هشدار موج بعدی کمبود «دارو»

 با اجرای طرح دارویاری که اکنون ۵ ماه از اجرای آن می‌گذرد، گمان می‌رفت که آرامش بر حوزه دارویی کشور حاکم شود و دیگر چالش‌هایی مانند کمبود دارو را شاهد نباشیم، اما هرچند که دارویاری چالش‌های ارزی دارو را از بین برد و دیگر تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو سرگردان تأمین ارز موردنیازشان برای تأمین داروی کشور نیستند، اما گرفتاری‌های دیگری از جنس تأمین نقدینگی، رخ نشان داده است. موضوعی که واردات مواد اولیه، تولید و تأمین داروی موردنیاز کشور و همچنین ایجاد ذخایر مناسب و استراتژیک دارویی برای ماه‌های آتی را تحت تأثیر قرار داده و زنگ خطری جدی برای تأمین داروی بیماران محسوب می‌شود.

بهبود موجودی دارویی

با ورود تیم جدید سازمان غذا و دارو و نهادهای نظارتی به مساله کمبود دارو، تولیدکنندگان دارو در حال حاضر به صورت سه شیفت در حال تولید و تأمین دارو و رفع کمبودها هستند. از سوی دیگر هم با برنامه‌ریزی سازمان غذا و دارو برای واردات آنتی‌بیوتیک، سوسپانسیون، سرم و...، این اقلام در چند محموله وارد کشور شدند و شرایط بازار دارویی کشور اندکی آرامش یافت. به‌طوری‌که در حال حاضر به گفته سیدعلی فاطمی نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران، وضعیت کمبودهای دارویی نسبت به یک ماه قبل، به‌طور مشهودی درباره سرم‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها رو بهبود است. البته در برخی اقلام مانند برخی اسپری‌های تنفسی که کورتونی و وارداتی هستند، مقداری کمبود وجود دارد. بااین‌حال در کل وضعیت کمبودهای دارویی رو بهبود است.

خطر کمبود دارو در زمستان

بااین‌حال مشخص است که بهبود وضعیت کمبودهای دارویی می‌تواند مقطعی و زودگذر باشد؛ چراکه صنعت داروسازی کشور در شرایط سختی به سر می‌برد؛ کمبود نقدینگی، طلب‌های بیمه‌ای و در کنار این موارد افزایش روزافزون قیمت‌ها وضعیت اقتصادی آشفته‌ای را برای صنایع داروسازی کشور رقم‌زده است. به گزارش ایسنا، در این شرایط باوجوداینکه طبق بندهای مطرح‌شده در طرح ملی دارویاری، بنا بود که تسهیلات ویژه بانکی تا سقف ۱۵۰۰۰ میلیارد تومان به کمک داروسازان کشور بیاید تا تأمین داروی مردم با وقفه مواجه نشود، اما این بار بانک‌ها هم کارشکنی کرده و باوجود دستور مستقیم بانک مرکزی دراین‌باره، در مسیر ارائه تسهیلات به صنایع داروسازی کشور، سنگ‌اندازی می‌کنند؛ موضوعی که می‌تواند در مسیر تأمین دارو در ماه‌های آینده سدی محکم ایجاد کرده و بیماران را در رنج و سرگردانی تأمین دارو قرار دهد. این در حالی است که طبق پیش‌بینی وزارت بهداشت در بهمن‌ماه امسال نیز با موج دوم آنفلوانزا مواجه خواهیم شد و درعین‌حال احتمالاً کرونا نیز در زمستان امسال روندی افزایشی خواهد داشت؛ پیش‌بینی‌هایی که نیاز کشور را به دارو و تقاضا را برای دارو فزاینده می‌کند.

وعده‌های بی‌سرانجام بانکی به داروسازان

بر این اساس همان‌طور که ذکر شد، اکنون تأمین نقدینگی برای تأمین دارو، دغدغه اصلی صنعت داروسازی کشور است. ازآنجایی‌که بروز چنین چالشی پیش از اجرای دارویاری پیش‌بینی می‌شد، قرار بود که بعد از اجرای طرح، با توجه به افزایش مابه‌التفاوت ارز دولتی و نیمایی، تسهیلات بانکی به تولیدکنندگان دارو تعلق گیرد و مصوباتی در این زمینه به تصویب رسیده بود؛ به‌طوری‌که طبق اعلام مسئولان سازمان غذا و دارو یکی از مصوبات این بود که اجازه پرداخت تسهیلات بانک‌ها به شرکت‌های دارویی، از ۲۰ به ۴۰ درصد سرمایه پایه شرکت‌ها افزایش یابد. همچنین بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو فرمول دیگری هم برای ارائه تسهیلات بر اساس فروش شرکت‌ها وجود دارد و بانک‌ها مجاز بودند که به میزان ۹۰ درصد فروش سال قبل شرکت‌ها، به آن شرکت تسهیلات بپردازند که بعد از اجرای دارویاری و با ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور، این عدد به ۲۰۰ درصد رسید. بر این اساس اعلام شد که بانک‌ها می‌توانند به‌جای ۹۰ درصد تا ۲۰۰ درصد فروش سال قبل شرکت‌های داروسازی به آن‌ها تسهیلات ارائه کنند؛ وعده‌ای که البته به گفته داروسازان هرگز عملی نشد. علاوه بر این ارائه تسهیلات اختصاصی نیز به صورت ویژه برای حمایت از صنایع داروسازی، به مبلغی بالغ‌بر ۱۵ هزار میلیارد تومان مصوب شده بود که البته علی‌رغم درخواست‌های مکرر سازمان غذا و دارو و صنعت داروسازی برای اختصاص این تسهیلات، اما به اذعان تولیدکنندگان دارو و همچنین سازمان غذا و دارو هنوز چنین اتفاقی نیفتاده و بی‌توجهی بانک‌ها در زمینه ارائه تسهیلات به صنایع داروسازی کشور، این صنعت را ازنظر تأمین نقدینگی در مضیقه قرار داده است.بااین‌حال متاسفانه بانک‌های عامل علی‌رغم مصوبات و دستور صریح معاون اول رئیس‌جمهور، همچنان در ارائه تسهیلات بانکی به داروسازان کارشکنی می‌کنند که این موضوع تأمین داروهای اساسی بیماران را با چالش مواجه کرده و بیماران رنجور را سرگردان این داروخانه و آن داروخانه می‌کند. نظام بانکی کشور باید بداند که هرگونه تأخیر در پرداخت این تسهیلات می‌تواند به قیمت به خطر افتادن جان بیماران نیازمند دارو تمام شود.

خطر کمبود نقدینگی

بر همین اساس هم چندی پیش سومین نشست بررسی مشکلات صنعت داروسازی کشور در سال ۱۴۰۱، با حضور رئیس سازمان غذا و دارو و برخی اعضای سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، برگزار و چالش عدم ارائه تسهیلات بانکی به صنعت دارویی کشور موردبررسی قرار گرفت؛ به‌طوری‌که محمد عبده‌زاده رئیس هیات‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، بزرگ‌ترین مشکل حال حاضر صنعت داروسازی کشور را بحث نقدینگی دانست و اعلام کرد که خطر کمبود نقدینگی بسیار بزرگ‌تر از چیزی است که تصور می‌شود.

وی بابیان اینکه با آزادسازی نرخ ارز نیاز به نقدینگی برای تأمین نهاده‌های تولید و هزینه‌های جاری به‌شدت افزایش‌یافته و شرکت‌های داروسازی نیاز جدی به تسهیلات بانکی دارند، اظهار کرد که این در حالی است که بانک‌ها (غیر از بانک‌های ملی، ملت و صادرات) در این زمینه همکاری نمی‌کنند.

به گفته عبده‌زاده، قیمت داروها باید ۲۳۰ درصد تغییر می‌یافت، اما در عمل ۵۴ تا ۷۰ درصد تغییر کرد و همین روند بود که باعث شد پنج سال پیاپی نرخ استهلاک از نرخ سرمایه‌گذاری در صنعت عقب بیفتد. درعین‌حال عباس کبریایی‌زاده عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران نیز در این جلسه اعلام کرد که دولت به‌جای حواله دادن مشکلات به ارگان‌های مختلف، باید خود از تولید مشکل دست بردارد؛ دولت به شکلی عمل کرده که نیاز به نقدینگی صنعت دارو چند برابر شود و بعد به بانک‌ها دستور تأمین نقدینگی را می‌دهد؛ درحالی‌که آن‌ها توان انجام این کار را ندارند.

پیگیری دستوری که اجرا نمی‌شود!

بدعهدی در ارائه تسهیلات بانکی به صنعت داروسازی کشور و خطر ایجاد مانع در مسیر تأمین داروی بیماران، تا جایی جدی است که سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو نیز زبان به انتقاد از بانک‌ها گشوده و ضمن اشاره به مشکلات بانک‌ها، اعلام کرده است که وظیفه ما در سازمان غذا و دارو پیگیری دستوری است که برای حل مشکلات صنعت داروسازی صادرشده است. وی همچنین به عدم تحقق تسهیلات ۱۵ هزار میلیارد تومانی وعده داده‌شده به صنعت داروسازی اشاره و اظهار کرده است که ۱۳ بانک عامل قرار بود نقدینگی شرکت‌ها را با ارائه تسهیلاتی افزایش دهند، اما هنوز ۱۱ بانک به تعهدات خود عمل‌نکرده‌اند. به‌طوری‌که از ۱۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات در نظر گرفته‌شده فقط حدود ۲.۵ تا ۳ هزار میلیارد تومان تحقق‌یافته است.

ابر چالش صنعت داروسازی کشور

درعین‌حال طبق اعلام چند تن از روسای شرکت‌های دارویی به ایسنا، بانک‌ها در اقدامی تازه و البته تعجب‌برانگیز، طی جلساتی با برخی شرکت‌های داروسازی از آن‌ها خواسته‌اند تا تسهیلات قبلی خود را به‌سرعت تسویه کنند تا مجدداً به آن‌ها تسهیلات ارائه دهند، اما بعد از تسویه تسهیلات قبلی از سوی شرکت‌ها، بانک‌های عامل اعلام کرده‌اند که برخلاف وعده‌هایشان دیگر به این شرکت‌ها تسهیلاتی حتی به‌اندازه تسهیلات بانکی گذشته ارائه نمی‌کنند و این موضوع شرکت‌های داروسازی را با ابر چالش کمبود نقدینگی و خطر ورشکستگی قرار داده است.