جلوگیری از وقوع بحران در بیمارستان‌ها

 دست‌اندرکاران حوزه تجهیزات پزشکی معتقدند سال ۱۴۰۲، با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای، حذف ارز ترجیحی، افزایش نرخ تورم، گرانی کالاها و…، سال سخت و شکننده‌ای برای آنها خواهد بود و لازم است که تدابیر لازم از هم اکنون، پیش‌بینی و اتخاذ شود. زیرا، اگر دولت توجهی به مسائل و مشکلات تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان تجهیزات و ملزومات پزشکی نداشته باشد، بازار تجهیزات پزشکی کشور؛ ملتهب و بحرانی خواهد شد. این نگرانی، باعث شد تا اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، درچند مرحله از مسئولان دستگاه اجرایی بخواهند در یک نشست مشترک، وضعیت حوزه تجهیزات پزشکی را مورد بررسی قرار دهند. به نظر می‌رسد با توجه به هشدارهای کادر درمان برای کاهش اعتبار تامین بودجه تجهیزات پزشکی برگزاری این جلسات در دستور کار مجدد قرار گیرد. صمت در این گزارش به آنچه برای تامین اعتبارات تجهیزات پزشکی گذشته پرداخته است.

بازار داغ سودجویان تجهیزات پزشکی

مشکلات مربوط به تجهیزات و اقلام مصرفی پزشکی شاید در حاشیه کمبودهای دارویی طی ماه‌های اخیر کمتر به چشم آمده باشد، اما آسیب‌های آن قابل انکار نیست؛ آسیب‌هایی که به‌گفته متخصصان حوزه درمان با افزایش واردات بعضی کالاهای بی‌کیفیت تشدید هم شده و استفاده از آنها خسارت‌های متعددی را برای بیماران رقم زده است؛ از نبود تشخیص و درمان به‌موقع بیماری‌ها تا آسیب‌های جسمی پس از درمان و عمل‌های جراحی و البته تحمیل هزینه‌های گزاف. بررسی‌های هم نشان می‌دهد که با توجه به نوساناتی که در بازار ارز و هزینه تمام‌شده تولید رخ داده، بازار سودجویان حوزه تجهیزات پزشکی بسیار داغ شده و واردات به‌صورت غیرقانونی و بی‌رویه در حال افزایش است، به‌گونه‌ای که برخی از این تجهیزات مورد استفاده در حوزه درمان نه‌تنها کمکی به روند بهبود بیمار نمی‌کند که منجر به آسیب هم می‌شود. جالب اینجاست که برخی واردکنندگان تجهیزات پزشکی هم این مسئله را در تأیید می‌کنند و می‌گویند: به‌دلیل روند طولانی ثبت سفارش، زمان‌بر بودن ترخیص و هزینه‌های گران تعرفه‌های گمرکی ترجیح می‌دهند جنس ارزان‌تر را از کشورهای آسیایی مثل هند و چین وارد کنند و ریسک سرمایه‌گذاری با معطلی‌های چندماهه را نپذیرند.

هشدار کمیسیون بهداشت به دولت

۲۵ فروردین وضعیت بودجه و ارز تخصیصی به تجهیزات و ملزومات پزشکی در سال ۱۴۰۲، در نشست مشترک مسئولان دستگاه‌های مختلف اجرایی با اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

زهرا شیخی سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در ارتباط با جزییات این نشست، گفت: در این نشست درباره مواد اولیه و تجهیزات پزشکی دپو شده در گمرک و تخصیص ارز مکفی و به‌موقع برای واردات مواد اولیه و تجهیزات و ملزومات پزشکی اظهاراتی مطرح و تاکید شد که با توجه به افزایش نرخ ارز، تأمین سرمایه در گردش صنایع تولیدی با مشکل مواجه شده و می‌طلبد این مشکل هر چه سریع‌تر رفع شود. وی ادامه داد: مسئولان مربوطه در این نشست نسبت به قیمت‌های دستوری مواد اولیه و تجهیزات و ملزومات پزشکی بدون در نظر گرفتن رشد قیمت‌ها به دلیل افزایش نرخ دلار و مواد اولیه و همچنین معوقات قابل توجه دانشگاه‌ها به تولیدکنندگان و واردکنندگان تجهیزات و ملزومات مصرفی پزشک انتقاد کردند زیرا چندین سال است این موضوع بر زمین مانده و به آن توجه لازم نشده است. شیخی یادآور شد: به طور قطع اگر رئیس‌جمهور، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان برنامه و بودجه در زمان مناسب ارز لازم را به تجهیزات پزشکی اختصاص ندهند و تصمیم‌گیری درستی در این رابطه نداشته باشند، احتمال کمبود قابل توجه ملزومات پزشکی دور از انتظار نیست و اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تاکید کردند که باید به صورت عاجل مشکل حل شود تا تولیدکنندگان و واردکنندگان نسبت به ترخیص مواد اولیه اقدام کنند و شاهد کمبود و گرانی این کالاها نباشیم.

در همین حال، محمــد رئیس‌زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران، در نامه‌ای به رئیس‌جمهور، نسبت به عدم شفافیت در نحوه تخصیص ارز تجهیزات پزشکی و سازوکار پرداخت مابه‌التفاوت آن در قانون بودجه سال ۱۴۰۲، ابراز گلایه کرده و نوشت: به یکباره و بدون اطلاع قبلی، اولویت‌های کالایی بسیاری از تجهیزات پزشکی از نیمه فروردین در سامانه جامع تجارت تغییر نموده که این مسئله باعث افزایش فزاینده نرخ تجهیزات پزشکی خواهد شد.

وی همچنین عنوان کرد: این در حالی است که سازکاری در خصوص پرداخت مابه‌التفاوت تغییر نرخ ارز تجهیزات پزشکی از سوی بیمه‌های پایه صورت نپذیرفته و اساساً در قانون بودجه سنواتی به جز مبلغ ۶۹ همت، محل دیگری جهت تأمین مابه‌التفاوت در نظر گرفته نشده است.

رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران، در ادامه به رئیس‌جمهور پیشنهاد داده است؛ به‌منظور جلوگیری از تبعات ناشی از تغییر نرخ ارز تجهیزات پزشکی، تغییر اولویت‌های کالایی اعمال شده در سامانه جامع تجارت، به الگوی سال ۱۴۰۱ تغییر یابد.البته به دنبال نامه رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران به رئیس‌جمهور، روابط عمومی سازمان غذا و دارو، در خبری دو خطی، اعلام کرد: سیاست‌های ارزی در حوزه تجهیزات و ملزومات پزشکی همچون سنوات گذشته به قوت خود باقی است و هیچ‌گونه تغییری در سیاست‌های ارزی آن دسته از اقلام تجهیزات پزشکی که مشمول دریافت ارز ترجیحی بودند، صورت نگرفته است.

تجهیزات بی‌کیفیت مجوز نمی‌گیرند

در این بین یکی از مهم‌ترین مشکلات واردات کالاهای بی‌کیفیت به دلیل نبود اعتبار لازم است. سازمان غذا و دارو واردات اقلام بی‌کیفیت و ارزان پزشکی را تایید نمی‌کند، اما منکر ورود آن به‌صورت قاچاق هم نیست.  روح‌الله مزینانی، مدیرکل سابق تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو در این‌باره گفته بود: «در حوزه تجهیزات پزشکی ۳۸۷هزار کد وسیله پزشکی داریم که تعدادی از آنها، حدود ۶۰درصد برای اقلام مصرفی است و به‌صورت وارداتی تامین می‌شود، چراکه کفایت تولید در کشور را درباره این اقلام نداریم. حدود ۲هزار تولیدکننده و ۲هزار تامین‌کننده کالا و تجهیزات پزشکی هم در کشور فعال هستند. درصورتی که یک کالا به میزان مورد نیاز کشور تولید داخل داشته باشد، واردات درباره آن انجام نمی‌شود یا به‌صورت بسیار محدود صورت می‌گیرد. اما اگر تولیدکننده نداشته باشیم یا تولید داخل کفاف ندهد، واردات صورت می‌گیرد و این تامین واردات از تمامی کمپانی‌های اروپایی و آسیایی است که دارای گواهی فروش معتبر باشند. هرچند که این مقام مسئول تاکید می‌کند: قطعا کالاهایی وارد کشور می‌شود که در تمام دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند. انحصاری هم در این‌باره وجود ندارد، مگر اینکه تنها یک کمپانی، تولیدکننده خاص یک محصول باشد و در غیراین‌صورت تمامی کمپانی‌ها از لحاظ نرخ و اندیکاسیون مصرف رتبه‌بندی می‌شوند. به همین دلیل اینکه گفته می‌شود کالای بی‌کیفیت در حوزه پزشکی وجود دارد، اشتباه است. به‌هیچ‌عنوان به کالای بی‌کیفیت مجوز نمی‌دهیم.  مزینانی با تاکید بر اینکه کلیه اقلام پزشکی مصرفی در کشور دارای برچسب اصالت و کد منحصربه‌فرد کالا هستند، بیان می‌کند: در حوزه تجهیزات پزشکی سامانه تی‌تیک، اصالت‌سنجی (کد وسیله پزشکی؛ IRC) و برچسب‌گذاری (کد منحصربه‌فرد کالا به نام UID) را داریم که در زمان مصرف اصالت دقیق آن قابل بررسی است. او همچنین در پاسخ به این سؤال که چه میزان کالاهای قاچاق در ورود تجهیزات بی‌کیفیت مؤثر است، عنوان می‌کند: کالایی که برچسب اصالت دارد، قاچاق نیست، اما در تجهیزات پزشکی اقلام بسیار زیادی وجود دارد و شاید برخی از آنها به‌صورت قاچاق وارد کشور شود. با توجه به قانون مبارزه با قاچاق ۱۰۰درصد کالاهای داخلی و وارداتی باید برچسب اصالت داشته باشند. در تجهیزات پزشکی اکنون برای تولید داخل این برچسب‌گذاری از ۷۰درصد به ۹۵درصد رسیده و درباره کالاهای وارداتی از ۹۰درصد به ۹۷.

ارز تجهیزات پزشکی ردیف دار شد

اول اردیبهشت، بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت، یک خبر خوش به دست‌اندرکاران حوزه تجهیزات پزشکی داد و گفت: با توافقی که با سازمان برنامه و بودجه داشته ایم، ۱.۵ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای تجهیزات پزشکی و داروهای گران نرخ تصویب شد. از سوی دیگر، احسان خاندوزی وزیر اقتصاد، در نامه‌ای به رئیس‌جمهور، خواستار تعیین فهرست کالاهای اساسی، دارو، واکسن، تجهیزات پزشکی و…، همکاری فوری وزارتخانه‌های مختلف شد. شاید، یکی از نهادهای دولتی که از آن می‌توان به‌عنوان سوخت قطار تجهیزات پزشکی نام برد، بانک مرکزی است. زیرا، شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت دارند، برای تداوم فعالیت خود، نیازمند تزریق ارز هستند. حالا این ارز می‌تواند شرکت‌های تجهیزات پزشکی را از شرایط بلاتکلیفی خارج ساخته و قبل از اینکه وضعیت بیمارستان‌های کشور به لحاظ تأمین تجهیزات و ملزومات پزشکی مصرفی وارد بحران شود، نیازهای آنها توسط شرکت‌های تولیدی و وارداتی، تأمین گردد. رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان و واردکنندگان تجهیزات پزشکی، با اشاره به اختصاص ۱.۵ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای تجهیزات پزشکی گفت: برای تامین به‌موقع ارز تجهیزات پزشکی، یک ستاد تشکیل شود. به گزارش سلامت نیوز مجید روحی، با اشاره به اهمیت تامین تجهیزات پزشکی در حوزه سلامت، افزود: تجهیزات پزشکی در دو بخش تولید و واردات تامین می‌شود. وی با عنوان این مطلب که میزان واردات در بخش‌های مختلف متفاوت است، ادامه داد: در خیلی از تجهیزات پزشکی، صد درصد نیاز کشور را در داخل تولید می‌کنیم. بالغ‌بر ۵۰ درصد به طور متوسط از نظر حجمی تامین می‌کنیم. روحی گفت: در زمینه تجهیزات بیمارستانی، اتاق عمل، ‌ای سی یو، سی‌سی‌یو و بخش‌های تصویربرداری، بخشی از آن در داخل کشور تولید می‌شود. وی افزود: تجهیزات پزشکی به دو بخش تجهیزات سرمایه‌ای و کالاهای مصرفی تقسیم می‌شود. روحی با اشاره به اختصاص ۱.۵ دلار ارز ترجیحی برای تجهیزات پزشکی و داروهای گران قیمت، گفت: موضوع تأمین بودجه آن از سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی، خیلی مهم است. زیرا، یکی از چالش‌های حوزه تولید و واردات تجهیزات پزشکی، تأمین به‌موقع ارز مورد نیاز این بخش‌ها بوده است. وی ادامه داد: بحث ما این است که چه میزان ارز قرار است به تولید کشور کمک شود، به‌خصوص کالاها و تجهیزاتی که هنوز تحریم هستیم و مشکل واردات داریم. زمان تحویل تأمین‌کنندگان در کل دنیا الان بسیار افزایش پیدا کرده، تورم جهانی را داریم. روحی گفت: خواسته ما این است که ارز را ردیف دار کنند، بخش تولید را با انجمن تولیدکنندگان مشخص کنند و خود تولیدکنندگان و تشکل‌های مربوطه به یک جمع‌بندی برسند. وی افزود: پیشنهاد من این است که یک ستاد تشکیل شود که تجهیزات پزشکی را به‌موقع بتوانیم تامین کنیم

سخن پایانی

تجربه تلخ کمبود دارو و تجهیزات پزشکی در سال گذشته، پیش روی مسئولان وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و…، است. اگر نمی‌خواهیم قطار تامین تجهیزات پزشکی متوقف بماند، باید نیازهای ارزی شرکت‌های تجهیزات پزشکی را در حداقل زمان فراهم کنیم تا این قطار به حرکت خود ادامه دهد. زیرا، در غیر این صورت؛ شرایط برای بیمارستان‌ها و بیماران، وارد فاز بحرانی خواهد شد.