هر آنچه که درباره دیابت باید بدانیم

افراد مبتلا به دیابت نوع یک یا دیابت ارثی، باید بیش از دیگران هوای حال‌شان را داشته باشند تا احوال‌شان ناگهان ابری نشود. بعضی افراد باید با حواس جمع، جمع‌تر از خیلی‌ها زندگی کنند. به این دلیل که باید شیرینی خون‌شان از آنچه قرار است باشد، بالاتر نرود. باید این‌قدر حواس‌ شما به این‌طرف و آن‌طرف باشد که هیچ‌چیز را جا نیندازید و به بهانه دیر شدن، صبحانه خوردن را فراموش نکنید.

درست است که گاهی مراقبت دائمی خسته‌کننده می‌شود‌ اما بی‌مبالاتی هم شرط عقل نیست. حالا که ۲۳ آبان‌ماه و روز جهانی دیابت نزدیک است، درباره تعدادی از بی‌مبالاتی‌های افراد مبتلا به دیابت و باورهایی که درباره این بیماری شنیده‌ایم، از زبان محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، بیشتر و بهتر بدانیم.

قند با دیابت ربط مستقیم دارد

شاید بارها، به محض این‌که شکرپاش را برداشته و دست‌تان را به سمت لیوان چای برده‌اید، این جمله را شنیده باشید که: «‌ این‌قدر قند نخور، دیابت می‌گیری» این جمله یا باور چقدر درست است؟‌ آیا افراد با خوردن قند یا خوراکی‌های حاوی مقدار قند بالا، دچار دیابت می‌شوند؟‌

در افراد مبتلا به دیابت نوع یک یا دیابت ژنتیکی، خوردن قند آداب خودش را دارد. این افراد باید نسبت به استفاده از قند و محصولات شیرینی به نکته‌هایی دقت کنند. بنابراین قند عامل ابتلا به دیابت نوع یک نیست، ‌به این دلیل که این بیماری، ژنتیکی است اما خوردن قند یا محصولات حاوی قند بالا، زمینه‌ساز ابتلا به دیابت نوع دوم یا اکتسابی هستند.

بنابراین قند، به شکل غیرمستقیم می‌‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به دیابت اما نوع دوم آن باشد. بنابراین قند مانند سیگار نیست که به شکل مستقیم باعث ابتلا به بیماری شود. بنابراین در خوردن قند و خوراکی‌های شیرین باید کاملا دقت کرد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد، افرادی که روزانه حداقل یک نوشیدنی شیرین شده با قند می‌نوشند، ۱۸درصد بیش از دیگران درمعرض خطر ابتلا به دیابت نوع دوم قرار دارند.

دیابتی‌ها نباید تحرک داشته باشند

بعضی‌ها براین باورند که افراد مبتلا به دیابت نباید ورزش و تحرک بدنی داشته باشند. به همین دلیل هم تا می‌خواهند حرکتی بکنند، همه اطرافیان نگران می‌شوند. این باور درست نیست. اتفاقا ورزش درست و به‌موقع با رعایت نکته‌های ایمنی، نه‌تنها باعث کاهش و کنترل میزان قند خون می‌شود، بلکه در افرادی که دیابت آنها ناشی از وزن بالاست، بسیار مفید است.

اما اگر تصمیم به ورزش و تحرک بدنی منظم دارید، حتما با پزشک معالج‌تان برای زمان دقیق انجام تست قند خون، تزریق انسولین و... مشورت کنید. به گفته سایت پزشکی مایوکلینیک امریکا، باید نیم ساعت پیش از شروع ورزش و پس از آن، هر نیم‌ ساعت یک بار، قند خون را آزمایش کنید. بنابراین برای ورزش کردن باید آدابی را رعایت کنید اما این به معنی ممنوع بودن ورزش برای افراد مبتلا به دیابت نیست.

همه ختم به دیالیز می‌شوند

خطر، همیشه در کمین است بله؛ درست است. در افراد مبتلا به دیابت به این دلیل که رگ‌های خونی به‌ویژه در بخش دستگاه دفع، نمی‌توانند به‌درستی کار کنند، خطر آسیب به کلیه‌ها وجود دارد. درواقع فیلتر کردن خون در افراد مبتلا به دیابت، دچار اختلال می‌شود اما این به آن معنی نیست که همه افراد مبتلا به دیابت، روزی بالاخره راهی بخش دیالیز بیمارستان می‌شوند.

اگر میزان قند خون همیشه کنترل شود، اگر موادغذایی نامناسب برای افراد مبتلا به دیابت مصرف نشود، قطعا ماجرا ختم به دیالیز نخواهد شد. بنابراین بیش از هر چیز برای جلوگیری از این‌که کلیه‌ها به مرحله دیالیز برسند، باید میزان و نوع قند مصرفی در افراد مبتلا به دیابت کنترل شود.

دسر برای همیشه ممنوع است

تنوع دسر به‌قدری است که کافی است برای خوردن نوعی از انواع دسرها، اراده کنیم! در نخستین قنادی یا سوپرمارکت می‌توانیم بهترین دسر را بخریم و بخوریم. بنابراین سخت است که بخواهیم چشم روی دسرها ببندیم. این باور یا نظر یا هرچه اسمش را می‌گذارید! عقیده درستی نیست که افراد مبتلا به دیابت نباید هیچ نوع دسری بخورند اما برای خوردن دسر، باید حتما به نکته‌هایی توجه کنند.

نخست این‌که مقدار مصرف دسر باید حجم کمی از کل ر‍‍ژیم غذایی شما را شامل شود. دوم این‌که همراه دسر موردنظر باید غذاهای سالم مانند انواع سبزی و میوه تازه، غلات کامل و پروتئین باشد. سوم این‌که باید زمان تزریق انسولین با خوردن دسر تنظیم شود.

ناگهان می‌آید اما دقیق می‌آید

دیابت، مانند بسیاری از بیماری‌ها، از قبل از مشخص شدن ابتلا به آن، علامت‌های مکرر و متعدد ندارد. گاهی بین زمان شناسایی آن تا شروع درمان، فاصله کمی طی می‌شود. به این دلیل که نشانه‌ها معمولا ناگهانی بروز کرده و پیش‌آگهی مشخصی ندارند اما به محض بروز، نشانه‌های آن به سرعت دیده می‌شوند، مانند نیاز مکرر به نوشیدن آب.

براساس آمارها، ۲۵ درصد از افرادی که به ابتلای آنها به دیابت مشخص می‌شود؛ عموما به ناگهان از حضور این بیماری آگاه می‌شوند. به این نشانه‌ها حساس باشید: نوشیدن مکرر آب و احساس تشنگی مکرر، تکرر ادرار، احساس خستگی، گرسنگی مداوم و کاهش وزن بدون این‌که وضعیت تغذیه یا تحرک بدنی شما تغییر کرده باشد.

همه با یک رژیم حرکت کنید

فکر می‌کنید این حرف درست است که افراد مبتلا به دیابت باید خط بشوند و به یک رژیم غذایی اقتدا کنند؟‌ یا این فقط یک باور است؟ اگرچه همه افراد مبتلا به دیابت باید از خوردن و نوشیدن بعضی خوراکی‌ها پرهیز کرده یا در خوردن آنها امساک کنند، اما این به آن معنی نیست که همه آنها باید از یک رژیم غذایی واحد پیروی کنند.

درست مثل این است که بگوییم همه افراد باید از یک نوع رژیم غذایی پیروی کنند. روش‌های متعددی برای انتخاب خوراکی‌های مختلف با هدف کنترل دیابت وجود دارد. برای مثال، رژیم غذایی مدیترانه‌ای که سرشار از سبزیجات، چربی‌های سالم و بعضی از انواع غلات و حبوبات است. رژیم غذایی کتو نیز رژیم غذایی دیگری است که می‌تواند به حفظ سلامتی افراد مبتلا به دیابت کمک کند. این رژیم غذایی دارای کمترین مقدار هیدرات کربن، پروتئین متوسط و چربی بالاست اما با این همه پیش از رعایت هر نوع رژیم غذایی، با پزشک معالج یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید.

همه مبتلا به نابینایی می‌شوند

این هم باور اشتباه دیگری است؛ اگر به سلامت مویرگ‌های خونی در شبکیه چشم حساس باشیم. بی‌توجهی به نوع تغذیه می‌تواند به مویر‌گ‌های شبکیه چشم آسیب وارد کرده و باعث ایجاد پرده‌ای تار در چشم و اختلال در بینایی شود. بنابراین ضمن این‌که باید به‌طور مرتب با مراجعه به متخصص و سنجش وضعیت بینایی به وضعیت چشم‌ها رسیدگی کنید، باید با تغذیه مناسب، مانع از آسیب به مویرگ‌های چشم شوید.

کار سختی نیست، کافی است پیش از هر لقمه‌ای که به دهان می‌برید، ابتدا به این فکر کنید که خوردن این لقمه ارزش بیشتری دارد یا دیدن زیبایی‌های طبیعت یا دیدن صورت خودتان در آینه. این نکته را هم فراموش نکنید که با دیدن نخستین نشانه‌ها به متخصص چشم مراجعه کنید.