کالای ایرانی در راه چین و روسیه؛ مکانیسم ماشه هم مانع نشد
بازگشت تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، موسوم به مکانیسم ماشه، نگرانی‌هایی درباره آینده تجارت نفت ایران ایجاد کرده است. اما آیا این تحریم‌ها واقعاً می‌توانند هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها را برای ایران افزایش دهند یا فروش نفت به شرکای کلیدی مانند چین و روسیه را مختل کنند؟ کارشناسان اتاق‌های بازرگانی ایران و چین و ایران و روسیه معتقدند که این تحریم‌ها تأثیر محدودی بر روابط تجاری ایران خواهند داشت و شرکای اصلی ایران به خرید نفت ادامه می‌دهند.
به گفته مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، تحریم‌های شورای امنیت عمدتاً فعالیت‌های مرتبط با صنایع هسته‌ای و موشکی ایران را هدف قرار داده‌اند و شامل ممنوعیت‌هایی مانند فروش نفت، محصولات پتروشیمی یا ماشین‌آلات نمی‌شوند. وی تأکید کرد که ایران با چین در زمینه‌های هسته‌ای و موشکی همکاری ندارد، بنابراین این تحریم‌ها نباید اختلالی در روابط اقتصادی دو کشور ایجاد کنند.
حریری افزود: «چین به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا پایبند نیست و از سال ۲۰۱۷ که تحریم‌های آمریکا علیه ایران تشدید شد، همچنان به خرید نفت و صادرات خودرو به ایران ادامه داده است. تنها در صورتی که تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا به تحریم‌های شورای امنیت تبدیل شوند، ممکن است چالش‌هایی در روابط تجاری ایران و چین ایجاد شود. اما در حال حاضر، هیچ تحریم جدیدی در شورای امنیت علیه تجارت ایران وضع نشده است.»
هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها
حریری درباره هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها توضیح داد که هدف اصلی تحریم‌کنندگان، تضعیف روحیه مردم ایران است، اما مکانیسم ماشه به‌خودی‌خود تأثیر چشمگیری بر تجارت نفت ندارد. وی گفت: «تحریم نفت ایران ناشی از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا است که از تحریم‌های شورای امنیت نیز سختگیرانه‌تر هستند. تخفیف‌های ایران برای فروش نفت به دلیل ریسک بالای خرید برای طرف مقابل اعمال می‌شود و معمولاً بین ۲ تا ۴ دلار در هر بشکه است.»
او ادامه داد: «علاوه بر این، به دلیل تحریم نفتکش‌های ایرانی توسط آمریکا، هر بندری که این نفتکش‌ها پهلو بگیرند، مشمول تحریم می‌شود. این موضوع هزینه‌ای حدود ۴ تا ۵ دلار برای کرایه حمل و تبدیل وضعیت به ایران تحمیل می‌کند. با این حال، این هزینه‌ها به معنای تخفیف‌های کلان نیست و وضعیت کنونی تفاوت چندانی با شرایط پیش از مکانیسم ماشه ندارد.»
روابط نفتی ایران و چین
حریری با خوش‌بینی به روابط نفتی ایران و چین، تأکید کرد که چین تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا را نادیده می‌گیرد و به خرید نفت ایران ادامه خواهد داد. وی افزود: «تا زمانی که تحریم‌های شورای امنیت شامل تجارت نفت نشود، روابط اقتصادی ایران و چین تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران، همچنان شریک تجاری قابل اعتمادی باقی خواهد ماند.»
تداوم همکاری‌های ایران و روسیه در سایه اسنپ‌بک
کامبیز میرکریمی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه، نیز معتقد است که بازگشت تحریم‌های شورای امنیت (اسنپ‌بک) تأثیر چندانی بر روابط تجاری ایران و روسیه نخواهد داشت. او توضیح داد: «تحریم‌های فعلی آمریکا بسیار قوی‌تر از قطعنامه‌های ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل هستند. از آنجا که چین و روسیه اسنپ‌بک را غیرقانونی می‌دانند، انتظار می‌رود خرید نفت ایران را ادامه دهند.»
میرکریمی افزود: «روابط بانکی دوجانبه و چندجانبه ایران و روسیه همچنان پابرجاست و تجارت آزاد اخیراً عملیاتی شده است. این توافق باعث شده حدود ۹۰ درصد کالاهای صادراتی ایران به روسیه مشمول تعرفه صفر شوند، که می‌تواند روابط تجاری دو کشور را بیش از پیش تقویت کند.»
آیا تحریم‌های تسلیحاتی بازمی‌گردند؟
میرکریمی خاطرنشان کرد که تحریم‌های تسلیحاتی ایران پیش‌تر منقضی شده‌اند و بازگشت آن‌ها نیازمند اجماع و تصویب جدید در شورای امنیت است. او تأکید کرد: «تا زمانی که شورای امنیت تحریم جدیدی وضع نکند، کسب‌وکارهای بخش خصوصی ایران تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند و روابط با روسیه حتی می‌تواند گسترده‌تر شود.»
تاب‌آوری تجارت ایران در برابر تحریم‌ها
اظهارات کارشناسان نشان می‌دهد که بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، تأثیر محدودی بر تجارت نفت ایران با شرکای کلیدی مانند چین و روسیه خواهد داشت. تخفیف‌های نفتی و هزینه‌های حمل‌ونقل همچنان چالش‌هایی هستند، اما این مسائل بیشتر به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا مرتبط‌اند تا مکانیسم ماشه. با ادامه همکاری‌های اقتصادی با چین و روسیه و بهره‌مندی از توافقات تجارت آزاد، ایران می‌تواند از فشارهای تحریمی عبور کند و روابط تجاری خود را حفظ و تقویت کند.
