چه بلایی سر شیر میدان حُر تهران آمد؟

در میانه میدان حر، تندیس نبرد گرشاسب با اژدها قرار دارد و در چهار طرف آن چهار شیر سنگی قرار داشت که اوایل انقلاب تخریب شد و شیرهای جدید با فایبرگلاس ساخته شدند.

تندیس نبرد گرشاسب با اژدها در میدان حر (میدان باغشاه) تهران به مناسبت نجات آذربایجان از اشغال شوروی و حزب دموکرات در سال ۱۳۱۵ در میدان قرار گرفت.

انجام پروژه از سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۵ طول کشید و توسط غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ ساخته شده است.

این اثر به همراه تندیس فردوسی جزو محدود تندیس‌هایی است که پس از انقلاب آسیب ندید و جابه‌جا نشد.

غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ هم چنین سازنده نقش برجسته انوشیروان دادگر در کاخ دادگستری است این اثر در ششم بهمن‌ماه سال ۱۳۹۸ با شماره ۱۴۴۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده است که شامل مجسمه نبرد گرشاسب می‌شود.

در این میان پرهام جانفشان مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران در ۴ تیرماه سال ۱۳۹۹ مراتب ثبت پیکره نبرد گرشاسب با اژدها، اثر استاد غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ به شماره ۱۴۴۳ را به اضافه قوانین و مصوبات حفاظت و نگهداری از آثار ملی به اطلاع شهرداری منطقه ۱۱ تهران رسانده بود.

اکنون شیرهای اطراف این میدان که نمونه دیگری از آثار این مرز و بوم است اسازمان زیباسازی شهر تهران دست به مرمت این شیرها زد که گفته می‌شود به جای مرمت گویا تخریب شده است.

آثاری که بدون تخصص و تجربه و هماهنگی با متولی امر که همان میراث فرهنگی است مرمت شوند مورد تخریب قرار گرفته است.

انتقاد شورای شهر از تخریب در میدان حر

سخنگوی شورای شهر تهران امروز سه شنبه در پی تخریب برخی المان‌های موجود در میدان حر خواستار ارائه گزارش در خصوص مرمت و ساخت المان‌های این میدان شد.

«علی اعطا» طی نامه‌ای به «حامد مظاهریان» معاون توسعه منابع انسانی و امور شوراهای شهرداری تهران، اظهارکرد: «با توجه به حساسیت‌های ایجاد شده در رابطه با شیوه مرمت مجسمه‌های میدان حر و طرح دغدغه و نگرانی از منظر توجه به میراث فرهنگی، شایسته است دستور فرمایید در اسرع وقت گزارش موضوع به اینجانب ارائه شود.»

هیچ گونه تغییری در شکل ظاهری مجسمه‌های میدان حر انجام نشده است

این در حالیست که معاون فرهنگی سازمان زیباسازی شهر تهران درباره شایعات منتشر شده در فضای مجازی مبنی بر اعمال تغییرات در این میدان، گفت: به شخصه از دغدغه، هنرمندان و مردم در راستای توجه به المان‌های شهری تشکر می‌کنم و معتقدم که این همدلی یک اتفاق خوب در راستای ارزشمندی شهر و شهروندان است اما این اطمینان خاطر را نیز به شهروندان می‌دهم که هیچگونه تغییری در شکل ظاهری این مجسمه‌ها یا میدان شکل نگرفته و صرفا، اقدام انجام شده به بهبود شکل دیداری میدان انجامیده است.

شاپور دیوسالار ادامه داد: لازم است که قبل از انتشار اخبار در فضاهای مجازی، از درست یا نادرست بودن آن اطمینان حاصل کنیم تا خدایی ناکرده باعث نشر اکاذیب و ایجاد نگرانی در جامعه نشویم.

وی مرمت اثر «نبرد گرشاسب» که ثبت ملی شده است را تکذیب کرد و گفت: اثر اصلی توسط سازمان میراث فرهنگی ثبت ملی شده و هیچ تغییری در آن بدون کسب اجازه در این سازمان امکانپذیر نیست و تنها شیرهای اطراف این میدان که دچار تخریب و فرسودگی شده بودند، مرمت شدند.

مرمت یا تخریب شیر میدان حر

وی همچنین از مرمت مجسمه شیرهای اطراف میدان حر خبر داد و افزود: مجسمه شیرهای اطراف اثر اصلی، ثبت ملی نیستند، قرار گرفتن این تندیس‌ها در معرض فعل و انفعالات جوی و جنس نه چندان پایدار فایبرگلاس به کار رفته در بدنه این آثار، باعث شد که شکل نامناسبی ایجاد شود و چهره‌ای زشت و زننده به این اثر ملی بدهند بر همین مبنا و با توجه به وظیفه سازمان زیباسازی که متولی مرمت و تولید حجم و مجسمه در سراسر شهر است، بنا بر این شد که این چند مجسمه مرمت شوند.

دیوسالار تصریح کرد: در راستای مرمت این مجسمه‌ها ما سعی کردیم بدون کوچکترین تغییری در شکل آنان، با استفاده از متریال بتن، کاری مستحکمتر و بهتر را به لحاظ ماندگاری اجرا کنیم تا علاوه بر حفظ زیبایی شهر، بتواند چهره مجسمه اصلی را نیز حفظ کند و باعث مخدوش شدن این اثر ملی نشود.

وی درباره زمان نصب این اثر، گفت: کار اصلی انجام شده و درحال‌حاضر مجسمه‌ها آماده شده‌اند بنابراین پس از جابه جایی و نصب پایه‌های تازه انشاالله در هفته آینده، مرمت این میدان به پایان خواهد رسید و مجسمه‌ها در کنار اثر ملی و قدیمی میدان حر قرار خواهند گرفت تا به حفظ زیبایی این اثر مهم کمک کنند.

وی درباره اقدام اصلی انجام شده از سوی سازمان برای مرمت میدان حر، بیان کرد: اثر اصلی میدان حر که همان تندیس نبرد گرشاسب است، یک اثر ملی به شمار می‌رود که توسط سازمان میراث فرهنگی نیز ثبت ملی شده بنابراین هیچ دخل و تصرفی در این اثر انجام نشده است.

دیو سالار، سازمان زیباسازی هیچ اقدامی درباره مرمت اثر ثبت شده در سازمان میراث فرهنگی انجام نداده است و قطعا اگر قرار بر انجام اقدام خاصی بود، با سازمان میراث فرهنگی، هماهنگی‌های لازم انجام می‌شد.

مرمت شیرهای میدان حر بدون اطلاع میراث فرهنگی استان تهران

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران اعلام کرد: مرمت مجسمه‌های شیر تخریب شده میدان حُر(منطقه ۱۱) بدون اطلاع و استعلام این نهاد متولی بوده است.

مرتضی ادیب زاده روز سه شنبه افزود: مجسمه‌ میدان حرشامل مجسمه نبرد گرشاسب اثر استاد غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ، در ششم بهمن‌ماه سال ۱۳۹۸ با شماره ۱۴۴۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

وی با بیان اینکه هرگونه اقدام مرمتی در آثار ملی باید به سمع و نظر این نهاد استانی برسد خاطر نشان کرد: به محض اطلاع از ماجرا، عوامل یگان حفاظت صبح امروز به این میدان اعزام و این پروژه متوقف شد تا بررسی و اقدامات لازم در این زمینه انجام شود.

ادیب زاده در مورد میزان تخریب و آسیب واردشده به مجسمه‌های میدان حر تهران اشاره کرد و گفت که کارشناسان میراث فرهنگی هنوز بررسی‌ها را انجام نداده‌اند، اما تصاویری که یگان حفاظت فرستاده نشان می‌دهد تخریب‌هایی صورت گرفته است.

آثار ملی که امروز در هیاهوی نگاه غیرکارشناسی و تخصصی مورد تخریب قرار می‌گیرد و چیزی جز تکه هایی از سنگ‌های بتنی شکل و بدون هویت و تصویر مشخص در وسط میدان حر باقی نمی‌گذارد.