طرح نوسازی خودروهای فرسوده با تسهیلات میلیاردی؛ آیا مشکل حل می‌شود؟
مدیر ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل کشور هشدار داد که بیش از نیمی از خودروها و موتورسیکلت‌های فعال در ناوگان کشور در مرز فرسودگی قرار دارند و پیش‌بینی می‌شود تا پایان برنامه هفتم توسعه تعداد خودروهای فرسوده به بیش از ۸ میلیون دستگاه برسد. این وضعیت نه تنها آلودگی هوا و ناترازی سوخت را تشدید می‌کند، بلکه امنیت و ایمنی ترددها را نیز تهدید می‌کند. با وجود هدفگذاری اسقاط سالانه ۵۰۰ هزار خودرو فرسوده، کندی روند تولید و افزایش قیمت خودروهای نو، اجرای طرح نوسازی را با چالش جدی مواجه کرده است.
محمدصادق حاتمی، مدیر ستاد نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، با بیان اینکه نزدیک به ۴۲ میلیون دستگاه خودرو و موتورسیکلت در کشور در حال تردد است، گفت: حدود ۲۲ میلیون دستگاه از این ناوگان (۵۲ درصد) در مرز فرسودگی هستند. بیش‌ترین سهم فرسودگی مربوط به خودروهای سواری و موتورسیکلت‌هاست. از سال ۱۳۴۵ تا پایان ۱۴۰۳ حدود ۲۵.۷ میلیون خودرو در کشور تولید شده که ۲.۵ میلیون خودرو اسقاط شده و ۲۳ میلیون خودرو هنوز در چرخه تردد هستند.
طبق برآوردها، حدود دو میلیون خودرو سواری و ۶۰۰ هزار خودرو وانت بیش از ۲۰ سال کارکرد دارند، و اگر ملاک فرسودگی خودروهای بالای ۱۶ سال در نظر گرفته شود، شمار خودروهای پرمصرف و آلاینده به حدود ۸ میلیون دستگاه می‌رسد.
حاتمی پیش‌بینی کرد که با روند کنونی، تا پایان برنامه هفتم توسعه (۱۴۰۸) حدود ۵.۲ میلیون دستگاه دیگر به جمع خودروهای فرسوده اضافه خواهد شد، و اگر روند اسقاط کند باشد، مجموع خودروهای فرسوده به حدود ۸ میلیون دستگاه خواهد رسید.
هدفگذاری و چالش‌های نوسازی
بر اساس برنامه هفتم توسعه، هدفگذاری سالانه اسقاط ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو فرسوده پیش‌بینی شده است. با تحقق این برنامه، تا سال ۱۴۰۸ حدود دو و نیم میلیون خودرو فرسوده از چرخه خارج خواهد شد؛ اما همچنان حدود ۵ میلیون خودرو فرسوده در ناوگان تردد خواهند کرد.
حاتمی تأکید کرد که رشد قیمت خودروهای نو و عدم توازن عرضه و تقاضا، جذابیت جایگزینی خودروهای فرسوده با خودروهای جدید را کاهش داده و روند اسقاط را کند کرده است. وی افزود: «ورود خودروهای جدید و اجرای طرح‌های جایگزینی تنها در صورتی موفق خواهد بود که اختلاف قیمت بین خودرو فرسوده و خودرو نو برای صاحب وسیله نقلیه جذاب باشد.»
فرسودگی گسترده اتوبوس‌ها و اقدامات نوسازی
در بخش اتوبوس نیز وضعیت بحرانی است؛ از ۶۶ هزار اتوبوس فعال، نزدیک به ۵۹ هزار دستگاه فرسوده‌اند و آمار فرسودگی حدود ۹۱ درصد را نشان می‌دهد. ستاد نوسازی با همکاری سازمان راهداری طرح جایگزینی ۱۵۷۸ دستگاه اتوبوس برون شهری با تسهیلات ۱۰ میلیارد تومانی را اجرا می‌کند.
همچنین برنامه‌های نوسازی تاکسی‌های برقی و ورود خودروهای برقی به کلانشهرها در حال انجام است؛ به‌طور مثال ۴۰۰۰ تاکسی برقی برای تهران پیش‌بینی شده و در شهر اصفهان ۳۶۱ متقاضی در طرح جایگزینی خودروهای فرسوده با خودرو برقی ثبت‌نام کرده‌اند.
حاتمی خاطرنشان کرد که هدف از نوسازی، کاهش آلودگی و مصرف بنزین، ارتقای ایمنی خودروها و کاهش تصادفات است و اجرای طرح‌های مشوق تسهیلاتی تا سقف ۱.۲ میلیارد تومان برای صاحبان خودروهای فرسوده در نظر گرفته شده است.
