صندوق‌های ETF چه نقاط ضعفی دارند؟

از نظر عمده کارشناسان اقتصادی، تشکیل صندوق واسطه‌گری مالی یکم در قالب صندوق‌های ETF به منظور واگذاری اموال دولتی امری مثبت و امیدوارکننده است، به عبارتی در ۱۵ سال گذشته دولت با آزمون و خطای شیوه‌های مختلف واگذاری، سرانجام به شیوه‌ای دست یافت که به نظر می‌رسد عادلانه‌ترین راه واگذاری اموال دولتی باشد، اما «محمودرضا خواجه‌نصیری»، نایب‌رئیس هیات‌مدیره شرکت بورس تهران، مسئله اصلی صندوق‌های ETF را ناآشنایی مردم با چنین ابزاری می‌داند و می‌گوید: این روزها سوال نخست مردم درباره این صندوق‌ها این است که ETF چیست و اغلب مردم در سوال دومشان پرس و جو درباره نسبت به خرید یا عدم خرید این سهام دارند که این امر بیانگر آن است، سطح آشنایی مردم از این صندوق‌ها همچنان ناکافی است.

به گفته وی، اگر فرهنگ‌سازی خوبی در خصوص واگذاری‌های ETF صورت بگیرد و تلاش شود که مردم بیشتر با این ابزار آشنا شوند، این راه می‌تواند در میان‌مدت و درازمدت خصوصی‌سازی را تسهیل کند.

خواجه نصیر با بیان اینکه برای واگذاری سهام شرکت‌های دولتی در مقیاس بزرگ و همچنین در شرایط کنونی ایران دو راه بیشتر پیش‌روی دولت نبوده است، افزود: واگذاری‌ها می‌بایست یا از طریق تجمیع سهام شرکت‌ها در صندوق‌های ETF انجام می‌شد که اکنون دولت همین راه را انتخاب کرده است؛ یا باید از طریق تشکیل یک شرکت سهامی عام و ریختن سهام شرکت‌ها در آن صورت می‌گرفت که در این صورت سهام می‌توانست به صورت عرضه اولیه در بورس عرضه شود.

نایب‌رئیس هیات‌مدیره شرکت بورس تهران در واکنش به نظر برخی از منتقدان که معتقدند شیوه جدید واگذاری اموال دولتی، نشان‌دهنده تداوم مدیریت دولتی است که در قالب واگذاری صندوق‌های ETF کماکان باقی می‌ماند، گفت: این نقد چندان وارد نیست زیرا در طرح ETF دیده شده است که چنانچه سهامداران بالای ۰.۱ درصد سهم داشته باشند می‌توانند با ورود به مجامع در امر مدیریت نقش ایفا کنند.

وی با اعتقاد بر اینکه باید راه‌های جایگزین نوع واگذاری‌ها را مورد بررسی قرار داد، خاطرنشان کرد: در این شکل واگذاری از طریق صندوق ETF تلاش شده تا سرمایه‌های خرد مردم جمع‌آوری شود و در این مرحله تخفیف‌هایی هم به مردم برای مشارکت در خرید این صندوق‌ها داده شده است.

خواجه نصیر با بیان اینکه اگر دولت یک شرکت سهامی عام را تأسیس می‌کرد تا عرضه اولیه صورت بگیرد، جذب سرمایه‌های مردمی سریع‌تر اتفاق می‌افتاد، گفت: مصداق این روش شکل واگذاری هلدینگ شستا است که در یک روز توانست حدود ۹ هزار میلیارد تومان از سرمایه‌های مردمی را از بازار جذب کند.

می توان عرضه اولیه شرکت‌ها را گسترده‌تر کرد

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه تجربه نشان داده که عرضه سهام در قالب عرضه اولیه، تاثیرگذار بر گستردگی استقبال مردم است، افزود: انگیزه‌های سرمایه‌گذاری از جمله مسائلی است که باید در شکل‌های مختلف واگذاری‌ها مورد توجه قرار گیرد.

خواجه نصیر با بیان اینکه فرصت اشغال صندلی مدیریتی در صورت خرید میزان مشخصی سهام باعث افزایش انگیزه سرمایه‌گذاری خواهد شد، اظهارکرد: رابطه خرید سهام با کسب صندلی مدیریت در صندوق‌های ETF کمی تضعیف شده است، در این صندوق‌ها، متقاضی باید ابتدا اقدام به خرید واحدهای ETF کند سپس واحدهای ممتازی که در وضعیت فعلی، تملکشان در دست دولت است را صاحب شود تا در نهایت به سطح مدیریت شرکت‌ها برسد.

نایب‌رئیس هیات‌مدیره شرکت بورس تهران با تاکید بر اینکه اگر سایر واگذاری‌ها را بتوان به سمت حالت تشکیل شرکت سهامی عام برد، احتمال موفقیت عرضه سهام بیشتر خواهد بود، خاطرنشان کرد: در صورت حرکت به سمت واگذاری در قالب شرکت‌های سهامی عام می‌توان از تجربه ETF‌ها استفاده و عرضه اولیه شرکت‌ها را گسترده‌تر کرد، بدین معنا که باید اجازه داد سه روز برای شرکت سهامی عام ثبت سفارش صورت گیرد و سپس عرضه انجام شود.