۶ مزیت عرضه خودرو در بورس کالا

افزایش نرخ خودرو در بازار آزاد که از اواسط تابستان سال۹۷ شروع شده سبب ایجاد شکاف بین نرخ بازار آزاد و نرخ کارخانه شده است. به عنوان نمونه خودرو پراید که نرخ مصوب فروش کارخانه آن ۴۲ میلیون تومان است، در بازار آزاد ۷۳.۵ میلیون تومان قیمت‌ گذاری شده است. با افزایش نرخ ارز و هجوم نقدینگی به بازارهای مختلف سرمایه‌ای، بازار خودرو نیز مورد هجمه قرار گرفت و توازن عرضه و تقاضای خودرو از بین رفته است. از طرف دیگر به دلایل تحریم و مشکلات صنعت خودرو بخش عرضه هم دچار اختلال شد. این عدم توازن تاکنون ادامه پیدا کرده است.

تضییع حقوق عامه در فروش خودرو صفر

اختلاف ایجاد شده بین نرخ کارخانه و نرخ بازار سبب شده تا خرید خودرو از کارخانه امتیاز ویژه‌ای (رانت) محسوب شود و افراد بسیاری متقاضی به‌دست آوردن این امتیاز باشند و موجب افزایش نرخ خودرو شوند. در حالیکه این امتیاز ویژه نه متعلق به خودروساز و نه متعلق به خریدار خاص خودروی صفر، بلکه متعلق به همه مردم جامعه است. درحال‌حاضر فروش خودرو صرفا از طریق ثبت نام در سایت خودروسازان امکان‌پذیر است و در هر دوره ثبت نام تعداد محدودی خودرو فروخته می‌شود. هجوم خریداران سبب شده در طی چند دقیقه ثبت نام خودروها بسته شود که نارضایتی شدید و بی‌اعتمادی مردم را در پی داشته است. با توجه به این که فروش از طریق سایت توسط عوامل خودروسازان انجام می‌گیرد، این امکان وجود دارد که افراد مجری فروش در راستای منافع خود اقدام به اعطای این امتیاز به افراد خاص نمایند، حتی در صورتی که تخلف در فروش خودرو به صفر برسد، با توجه به تقاضای بسیار بالا برای خرید خودرو، در عمل این امتیاز نصیب بخش کوچکی از متقاضیان می‌گردد و حقوق سایر افراد تضییع می‌گردد که مصداق تضییع حقوق عامه است.

عرضه حواله خودرو در بورس کالا راه‌کار صیانت از حقوق عامه

به منظور جلوگیری از فساد، صیانت از حقوق‌عامه و ایجاد مرجع برای نرخ خودرو در بازار آزاد، پیشنهاد می‌شود حواله خودرو صفر در بورس کالا عرضه شود. با این کار نرخ واقعی خودرو صفر در فضای شفاف بورس کشف می‌شود و با قیمت‌سازی کاذب در بازارهای غیرشفاف مقابله خواهد شد و نرخ کاهش خواهد یافت (در این زمینه تجربه عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا قابل توجه است که در پیوست یک بیان شده است).

تفاوت نرخ کشف شده با نرخ تعیین شده برای خودروساز نیز، به عنوان مالیات اخذ شده و برای توسعه حمل‌ونقل عمومی استفاده گردد. با اجرای این پیشنهاد عموم مردم از منابع این صندوق بهره‌مند می‌شوند. میزان درآمد حاصله حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان درسال تخمین زده می‌شود[۱]. از مزایا پیشنهاد فوق به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

 از بین رفتن امکان فساد به دلیل از بین رفتن انگیزه سوداگرانه

 کشف نرخ واقعی و مقابله با قیمت‌سازی کاذب در نتیجه کاهش نرخ خودرو

 رفع شبهه تبعیض و فساد از اذهان عمومی

 ورود عامه مردم به بورس

 ایجاد منابع مالی برای توسعه فناوری و زیرساخت‌های حمل‌ونقل

 توسعه حمل‌ونقل عمومی(نوسازی کل اتوبوس‌های شهری کشور در یک سال)[۲]

برای عملیاتی شدن این راه‌کار لازم است حواله‌های فروش فوری و پیش فروش خودرو در بورس کالا عرضه شده و سقف قیمتی برای آن گذاشته نشود تا از ورود دلالان جلوگیری شود. دریافت پلاک نیز منوط به تحویل رسید خرید از بورس گردد تا بورس به بازار مرجع خرید خودروی صفر تبدیل شود.

بررسی واکنش بازار محصولات پتروشیمی و فراورده‌های نفتی مـورد مبادلـه در بـورس کـالای ایـران بـه برداشته شدن سقف قیمتی اعمال شده بر این بازار نشان گر این است که بـا حـذف سقف نرخ اعمال شده، از حجم تقاضای بسیاری از محصولات کاسته و بـر حجـم عرضـه محصـولات افـزوده شـده است. به طور مشخص، مقدار تقاضای محصولات پلیمری و شیمیایی به ترتیب کاهش شدید۸۰و۵۷ درصدی را نشان می‌دهد. علاوه بر این، بررسی‌ها حاکی از آن است که سهم معاملات سـوداگرانه در بـازار کـاهش و در عـوض سـهم معاملات (رقابتی) واقعی افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته است. پیش‌بینی می‌شود عرضه خودرو در بورس کالا بدون سقف نرخ نتایج مشابه عرضه مواد پلیمری و فررآورده‌های نفتی بدون سقف نرخ در بورس کالا داشته باشد.

 [۱]با فرض متوسط اختلاف نرخ بازار و نرخ مصوب برابر با ۴۷ میلیون تومان و میزان تولید سالانه ۸۵۰ هزار خودرو مجموع اختلاف نرخ مصوب و نرخ بازار آزاد کل خودروهای فروخته شده در یک سال برابر با ۴۰هزار میلیارد تومان خواهد بود.

[۲] نرخ هر اتوبوس نو گازسوز ۲ میلیارد تومان و تعداد اتوبوس‌های شهری کشور حدود ۲۰ هزار عدد است.