خطوط صادرات نفت ایران تار عنکبوت خواهد بست/ احتمال وابستگی همسایگان

میرقاسم مومنی گفت: واقعیت این است که، در حوزه جغرافیایی ایران، کشورهای همسایه ایران،  پروژه‌های انرژی خود را را با کنسرسیوم‌های ۲یا چندجانبه امضا می‌کنند. به گونه ای که اکنون ترکیه قرارداد انتقال نفت از عراق را منعقد کرده که بدون نیاز به ایران بتواند خود را به خلیج‌فارس متصل کند. کشورهای شمال ایران مانند آذربایجان و ترکمنستان از طریق باکو-تفلیس-جیحان یا زنگزور و نخجوان و ترکیه از مسیری دیگر به راحتی ایران را دور می‌زنند. ترکمنستان نیز خط لوله‌ای دارد که در نظر گرفته است از طریق افغانستان و پاکستان به دریای عمان متصل شده و درواقع ایران که در مسیر تمام این خطوط قرار گرفته هیچ خط لوله‌ای را را ندارد.

وی افزود: هند هم مشتری گاز ایران بود و خط لوله گاز صلح که قرار بود از مسیر پاکستان و هند عبور کند افتتاح نشده و اکنون با قطر قرارداد منعقد کرده و قرار است خط لوله‌ای از قطر، امارات و عمان به هند و در ادامه به عربستان و منطقه اشغالی فلسطین برسد، همه اینها بیانگر این است که از تمام ۴ جهت ایران کشورهای همسایه مثل ترکیه، ترکمنستان، آذربایجان، افغانستان، پاکستان و حوزه خلیج‌فارس باهم کار می‌کنند اما ما درهیچ یک از پروژه‌ها حضور نداریم.

این کارشناس حوزه انرژی گفت: قزاقستان نیز قرارداد نفتی با آذربایجان، ترکیه و ترکمنستان منعقد کرده دیگر اینکه بخشی از گاز روسیه از طریق ترکیه صادر می‌شود اما جایگاه ایران در هیچ‌یک از این کریدورها مشخص نیست و دلیل آن نیز یکی تحریم است که شرکت‌های سرمایه‌گذار ریسک سرمایه‌گذاری در ایران را قبول نمی‌کنند و دوم مباحث بانکی است، ما نمی‌توانیم نفت و گازمان را بفروشیم و شرکت‌های خریدار و سرمایه‌گذاران نیز باتوجه به اینکه پروژه‌های خطوط لوله گاز و نفت هزینه و زمان‌بر هستند قطعا بدنبال این هستند که امنیت چندین دهه پروژه‌ها حفظ شود. اما به دلیل شرایطی که امروز ایران دارد، تهران را دور می‌زنند و اگر در بلندمدت نیز این ارتباطات برقرار شود و حتی ما بخواهیم دیگر نمی‌توانیم کاری پیش ببریم چون خطوط کشیده و قراردادها منعقد شده و اگر تحریم لغو و سوئیفت هم باز شود ما جایگاهی نخواهیم داشت و حتی به عنوان کشور متکی به این کشورهای همسایه خواهیم بود. زیرا اگر بخواهیم نفتی صادر کنیم باید به این خطوط متصل شویم و به آنها مالیات، عوارض و اجاره بدهیم و تحت کنترل آنها کار کنیم و به این ترتیب یک نوع تار عنکوبتی انرژی در چند سال گذشته و آینده دور ما پیچیده می‌شود و ایران را که دارای موقعیت استرتژیک ویژه و دومین دارنده ذخایر نفت و گاز جهان است را مدیریت می‌کنند و این یک معضل است.

وی بیان داشت: علاوه بر مباحث بین‌المللی که ایران دست به گریبان آن است مشکل نفت ما چاه‌های قدیمی نیز است که باید در هر دوره‌ای بازسازی و بروزرسانی صورت گیرد چون دچار افت تولید، فشار و تخریب می‌شوند و در چند سال گذشته به خاطر تحریم و نبود امکانات لازم کاری صورت نگرفته است، از سوی دیگر باز هم به دلیل تحریم ما اکنون نفت را با تخفیف می‌فروشیم و چین با توجه به نفعی که دارد و همچنین در رقابت با اروپا و امریکا مشتری پر و پا قرص این نفت ارزان است و در این اوضاع به دلیل تحریم و اوضاع مراودات مالی و همچنین نبود راهکار مناسب وضع ما بدتر می‌شود، چون در منطقه‌ای قرار گرفتیم که تقریبا همه کشورها خود تولیدکننده نفت هستند و در واقع منطقه از نفت اشباع است و این شرایط ما را برای فروش این کالا سخت‌تر می‌کند. 

اخیرا شرکت هندی «لارسن‌اندتوبرو» قراردادی با شرکت نفت شمال قطر در چارچوب مرحله سوم توسعه میدان نفتی شاهین امضا کرد.

طبق گزارش روزنامه قطری «الوطن» ارزش این قرارداد حدود ۴.۳۶ میلیارد ریال قطر (۱.۲ میلیارد دلار) و ۶.۵۵ میلیارد ریال قطر (۱.۸ میلیارد دلار) در ازای انجام امور مهندسی، عمرانی، تدارکات، ساخت سکوی دریایی و ادغام آن با تاسیسات موجود است.هدف از مرحله سوم توسعه میدان شاهین، افزایش تولید این میدان نفتی در دوره پیش رو بوده و محدوه کاری این پروژه شامل نصب سکوی چاه‌ها و خطوط لوله جدید است. قرارداددی که به نظر می‌رسد در آینده نه چندان دور هند را برای خرید نفت به بازار قطر روانه و درنهایت صادرات نفت ایران را به این مشتری پرتقاضا دچار اما و اگر خواهد کرد.