هستند که آن‌ها اقدامی انجام دهند تا نسبت به آن واکنش نشان دهند که درحالی‌که می‌تواند خودجوش کاری را درست انجام دهند.

وی در خصوص میدان دادن به  متخصصین حوزه آی تی بیان کرد: در حال حاضر نیز ما بستری را فراهم نمی‌کنیم که متخصصان و مهندسین در حوزه اجرای پلتفرم‌ها ورود کنند وب صورت قانونمند بخواهند دسترسی را برای بیماران ایجاد کنند. آقای دکتر فاضل اعلام کرد هر کس بخواهد قدمی در این راه بردارد به او میگوییم این کار غیرقانونی است. درحالی‌که اگر یک شرکت یا یک متخصص آی تی اعلام آمادگی کند  و بگوید تمام نگرانی و موانع قانونی را برطرف کرده‌ام و مثلاً داروهای مخدر را با همدیگر نمی‌دهم و تداخل دارویی را کنترل می‌کنم و نسبت به تحویل دارو حساسیت کافی خواهم داشت. موضوع این است که قانون کشور چنین اجازه‌ای رتبه او نخواهد داد.

حاجی میری گفت: تا زمانی که دارو به‌عنوان کالا است وضعیت همین است تا صدسال بعد هم این پلتفرم در اختیار هر کس دیگری هم هست با روش‌های نوین‌تر ادامه فعالیت خواهد داد حتی زورش هم بیشتر خواهد شد. زمانی که دارو را به‌عنوان سرویس ببینیم نه یک کالا که در سوپرمارکت هم وجود داشته باشد روزی که یک خدمت ببینیم و ملاحظات مربوط به احتیاط دارویی را خدمت بدانیم همچنین مشاوره‌ای که در کنار دارو درحالی‌که اتفاق است را پررنگ کنیم آن زمانی است که خط قرمز را در کشور تعیین کردیم و اتفاقی است که در ایران باید هرچه زودتر اتفاق بیافتد؛ و این اتفاق در دنیا از سال ۱۹۶۰ انجام‌شده است ۱۹۹۰ در خیلی از جاهای دنیا انجام‌شده است. حتی نه خیلی کشورهای دور همین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز در حال انجام این کار هستند.

سخن پایانی

بر اساس شواهد موجود، شرکت‌های بسیاری بدون اخذ مجوز، داروها را از طریق اینترنت به فروش می‌رسانند. این شرکت‌ها تاکنون هیچگونه تنبیه قانونی نداشته‌اند و بسیاری از افراد از این فرصت برای کسب سود فراوان استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها بی‌توجه به مسائل پزشکی و چارچوب قانونی مربوطه عمل می‌کنند. همچنین، در حال حاضر که طرح قانونمند شدن این فعالیت‌ها در حال اجراست، بسیاری از مسئولین با آن مخالفت می‌کنند و این موجب پیش آمدن سوال می‌شود که چرا تا به حال تدابیر قانونی علیه این شرکت‌ها اتخاذ نشده است و اکنون که باید اقدامات سازماندهی شود، صدای همه مسئولین به گوش می‌رسد؟ همچنین، مشخص نیست که کدام طرف در این مسئله سودمند است و دستورالعمل‌های لازم که برای این طرح‌ها بارها نوشته شده است،هیچگاه فرصت دفاع از خود را نداشته است. چه قدرتی در پشت پلتفرم‌های آنلاین فروش دارو فعلی (غیر قانونی) وجود دارد که تا به حال توانایی مقابله موثر با آن‌ها را نداشته‌ایم؟