اختلاف یارانه نقدی ایران و عربستان؛ شهروندان سعودی چقدر دریافت میکنند؟
در جهانی که دولتها ناچارند میان واقعیتهای اقتصادی و رفاه شهروندان تعادل بسازند، الگوی پرداخت یارانه به آینهای تبدیل شده که تفاوتهای عمیق سیاستگذاری را آشکار میکند. ایران و عربستان—دو بازیگر مهم خاورمیانه—هرکدام مسیر جداگانهای را آزمودهاند؛ یکی با پرداختهای فراگیر و کممقدار، دیگری با حمایتهای هدفمند و چندبرابر بزرگتر.
گسترش نیوز: طرحهای یارانه نقدی در خاورمیانه طی سالهای اخیر دستخوش تغییرات گستردهای شدهاند و دو کشور ایران و عربستان سعودی هرکدام مسیرهای متفاوتی را برای حمایت معیشتی از خانوارها انتخاب کردهاند. بررسی دو الگوی موجود، تصویری دقیقتر از سیاستهای رفاهی در این کشورها ارائه میدهد.
شرایط دریافت یارانه در عربستان
عربستان سعودی از سال ۲۰۱۷ با راهاندازی برنامه «حساب شهروندی» (Citizen’s Account Program) بهطور رسمی وارد مرحلهای تازه از سیاستهای حمایتی شد. این برنامه که زیر نظر وزارت منابع انسانی و توسعه اجتماعی اداره میشود، با هدف کاهش اثرات اصلاحات اقتصادی—بهویژه افزایش قیمت انرژی و کالاهای اساسی—طراحی شده است و اکنون به یکی از اصلیترین ستونهای حمایت اجتماعی این کشور تبدیل شده است.
متقاضیان باید شهروند سعودی باشند و بهطور دائم در کشور اقامت داشته باشند، هرچند فرزندان یا همسران غیرسعودیِ شهروندان نیز با استثناهایی میتوانند مشمول شوند. مهمترین معیار تعیین صلاحیت، سطح درآمد خانوار است که نباید از حدود سقف تعیینشده—بر اساس تعداد اعضا—تجاوز کند.
از ژانویه ۲۰۲۵ معیارهای تازهای با عنوان ارزیابی ظرفیت مالی (دارایی و درآمد سالانه) اعمال شد. در این چارچوب، حداکثر ظرفیت مالی خانوارهای بزرگ ۱۲۴ میلیارد تومان در سال و برای افراد مستقل این رقم حدود ۴۲ میلیارد تومان تعیین شده است.
مبلغ یارانه
پرداختیها بر اساس تعداد اعضای خانواده متغیر و به شرح زیر است:
- سرپرست خانوار: ۲۲,۴۰۰,۰۰۰ تومان
- هر فرد بالای ۱۸ سال: ۱۱,۲۰۰,۰۰۰ تومان
- هر کودک زیر ۱۸ سال: ۶,۶۸۰,۰۰۰ تومان
یارانه نقدی در ایران؛ طرحی فراگیر با ماهیت ثابت و طولانیمدت
در ایران، طرح یارانه نقدی از سال ۱۳۸۹ آغاز شد و در ابتدا به شکل یکسان و فراگیر به تمام خانوارها پرداخت میشد. مبلغ پایه این پرداختها ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان بود؛ رقمی که طی بیش از یک دهه ثابت ماند. در سالهای اخیر تلاش شده است که سیاست یارانهای کشور به سمت هدفمندی بیشتر حرکت کند، هرچند ساختار کلی همچنان شامل پرداختهای گسترده و ثابت است.
در حال حاضر، یارانه ها طبق جدول زیر به حساب سرپرست خانوارها واریز می شود.
| عنوان | تاریخ واریز | مبلغ(به ازای هر نفر) |
| یارانه خانوار دهک های ۱ تا ۳ | بیست و پنجم هر ماه | ۴۰۰ هزار تومان |
| یارانه خانوار سایر دهک ها مشمول | سی ام هر ماه | ۳۰۰ هزار تومان |
این ارقام با وجود محدودیت منابع و فشارهای تورمی، همچنان به صورت منظم پرداخت میشود و یکی از بزرگترین طرحهای مالی دولت به شمار میآید.
سخن پایانی
سیاست یارانهای عربستان بر پایه هدفمندی، ارزیابی دقیق درآمد و دارایی خانوارها و انعطافپذیری در برابر شرایط اقتصادی طراحی شده و به همین دلیل پرداختیهای آن به شهروندان بهمراتب بالاتر از ایران است. در مقابل، ایران همچنان همان رویکرد فراگیر و کممبلغ را دنبال میکند؛ رویکردی که از زمان آغاز اجرای طرح در سال ۱۳۸۹ شکل گرفته و تاکنون ادامه دارد.
این مقایسه نشان میدهد که هر کشور با توجه به ساختار اقتصادی، منابع مالی و اهداف کلان خود، مسیر متفاوتی را برای حمایت از شهروندان انتخاب کرده است؛ مسیرهایی که در گذر زمان و تحت فشارهای اقتصادی و تغییرات سیاستگذاری، ناگزیر به بازطراحی و اصلاح خواهند بود.
