غرب دنبال مذاکره نیست؛ ایران مسیر جهان چندقطبی را شتاب می‌دهد
فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک توسط کشورهای اروپایی، دیپلماسی غرب با ایران را پایان داده و روند گرایش تهران به اتحادهای شرقی را تسریع کرده است. کریستوفر هلالی، تحلیلگر آمریکایی، معتقد است این اقدام تناقضات غرب را آشکار کرده و ایران را به سمت خوداتکایی، همکاری راهبردی با روسیه و چین و مشارکت در جهان چندقطبی سوق می‌دهد.
فعال‌سازی مجدد مکانیسم اسنپ‌بک توسط کشورهای اروپایی عضو توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) بار دیگر تنش‌ها بین تهران و غرب را افزایش داده است. کشورهای اروپایی E3 — انگلیس، فرانسه و آلمان — با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، تحریم‌های لغو شده علیه ایران را بازگردانده‌اند و دلیل آن را «نگرانی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران» عنوان کرده‌اند. با این حال، تهران این اقدام را به‌شدت رد کرده و آن را غیرقانونی، سیاسی و نقض آشکار روح و متن توافق توصیف کرده است.
ایران تأکید دارد که این اقدام یک عمل یکجانبه و بی‌اساس است و هیچ اثر قانونی یا عملی ندارد. مقامات ایرانی معتقدند که این اقدام نشان‌دهنده استاندارد دوگانه غرب و عدم تمایل آن به دیپلماسی واقعی، حتی سال‌ها پس از خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸، است.
گرایش ایران به شرق؛ عمیق‌تر شدن همکاری با مسکو و پکن
در شرایط افزایش این تنش‌ها، تهران همکاری‌های خود با مسکو و پکن را عمیق‌تر کرده و بر تغییر بلندمدت به سمت اتحادهای راهبردی با شرق تأکید دارد. اخیراً ایران و روسیه اجرای توافق جامع همکاری‌های راهبردی خود را آغاز کردند که مرحله جدیدی از همکاری‌های دو کشور در حوزه‌های مختلف را رقم می‌زند.
در این چارچوب، با کریستوفر هلالی، تحلیلگر سیاسی آمریکایی و دبیرکل حزب کمونیست آمریکا (ACP) گفت‌وگو کرده ایم. وی تأکید می‌کند که تحریم‌های اسنپ‌بک تناقضات غرب را آشکار کرده و تنها روند نزدیکی ایران به روسیه و چین را تسریع می‌کند. به گفته او، این اقدام پایان دیپلماسی غرب با ایران و آغاز یک دوره راهبردی جدید را با محوریت همکاری‌های شرقی و خوداتکایی رقم می‌زند.
تأثیر راهبردی و سیاسی اسنپ‌بک بر موقعیت بین‌المللی ایران
تأثیر راهبردی و سیاسی فعال‌سازی اسنپ‌بک بر موقعیت بین‌المللی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ارزیابی من از تأثیر راهبردی و سیاسی فعال‌سازی اسنپ‌بک بر موقعیت بین‌المللی ایران این است که نشان می‌دهد آنچه بسیاری از ما سال‌ها می‌دانستیم، حقیقت داشته است: کلیت غرب هیچ علاقه‌ای به راه‌حل‌های دیپلماتیک در خصوص برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران نداشته است. آنها همواره به دنبال تقابل، فشار حداکثری و اقدامات نظامی برای ایجاد شرایط تغییر نظام سیاسی در ایران بوده‌اند. من سال‌هاست که معتقدم سرنوشت ایران با شرق گره خورده است، نه غرب.
تأثیر راهبردی نخست آن است که مذاکرات برجام عملاً به پایان رسیده است. هرچند دیپلماسی ادامه دارد، اما اعتماد و حسن‌نیت ایجاد شده در دهه گذشته کمرنگ شده است. دوم، تأثیر راهبردی از حوزه دیپلماتیک و سیاسی به حوزه اقتصادی و نظامی منتقل می‌شود. میدان نبرد هم اقتصادی با اعمال تحریم‌ها و هم نظامی است، چرا که ایران به تازگی یک جنگ تحمیلی دوازده روزه از سوی رژیم صهیونیستی و آمریکا را پشت سر گذاشته است. بنابراین، قابلیت‌های دفاعی ایران به دلیل نگرانی مداوم از حمله احتمالی افزایش یافته است.
تأثیر سیاسی نیز بسیار گسترده است و ایران را در درون و بیرون کشور از نظر موضع‌گیری، روابط و دیدگاه راهبردی تغییر می‌دهد. ایران باید به‌طور جدی برای بقا در مواجهه با تهاجم مجدد غرب برنامه‌ریزی کند. به نظر من، تنها راه بقا، پیروی از مدل کره شمالی با ایدئولوژی خوداتکایی (Juche) و سیاست نظامی اول (Songun) است.
تأثیر اسنپ‌بک بر همگرایی ایران و روسیه
به نظر شما، اسنپ‌بک چه تأثیری بر همگرایی دیپلماتیک و اقتصادی ایران با روسیه داشته است؟
اسنپ‌بک کمک کرده است تا همگرایی دیپلماتیک و اقتصادی ایران با روسیه تحول پیدا کند. هم دولت روسیه و هم چین در اظهارنظرها و مواضع خود در سازمان ملل و جاهای دیگر اعلام کرده‌اند که بازگشت تحریم‌های سازمان ملل که توسط کشورهای اروپایی با استفاده از مکانیسم اسنپ‌بک فعال شد را به رسمیت نمی‌شناسند. بنابراین، روسیه همچنان روابط راهبردی خود با ایران را در همه حوزه‌ها حفظ خواهد کرد. پیش‌بینی من این است که ایران در سال‌های آینده هم از منظر دیپلماتیک و هم از منظر اقتصادی به روسیه نزدیک‌تر خواهد شد و همزمان با مقابله با هژمونی آمریکا و نظم تک‌قطبی، جهان چندقطبی عادلانه‌تری را شکل خواهند داد.
نقش روسیه در کاهش اثرات تحریم‌ها
نقش روسیه در کاهش اثرات عملی تحریم‌های بازگردانده‌شده را چگونه می‌بینید؟
به نظر من، روسیه با ادامه تجارت و همکاری با ایران در حوزه‌های متعدد، به کاهش اثرات عملی تحریم‌ها کمک خواهد کرد. توافق اخیر ایران و روس‌اتم برای ساخت نیروگاه‌های کوچک هسته‌ای به ارزش ۲۵ میلیارد دلار نشان‌دهنده تعهد روسیه به گسترش و تعمیق روابط راهبردی با ایران، از جمله در حوزه انرژی هسته‌ای است. به نظر من، روسیه همچنین در سازمان ملل از ایران دفاع کرده و به حل مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک ریشه مسائل، از جمله بی‌میلی غرب به مذاکره صادقانه، ادامه خواهد داد.
اثرگذاری اسنپ‌بک با توجه به واکنش قدرت‌های بزرگ
با توجه به واکنش سایر قدرت‌های بزرگ و اعضای سازمان ملل، اثرگذاری اسنپ‌بک در رسیدن به اهداف خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به اینکه روسیه و چین اسنپ‌بک را به رسمیت نمی‌شناسند، من معتقدم اثر آن چنان فاجعه‌بار نخواهد بود؛ چرا که جمهوری اسلامی ایران دهه‌ها تحریم و فشار حداکثری آمریکا را پشت سر گذاشته است. من معتقدم که رشد روابط اقتصادی و ادغام در BRICS+، ابتکار کمربند و جاده، و سازمان همکاری شانگهای (SCO)، ایران را قادر می‌سازد تا جنگ اقتصادی غرب را پشت سر گذاشته و ظرفیت‌های داخلی خود را توسعه دهد، حتی بدون کمک اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها. این نشان‌دهنده تاب‌آوری جمهوری اسلامی ایران است که برخی تحلیلگران غربی و نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی ادعا می‌کردند در آغاز تجاوز غیرقانونی رژیم صهیونیستی ظرف چند روز سقوط خواهد کرد.
جایگزین‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها
جایگزین‌های دیپلماتیک ممکن برای کاهش تنش‌ها و تضمین ثبات منطقه‌ای فراتر از تحریم‌ها و فشار چیست؟
مناسب‌ترین جایگزین‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها و تضمین ثبات منطقه‌ای، راه‌حل‌های دیپلماتیک است که نیازهای مردم و دولت ایران را فراهم کرده و برای طرف‌های دیگر نیز قابل قبول باشد. این راه‌حل‌ها باید به صلح، رفاه اقتصادی و توسعه منجر شوند. در نهایت، رویکرد مردم‌محور ضروری است، زیرا تحریم‌ها و فشارها عمدتاً مردم عادی و طبقه کارگر را هدف قرار می‌دهند. از آنجایی که گزینه‌های دیپلماتیک با غرب در حال حاضر دور از دسترس است، جایگزین‌ها و توافق‌های دیپلماتیک از طریق هم‌پیمانان راهبردی مانند روسیه و چین، سازمان‌های بین‌دولتی مثل BRICS+ و از سوی کشورهای جنوب جهانی حاصل خواهد شد.
