۳۵۰ هزار تومان اختلاف در هر ۱۰۰ دلار | سوءاستفاده از تفاوت دلار سفید و آبی در بازار آزاد
با توجه به رونق معامله دلار در کشور، ضعف در اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مردم در خصوص برخی موارد تخصصی این حوزه باعث زیان سنگین افرادی شده است که با ناآگاهی سرمایه خود را در این حوزه هزینه کرده‌اند و دچار زیان سنگینی شده‌اند.
در سال‌های اخیر، معاملات دلار در ایران رونق چشمگیری داشته و به یکی از ابزارهای مهم برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. اما با وجود اهمیت این بازار، اطلاع‌رسانی درست و شفافی در خصوص تفاوت‌های ارزهای موجود در بازار، به ویژه دلار سفید و آبی، به درستی انجام نشده و این امر می‌تواند سرمایه‌گذاران ناآگاه را با ضررهای قابل توجهی روبه‌رو کند. در این گزارش، به بررسی تفاوت‌ها و مشکلات موجود در این زمینه می‌پردازیم.
شاید کمتر کسی بداند که دو نوع دلار در بازار ایران معامله می‌شود: دلار سفید (سبز) و دلار آبی. این دو نوع دلار از نظر ظاهری تفاوت‌های قابل توجهی دارند و همین تفاوت‌ها باعث ایجاد اختلاف قیمت در بازار می‌شود. در حالی که تفاوت‌های ساختاری این دو دلار در بسیاری از کشورهای جهان به دلیل مسائل امنیتی و طراحی متفاوت اسکناس‌ها تأثیر چندانی بر قیمت‌گذاری ندارد، در ایران این دو نوع دلار از نظر قیمت با یکدیگر تفاوت دارند و دلار آبی معمولاً با قیمت بالاتری معامله می‌شود.
تفاوت‌های دلار سفید و آبی
دلار سفید، که در واقع همان دلار قدیمی است، از سال ۱۹۹۶ میلادی با تغییراتی در طراحی و ویژگی‌های امنیتی تولید شد. این دلار دارای یک واترمارک در سمت راست و جوهر نوری متغیر است که به آن ویژگی‌های امنیتی خاصی می‌بخشد.
اما دلار آبی، که در تاریخ ۸ نوامبر ۲۰۱۳ معرفی شد، از نظر ویژگی‌های امنیتی پیشرفته‌تر است. این دلار دارای نوار امنیتی سه‌بعدی آبی و واترمارک نارنجی است که به راحتی می‌توان آن را از اسکناس‌های تقلبی تمیز داد. همچنین، استفاده از این ویژگی‌ها باعث می‌شود که احتمال جعل دلار آبی نسبت به دلار سفید کمتر باشد.
گپ قیمتی غیرمنطقی در بازار
با وجود اینکه در منابع تخصصی ذکر شده که دلار سفید و آبی از نظر ارزش تفاوتی ندارند، در بازار ایران اختلاف قیمت قابل توجهی میان این دو نوع دلار وجود دارد. این اختلاف قیمت، که حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تومان در هر ۱۰۰ دلار است، باعث شده که برخی افراد از این ناآگاهی برای سودجویی استفاده کنند. این اختلاف قیمت غیرمنطقی است و به دلیل عدم اطلاع‌رسانی درست، ممکن است سرمایه مردم به خطر بیفتد.
پیگیری‌های بی‌نتیجه از مسئولان
تماس‌های خبرنگار با مسئولان اتحادیه صرافان برای پیگیری این موضوع بی‌نتیجه ماند. مسئولان حاضر به گفتگو با خبرنگار ایلنا نشدند و در نتیجه به سراغ مسئولان پیشین این حوزه رفتیم. کامران سلطانی‌زاده، دبیرکل پیشین کانون صرافان، توضیحاتی را در این خصوص ارائه داد.
دلار آبی بهتر است
کامران سلطانی‌زاده،دبیرکل پیشین کانون صرافان در خصوص تفاوت دلار سفید و آبی توضیح داد: معاملات در بازار ارز به صورت عرفی انجام می‌شود. در مورد دلار سفید و آبی، به دلیل اینکه برخی از کشورهای خارجی دلار سفید را به سختی قبول می‌کنند و حتی ممکن است اصلاً آن را قبول نکنند و دلار آبی به راحتی پذیرفته می‌شود، این اختلاف قیمت بوجود آمده است البته این موضوع بر اساس عرضه و تقاضا است، ولی نمی‌توان گفت که این کار غیرقانونی است.
وی افزود: خرید دلار آبی ممکن است با قیمت بالاتری صورت گیرد، اما از نظر امنیتی و سهولت در تبدیل به ریال و استفاده در خارج از کشور، دلار آبی برتر است. همچنین، باید گفت که دلار آبی احتمال جعل کمتری دارد و برای مبادلات بین‌المللی راحت‌تر پذیرفته می‌شود.
سلطانی‌زاده ادامه داد: حتی دلار آبی هم ممکن است تقلبی باشد و بهترین روش برای تشخیص ارز تقلبی، تجربه افراد متخصص و استفاده از دستگاه‌های شمارش معتبر است. توصیه بنده این است که مردم تنها از صرافی‌های معتبر خرید کنند تا از دریافت ارز تقلبی جلوگیری شود.
وی در نهایت با توجه به تجربیات شخصی خود گفت: با توجه به مزایای دلار آبی، توصیه می‌کنم مردم بیشتر دلار آبی خرید و فروش کنند. البته قیمت بالاتری دارد، اما هم در معامله راحت‌تر است و هم در هنگام فروش با قیمت بالاتری قابل تبدیل به ریال است.
خلاء قانونی و ضعف اطلاع‌رسانی
اگرچه گفته می‌شود که دلار آبی در بازارهای جهانی راحت‌تر پذیرفته می‌شود، اما تجربه شخصی برخی از افراد نشان می‌دهد که تفاوت فاحشی بین این دو نوع دلار در عمل وجود ندارد. اگرچه ممکن است اختلاف قیمت موجود در بازار منطقی باشد، اما ضعف شدید در اطلاع‌رسانی به مردم عادی باعث می‌شود که این تفاوت‌ها به طور کامل توضیح داده نشود و بسیاری از افراد ناآگاهانه به خرید دلار با قیمت‌های متفاوت بپردازند.
عدم پاسخگویی مسئولان انجمن صرافان در این خصوص نیز یکی دیگر از دلایلی است که نشان می‌دهد این مسئله برای مسئولان از اهمیت چندانی برخوردار نبوده و این امر به وضوح نیاز بازار ارز به نظارت و شفاف‌سازی بیشتر توسط نهادهای مسئول را نشان می‌دهد.
