محدودیت گاز امسال زودرس شد

مدیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ضمن تاکید بر اینکه فولادی‌ها امسال زودتر از روال و برنامه‌ریزی‌ها با محدودیت‌های گازی روبه‌رو شده و تاکنون هم از ذخایر آهن‌اسفنجی خود استفاده و تولید را حفظ کرده‌اند، نسبت به تداوم محدودیت‌های گازی هشدار داد و به ارائه 3 راهکار برای گذر از مشکلات تامین گاز کشور پرداخت.

همزمان با ورود سامانه‌های بارشی به نقاط مختلف کشور و موج شدید کاهش دما، میزان مصرف گاز در کشور به‌شدت افزایشی شده است؛ به‌گونه‌ای که برای جبران این کمبود گاز و عدم‌قطعی گسترده گاز به‌ویژه برای منازل، بسیاری از ادارات، دانشگاه‌ها، مدارس، مراکز تفریحی و خدماتی و... تعطیل شده‌اند؛ واحدهای فولادی و سیمانی که حتی در شرایط بهتر طی سال‌های گذشته نیز در این فصل از سال با محدودیت‌های مصرف گاز مواجه بوده‌اند؛ در شرایط فعلی نیز از این قاعده مستثنا نبوده و با کاهش شدید دریافت گاز روبه‌رو شده‌اند.

وحید یعقوبی، مدیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در رابطه با محدودیت‌های اعمالی برای فولادی‌ها، اظهار کرد: بحث گاز یک چالش عمده در زنجیره فولاد است که طی سال‌های اخیر بسیار هم پررنگ شده. از حدود چند سال گذشته، محدودیت‌های گازی برای واحدها در زمستان به‌طورمثال برای یک ماه اعمال می‌شد و واحدهای احیای مستقیم فولاد هم برای این مدت برنامه‌ریزی می‌کردند و معمولا این یک ماه را به فعالیت‌های تعمیراتی اختصاص می‌دادند تا از این فرصت بهره ببرند و متحمل کمترین آسیب شوند.

وی افزود: اما از سال گذشته، این محدودیت‌های گاز بسیار شدید شد و حدود دو ماه و نیم واحدهای احیا مستقیم فولادی یا تعطیل بودند یا با محدودیت بسیار شدید کار می‌کردند که این محدودیت‌ها، تاثیر خود را بر کل زنجیره گذاشت. در سال گذشته، به‌واسطه محدودیت‌های برق و گاز، حدود 6 میلیون تن از برنامه هدف‌گذاری‌شده عقب افتادیم.

این مقام صنعتی با بیان اینکه در تابستان امسال باوجود اینکه شاهد مدیریت بهتر تامین برق (البته نسبت به سال گذشته) بودیم، تصریح کرد: اما درباره گاز، امسال محدودیت‌ها زودرس شد. برنامه ما این بود که از حدود دی محدودیت‌ها آغاز شود، اما از اوایل آذر، محدودیت گاز برای فولادی‌ها اعمال شد. در ابتدا محدودیت‌ها بر ۳۰ درصد، سپس ۵۰ و ۷۰ درصدی بود و اکنون کارخانه‌های فولادی نیمه‌شمالی کشور (بیشتر کارخانه‌های احیای مستقیم) به‌صورت کامل گاز قطع و واحدها و گاهی برخی کارخانه‌های قوس و نورد هم به‌سبب اینکه مواد اولیه ندارند، تعطیل شده‌اند.

یعقوبی خاطرنشان کرد: بحث گاز برای صنعت فولاد با سایر صنایع تفاوت عمده‌ای دارد؛ گاز در زنجیره فولاد نقش فرآیندی برای تولید آهن‌اسفنجی است. تکنولوژی تولید فولاد کشور هم برمبنای گاز، سنگ‌آهن و روش احیای مستقیم بنا شده است و بنابراین آهن‌اسفنجی نقش مواد اولیه حیاتی در زنجیره فولاد را ایفا می‌کند. اگر گاز نباشد، آهن‌اسفنجی تولید نمی‌شود و کمبود یا عدم‌تولید آهن‌اسفنجی هم حلقه بعدی تولید فولاد است، متوقف می‌شود و محصولات فولادی تولید نخواهد شد؛ بنابراین نقش گاز، نقشی حیاتی است.

گاز فولادی‌ها جایگزین ندارد

مدیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تاکید کرد: تفاوت دیگر این است که گاز در واحدهای فولادی اصلا قابل‌جایگزینی نیست. به‌طورمثال در سایر صنایع، این گاز می‌تواند با مازوت جایگزین شود، اما در صنعت فولاد، امکان جایگزینی وجود ندارد. بنابراین با قطعی و محدودیت‌های گاز، به‌ناچار، کل فرآیند تولید فولاد در کل زنجیره مختل خواهد شد.

وی افزود: ما در کشور حدود ۵۵۰ مترمکعب در ازای هر تن، مصرف گاز در زنجیره فولاد داریم که از این میزان ۷۰ درصد را تنها حلقه احیای مستقیم (حلقه آهن اسفنجی) مصرف می‌کند؛ امسال محدودیتی که برای صنایع فولادی اعمال شده و متاسفانه هیچ مشورت و نظرخواهی هم با تشکل‌ها انجام نگرفته است، بدین گونه است که از ۴۰ میلیون مترمکعب مصرف زنجیره فولاد، تنها ۱۵ میلیون مترمکعب را در ماه آذر تخصیص داده‌اند. در این یک هفته، ۱۰ روز اخیر هم، که کاهش دما شدت بیشتری گرفته است، همان میزان تخصیصی را هم کمتر کرده‌اند و در عمل همین ۱۵ میلیون مترمکعب هم تامین نمی‌شود.

مضاف بر گاز، برق فولادی‌ها هم محدود شد

یعقوبی تصریح کرد: مضاف بر این، باتوجه به اینکه با افزایش مصارف خانگی، گازرسانی به نیروگاه‌ها هم دچار مشکل و برق فولادی‌ها هم با محدودیت روبه‌رو شده است. به‌طورمثال بیش از ۴۰ روز است که گاز فولاد خراسان قطع است و از هفته گذشته، محدودیت‌های برق هم برای این واحد اعمال شده یا فولاد مبارکه به‌عنوان بزرگ‌ترین واحد فولادی کشور، در بحث گاز با محدودیت ۵۰ الی ۷۰ درصدی مواجه بوده و  از هفته گذشته، محدودیت ۳۰ درصدی برق هم شامل حال این واحد شده و نگرانی ما این است که با سردتر شدن هوا و تامین نشدن سوخت موردنیاز نیروگاه‌ها، این محدودیت بیشتر هم بشود و به ۵۰ درصد و بالاتر هم برسد.

وی تشریح کرد: به‌صورت کلی، مصرف گاز در کشور، ۸۰۰ میلیون مترمکعب است که از این میزان ۶۵۰ و گاهی تا ۷۰۰ میلیون مترمکعب، صرف مصارف خانگی و تجاری می‌شود؛ بنابراین در عمل گازی برای صنایع باقی نمی‌ماند. مدیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در پاسخ به اینکه در شرایط فعلی، چه راهکارهایی برای گذر از این وضعیت وجود دارد؟ گفت: راهکار این است که علاوه بر اینکه باید سرمایه‌گذاری شود تا تولید گاز کشور افزایش پیدا کند، لازم است، مصارف خانگی و تجاری بهینه شود. در بحث سرمایه‌گذاری در تولید گاز، مباحث خاصی وجود دارد و طبق آنچه وزیر نفت هم اعلام کرده، ۸۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز است تا بتوانیم سطح فعلی تولید را در صنعت نفت و گاز حفظ کنیم.

سرمایه‌گذاری در میادین گازی

یعقوبی اظهار کرد: این ۸۰ میلیارد دلار، باتوجه به شرایط تحریمی و همچنین وضعیت نقدینگی کشور، رقم دور از ذهنی است که نمی‌توان به‌ آن فکر کرد؛ بنابراین باید برای سرمایه‌گذاری به‌دنبال روش‌ها و راه‌های دیگر بود. به‌طورمثال به فولادی‌ها پیشنهاد شده که فولادی‌ها در میادین گاز سرمایه‌گذاری کنند؛ این مهم نیازمند اصلاح مقررات و قوانین است.این مقام صنعتی ادامه داد: راهکار دیگر، کاهش مصارف خانگی و تجاری است، جدا از بحث فرهنگ‌سازی و صرفه‌جویی، باز هم سرمایه‌گذاری نیاز است تا به‌طورمثال به‌جای وسایل گرمایشی پرمصرف، از گرمایشی‌های کم‌مصرف استفاده یا موتورخانه‌ها را اصلاح کنیم؛ اینها همه هزینه‌بر است و برای آنکه این هزینه به مردم تحمیل نشود، باید دولت یا یک سرمایه‌گذار وارد عمل شود.

مدیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام کرد: اکنون برخی کارخانه‌های فولادی در تعامل با دولت حاضر شدند که این سرمایه‌گذاری را در بخش خانگی انجام دهند تا کاهش مصرف انجام گیرد و مابه‌ازای آن، به هر میزانی که صرفه‌جویی و کاهش مصرف انجام گرفت، از محدودیت خود واحد فولادی کاسته شود؛ اما متاسفانه در حال‌ حاضر قوانین و مقررات جاری در وزارت نفت و شرکت ملی گاز این تضمین را به واحدهای فولادی نمی‌دهد که خیال‌شان راحت باشد و در ازای این کاهش مصرف و صرفه‌جویی، محدودیت‌های‌شان تقلیل پیدا کند.

۳ راهکار فولادی‌ها

یعقوبی گفت: بنابراین در 3 حوزه، باید سرمایه‌گذاری انجام گیرد، اصلاح قوانین و مقرراتی که برای سرمایه‌گذاری فولادی‌ها در میادین گازی لازم است،انجام شود و واگذاری برخی میادین گازی به خود فولادی‌ها یا به روش‌های مشارکتی فولادی‌ها که در این صورت بتوانند در استحصال گاز مشارکت داشته باشند.

وی در رابطه با اثرات این محدویت‌ها در درازمدت و تاثیر آن بر میزان تولید، تصریح کرد: به‌طورقطع، اثر این کاهش تامین گاز بر تولید واحدهای فولادی، هویدا و مشخص خواهد شد، اما انتظار نداریم که این اثر در تولید دی خود را نشان بدهد و تولید دی ماه کاهش پیدا کند، چرا که در حال‌ حاضر اکثریت واحدها فولاد خود را از ذخایر و موجودی‌های آهن‌اسفنجی گذشته تولید می‌کنند، بنابراین بسته به میزان موجودی و ذخایر آهن‌اسفنجی، کاهش تولید برخی واحدها در آذر (باتوجه به محدودیت اعمالی از ابتدای آذر) اتفاق افتاد و برای برخی در دی و برخی دیگر در بهمن و اسفند اتفاق خواهد افتاد. در عمل اگر بخواهیم اثر کاهش گاز بر تولید فولاد کشور را بررسی کنیم، باید بازه آذر تا اسفند را مورد بررسی قرار دهیم.

سخن پایانی

باتوجه به موارد یادشده و اخبار اعلام‌شده، حدود یک ماه است که آهن‌اسفنجی در بورس کالا عرضه نمی‌شود، چرا که واحدها محدودیت تامین گاز داشته و نتوانسته‌اند، عرضه آهن‌اسفنجی داشته باشند؛ یکی از دلایل افزایش قیمتی هم که در بازار فولاد اتفاق افتاده، همین کمبود آهن‌اسفنجی بوده است. تاکنون واحدها از ذخایر خود استفاده می‌کنند؛ چنانچه یکی، دو هفته دیگر، آهن‌اسفنجی به دست‌شان نرسد، تولید فولاد به‌شدت افت خواهد کرد.