اتفاق تلخ برای بندر چابهار؛ تحریم ها کاغذپاره نبودند!

یکی از مهم‌ترین مزایای اقتصادی بندر چابهار، کاهش وابستگی به بنادر دیگر و مسیرهای ترانزیتی پرهزینه است. از طریق این بندر، ایران می‌تواند به کشورهای آسیای میانه، افغانستان، هند و حتی اروپا دسترسی پیدا کند و مسیرهای طولانی‌تر از طریق کشورهای همسایه را دور بزند. این موضوع هزینه‌های حمل‌ونقل کالا را کاهش می‌دهد و جذابیت تجاری ایران را افزایش می‌دهد.

چابهار همچنین ظرفیت بالای جذب سرمایه‌گذاری خارجی را دارد. توسعه زیرساخت‌های بندری، ایجاد مناطق آزاد تجاری و صنعتی و تسهیلات ویژه برای سرمایه‌گذاران، باعث شده تا شرکت‌های خارجی به‌ویژه از هند و کشورهای آسیای میانه، توجه ویژه‌ای به این بندر داشته باشند. این امر به ایجاد فرصت‌های شغلی و رونق اقتصادی منطقه کمک می‌کند.

از دیگر مزایای مهم، تقویت صادرات غیرنفتی ایران است. با توسعه چابهار، امکان صادرات کالاهای صنعتی، معدنی و کشاورزی ایران با سرعت و هزینه کمتر فراهم می‌شود. این موضوع علاوه بر افزایش درآمدهای ارزی، به تنوع‌بخشی اقتصاد کشور و کاهش وابستگی به نفت کمک می‌کند.

چابهار همچنین نقش استراتژیک در امنیت و ژئوپلیتیک منطقه دارد. حضور فعال ایران در این بندر، امکان کنترل مسیرهای دریایی مهم و افزایش نفوذ اقتصادی و سیاسی در منطقه را فراهم می‌کند. همکاری‌های بین‌المللی از طریق این بندر، به تثبیت جایگاه ایران در بازارهای منطقه‌ای کمک می‌کند.

در نهایت، توسعه بندر چابهار به تقویت زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل داخلی نیز کمک می‌کند. اتصال این بندر به شبکه ریلی و جاده‌ای کشور، جریان کالا را تسهیل کرده و بازارهای داخلی را به بازارهای جهانی متصل می‌کند. این موضوع ضمن رشد اقتصادی منطقه‌ای، به کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی تجارت داخلی کمک شایانی می‌کند.

معافیت تحریمی بندر چابهار کاغذی و سمبولیک بود

مدیر عامل اسبق سازمان بنادر و دریانوردی گفت: معافیت تحریمی امتیاز ویژه‌ای برای بندر چابهار محسوب نمی‌شد و تنها جنبه سمبولیک و جو‌ روانی داشت.

محمد راستاد، مدیرعامل اسبق سازمان بنادر و دریانوردی درباره آثار لغو معافیت‌ تحریم بندر شهید بهشتی در چابهار اظهار داشت: معافیت‌ تحریمی بندر چابهار امتیاز ویژه‌ای برای این بندر نبود و تنها مشمول انتقال بخشی از بار هند از بندر به افغانستان می‌شد. 

وی با بیان اینکه معافیت تحریمی بندر چابهار مشمول خطوط کشتیرانی خارجی نمی‌شد و کشتی‌های لاینر خارجی در این مدت همانند سایر بنادر کشورمان ترددی به بندر چابهار نداشتند، گفت: موضوع مهم این است که کشورمان تحت تحریم است و خطوط لاینر کشتیرانی از زمان خروج آمریکا از برجام، تردد به بنادر کشورمان را متوقف کرده‌اند و ریسک ورود به بنادر ما را نمی‌پذیرند.

پای هندی ها نیز در میان است؟

معاون اسبق وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: معافیت تحریمی بندر چابهار آثار گشایشی خاصی برای این بندر نداشت که بر اثر آن، بندر شهید بهشتی پذیرای خطوط کشتیرانی بین‌المللی باشد و خطوط بین‌المللی بتوانند بدون محدودیت در این بندر تردد داشته باشند که حالا پس از برداشته شدن این معافیت‌ها شاهد تبعات جدیدی در این بندر باشیم. بنابراین به طور کلی تا زمانی که تحت تحریم هستیم، محدودیت‌های تحریمی متوجه حمل و نقل دریایی کشورمان، بنادر و کشتیرانی و تمام خدمات بندری و دریایی خواهد شد. 

راستاد افزود: باید به این موضوع توجه داشت که در این مدت زمان، معافیت چه دستاوردی برای بندر چابهار داشته که حالا برداشته شدن آن، محدودیت جدیدی ایجاد کند؟ در موضوع حمل و نقل دریایی تنها موضوع معافیت بندری نیست، تحریم‌ها مشمول کانال‌های مالی و سایر خدمات و تخلیه و بارگیری و ... می‌شود. بنابراین این معافیت تحریمی امتیاز ویژه‌ای برای بندر چابهار محسوب نمی‌شد و تنها جنبه سمبولیک و جو‌ روانی داشت.

وی تاکید کرد: موضوع مهم این است که اساسا در این مدت یکی از بهانه‌ها و دلایلی که ترمینال اپراتوری هندی برای عدم تامین تجهیزات بندر چابهار اعلام می‌کرد، همین موانع تحریمی بود. اگر بندر چابهار معافیت تحریمی ویژه‌ای داشت، اپراتور هندی در این مدت باید نسبت به تامین تمام تجهیزاتی که در قرارداد متعهد بود، اقدام می‌کرد. اپراتور هندی همواره مدعی بود که وقتی برای خرید تجهیزات بندر چابهار مناقصه برگزار می‌کند هیچ شرکتی به دلیل تحریم‌ها حاضر به شرکت در این مناقصه نیست.

راستاد گفت: عملا هیچ معافیت تحریمی ملموس و واقعی برای بندر چابهار وجود نداشت و شاید چیزی بر روی کاغذ بود و مشمول امتیاز خاصی نبود و عملا الان هم برداشتن معافیت‌ها اثری ندارد.