چند درصد مشترکان آب همچنان مشمول یارانه می‌شوند؟

احتمالا گذر هر شهروند تهرانی، حداقل یک‌بار به مناطق شمالی 1 تا 3 خورده و چشمشان به جمال پر زرق برق واحدهای مسکونی ویلایی آن مناطق افتاده است. خانه‌های پر دار و درختی که استخر، سونا و جکوزی تنها بخش کوچکی از امکانات آن به حساب می‌آید.

قصد پرداختن به چگونگی شکل‌گیری این مناطق لاکچری را نداریم اما مسئله اصلی مورد بحث، موضوع میزان مصرف آب روزانه در خانه‌هایی است که اندازه یک تفرجگاه عمومی سطح شهر درخت دارند و بعضی اوقات بیش از یک استخر نیز در آن‌ها مشاهده می‌شود.

در شرایطی که 47 درصد از مصرف آب شرب پایتخت متعلق به مناطق 1 تا 3 است، روزانه یک میلیارد و 225 میلیون تومان از منابع بیت‌المال صرف یارانه بخش آب مشترکان پرمصرف می‌شود.

اسراف آب به دلیل نظام تعرفه‌گذاری غلط

اسراف آب توسط پرمصرف‌های لاکچری ناشی از یک زخم عمیق قدیمی در نظام تعرفه‌گذاری آب است. بر این اساس، نظام تامین آب کشور از ابتدا تا کنون بر اساس تعرفه‌گذاری یارانه‌ای بنا شده است.

بر همین اساس میزان هزینه تمام شده برای تولید و توزیع آب در کشور بسیار کمتر از قیمت فروش این منابع است و این مابه‌تفاوت از منابع دولتی در قالب یارانه پنهان آب به مردم پرداخت می‌شود.

همین مسئله سبب شده تا هزینه توسعه زیرساخت تولید و توزیع آب، هیچ قرابتی با هزینه فروش آب به مشترکان خانگی نداشته باشد. برای مثال هزینه تمام شده آب شهری بر مبنای به‌روزترینآمار شرکت آب و فاضلاب کشور برای هر متر مکعب معادل 1390 تومان است، این در حالی‌ست که قیمت فروش هر متر مکعب آب شهری در حال حاضر تنها 538 تومان محاسبه شده است.

همین مسئله در بخش روستایی نیز صادق بوده و هزینه قیمت تمام شده و قیمت فروش آب به ترتیب 1600 تومان و 419 تومان است.

تکلیف مجلس برای دولت به منظور اصلاح نظام تعرفه‌گذاری آب

با توجه به شرایط ذکر شده، جراحی نظام اقتصاد آب به‌منظور جلوگیری از هدر رفت این مایع حیات در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و نمایندگان مردم در قالب بند «ی» تبصره 8 قانون بودجه دولت را مکلف به اصلاح نظام تعرفه‌گذاری آب کردند.

هیات دولت نیز در جلسه مورخ ۱۵ اسفند ۱۴۰۰، در اجرای حکم مندرج در بند قانون بودجه پیشنهاد وزارت نیرو درخصوص آیین نامه اجرایی این بند از قانون موضوع تعیین بهای آب مصرفی مشترکان را به تصویب رساند.

بر این اساس، وزارت نیرو موظف است حداکثر طی سه ماه، الگوی مصرف جدید را با احتساب تعداد افراد خانوار تحت پوشش بازنگری و جهت اجرا ابلاغ کند.

94 درصد مشترکان آب مشمول قیمت یارانه‌ای آب

به‌موجب این آیین نامه، صورتحساب مشترکان کم مصرف یعنی مشترکان خانگی که تا یک سوم الگوی مصرف تعیین‌شده مصرف می‌کنند و مشترکان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور، با تخفیف صد درصد محاسبه می شود.

همچنین تعرفه آب مشترکان خانگی با مصرف بیش از الگو تا یک و نیم برابر الگو، تا دو برابر الگو، تا سه برابر، تا چهار برابر و بیش از آن، نسبت به قیمت غیریارانه‌ای شامل مجموع هزینه های تأمین آب و به صورت پلکانی نسبت به مازاد محاسبه و دریافت خواهد شد.

به استناد آمار موجود، 94 درصد از مشترکان صنعت آب همچنان از یارانه بخش آب استفاده می‌کنند و تنها بهای آب اقلیت 6 درصدی پرمصرف آب که بیش از 2 برابر الگو از آب استفاده می‌کنند فراتر از قیمت تمام شده آب خواهد رفت.

علاوه بر این، افزایش قیمت اعمال شده مازاد قیمت تمام شده نیز برای مازاد مصرف آب مشترکان بسیار پرمصرف اعمال می‌شود. به‌عبارت دیگر مصرف داخل الگوی مصرف تمامی مشترکان از جمله مشترکان پرمصرف نیز به صورت یارانه‌ای و مشابه قیمت‌های قبلی محاسبه می‌شود.

طبق این گزارش، به استناد قانون توسعه و بهینه سازی مصرف آب شرب شهری و روستایی در کشور میزان الگوی مصرف تعیین شده در سطح کشور در بخش خانگی نسبت به مناطق مختلف متفاوت است و از 13 متر مکعب تا 18 متر مکعب در هر ماه تغییر می‌کند.

بر این اساس، با در نظر گرفتن بُعد خانوار، سرانه الگوی مصرف برای یک شخص ایرانی متناسب با محل زندگی بین 132 تا 182 لیتر در هر روز تعیین شده است که نسبت به بسیاری از کشورهای خارجی سرانه بالاتری به حساب می‌آید.