بحران تازه در راه است؛ کارشناسان هشدار دادند

بر اساس گزارش گمرک ایران، تجارت خارجی غیرنفتی کشور در پنج ماه نخست ۱۴۰۴ به ۷۶.۵ میلیون تن کالا به ارزش ۴۳.۹۴ میلیارد دلار رسید. از این میزان، صادرات غیرنفتی با ۶۱.۳ میلیون تن به ارزش ۲۰.۹۲ میلیارد دلار و واردات با ۱۵.۲ میلیون تن به ارزش ۲۳.۰۲ میلیارد دلار ثبت شده است. در مقایسه با سال گذشته، وزن صادرات تنها ۰.۷ درصد رشد داشته، اما ارزش آن ۶ درصد کاهش یافته، در حالی که واردات از نظر وزنی ۵.۴ درصد و از نظر ارزشی ۱۶.۳ درصد افت کرده است.

کسری تجاری؛ چالشی مداوم

با وجود کاهش ارزش واردات، تراز تجاری ایران همچنان منفی است و کسری ۲.۱ میلیارد دلاری را نشان می‌دهد. کاهش ارزش صادرات غیرنفتی، ناشی از افت قیمت جهانی کالاها (مانند محصولات پتروشیمی) و گرایش به صادرات کالاهای با ارزش افزوده پایین‌تر، از عوامل اصلی این کسری است. در مقابل، حجم بالای واردات کالاهای اساسی، مواد اولیه و ماشین‌آلات، مانع از تعادل تجاری شده است.

پیامدهای کسری تجاری؛ خطر نوسانات ارزی

کسری تجاری به معنای خروج ارز بیشتر نسبت به ورودی است که در بلندمدت می‌تواند ذخایر ارزی کشور را تحت فشار قرار دهد. کاهش درآمدهای صادراتی غیرنفتی، ثبات بازار ارز را تهدید کرده و احتمال افزایش نوسانات قیمتی را بالا می‌برد. همچنین، وابستگی به واردات کالاهای ضروری، بدون رشد متناسب صادرات، تولید داخلی را تضعیف می‌کند.

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود تراز تجاری

کارشناسان برای رفع این چالش، بر چند راهکار کلیدی تأکید دارند:

• ارتقای کیفیت صادرات: تمرکز بر تولید و صادرات کالاهای با ارزش افزوده بالا، مانند محصولات صنعتی و دانش‌بنیان، برای جبران کاهش ارزش صادرات.

• مدیریت هوشمند واردات: کاهش واردات کالاهای مصرفی و حمایت از تولید داخلی برای کاهش وابستگی به خارج.

• گسترش بازارهای صادراتی: توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه و بازارهای نوظهور برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر نوسانات جهانی.

• تقویت زیرساخت‌های تجاری: بهبود حمل‌ونقل و تسهیل فرآیندهای گمرکی برای افزایش رقابت‌پذیری صادرات.