کلید حل بیکاری پیدا شد

سید مالک حسینی، سرپرست معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ظرفیت‌ها، چالش‌ها و راهکارهای مربوط به مشاغل خانگی در ایران و جهان سخن می‌گوید.

حسینی این مشاغل را چنین تعریف می‌کند: مشاغل خانگی فرصت بی‌نظیری برای افرادی ایجاد می‌کند که امکان کار کردن خارج از منزل برایشان فراهم نیست.

انعطاف‌پذیری ساعات کاری، حذف هزینه‌های اجاره و رفت‌وآمد، و امکان استفاده از نیروی کار اعضای خانواده، مشاغل خانگی را به گزینه‌ای جذاب برای کاهش بیکاری و افزایش درآمد تبدیل کرده است.

وی افزود: امروزه، فناوری اطلاعات و ارتباطات، امکان کار در محیط منزل را گسترش داده است. افراد می‌توانند تنها با داشتن رایانه و اتصال به اینترنت، کسب‌وکارهای متنوعی را راه‌اندازی کنند؛ از خدمات دیجیتال و طراحی تا صنایع دستی و فروش آنلاین. این تحولات می‌تواند به گسترش دامنه اشتغال در جوامعی که زیرساخت‌های صنعتی محدود دارند، کمک کند.

آمارهای جهانی مشاغل خانگی

بر اساس آخرین گزارش سازمان بین‌المللی کار ( ILO ) که در سال ۲۰۲۱ میلادی منتشر شده است، حدود ۲۶۰ میلیون کارگر خانگی معادل ۹.۷ درصد از نیروی کار جهانی، در حوزه مشاغل خانگی فعالیت می کنند.

بر همین اساس، از مجموع این تعداد کارگر خانگی، ۶۵ درصد از این مشاغل خانگی در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار دارد، سهم ایالات متحده ۳۸ میلیون شغل خانگی با سهمی نزدیک به ۵۰ درصد از کل اشتغال آن کشور کشور ایجاد شده است، در انگلستان تا سال ۲۰۱۹ میلادی بیش از هفت میلیون شغل خانگی فعال بود که ۶۴ درصد آن را زنان بر عهده داشتند و در هندوستان نیز تا سال ۲۰۱۸ میلادی، ۴۱.۵ میلیون شغل خانگی که ۴۰ درصد آن مربوط به زنان است، ایجاد شده بود.

این آمارها نشان می‌دهد مشاغل خانگی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، موقعیت منحصربه‌فردی برای اشتغال‌زایی فراهم کرده‌اند.

وضعیت مشاغل خانگی در ایران

به گفته حسینی، وضعیت مشاغل خانگی در ایران مشابه کشورهای دیگر است، اما سهم آن در اقتصاد کشور هنوز به پتانسیل واقعی خود نرسیده است.

وی در همین زمینه توضیح می دهد: سهم مشاغل خانگی از کل اشتغال در کشور ما فقط حدود سه درصد است؛ این در حالی است که این میزان در برخی کشورهای جهان، به ۱۰ درصد یا بیشتر می‌رسد.

سهم مشاغل خانگی از کل اشتغال در ایران فقط حدود سه درصد است

سرپرست معاونت کارآفرینی و اشتغال وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در خصوص سهم فعالیت‌های مختلف مشاغل خانگی در کشور اعلام کرد: ۴۷ درصد مشاغل خانگی کشور در بخش صنعت، ۴۳ درصد در بخش خدمات و ۱۰ درصد نیز در حوزه کشاورزی فعالیت می کنند.

حسینی تاکید کرد: بانوان، با سهمی معادل ۸۰ درصد، بخش عمده‌ای از نیروی کار خانگی ایران را تشکیل می‌دهند؛ آماری که به‌مراتب بالاتر از میانگین جهانی (۵۷ درصد) است.

نقش فناوری و شیوع کرونا در گسترش مشاغل خانگی

کرونا نقطه عطفی در رشد مشاغل خانگی بود در همین رابطه حسینی توضیح داد که محدودیت‌های ناشی از پاندمی، باعث شد بسیاری از کارها، به‌ویژه در حوزه دیجیتال، به خانه‌ها منتقل شوند، دورکاری و نوآوری در ابزارهای فناورانه، مشاغل خانگی را وارد دوران مدرنی کردند.

مردم به طور گسترده‌ای از پلت‌فرم‌های آنلاین استفاده می‌کنند؛ ابزارهایی که این امکان را فراهم می‌کنند محصولات یا خدمات خود را حتی بدون اجاره مکان فیزیکی، به فروش برسانند.

چالش‌ها و راهکارهای توسعه مشاغل خانگی در ایران

به رغم اهمیت مشاغل خانگی، چالش‌هایی نیز در مسیر رشد این بخش وجود دارد که نبود تعاریف شفاف قانونی از جمله آنهاست.

حسینی از تفاوت تعریف‌های رسمی در کشورها گلایه کرد: در بسیاری از کشورها، تعاریف متفاوتی از مشاغل خانگی وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود آمارهای این حوزه نیز کم یا ناقص باشد.

وام‌های کم‌بهره و ابزارهای حمایتی قانونی می‌توانند نقشی حیاتی در توسعه مشاغل خانگی داشته باشند

وی همچنین اشاره کرد که در ایران، تسهیلات بانکی برای مشاغل خانگی هنوز کافی نیست؛ وام‌های کم‌بهره و ابزارهای حمایتی قانونی می‌توانند نقشی حیاتی در توسعه این مشاغل داشته باشند.

به اعتقاد معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، تقویت بسترهای بازاریابی دیجیتال و آموزش مهارت‌های لازم، یکی دیگر از عوامل کلیدی موفقیت مشاغل خانگی است. ایجاد پلتفرم‌های محلی برای فروش آنلاین محصولات می‌تواند راهکاری مؤثر باشد.

نقش بانوان و افراد کم‌توان در مشاغل خانگی

یکی از مزایای اصلی مشاغل خانگی، امکان اشتغال زنان و افراد کم‌توان است. حسینی در همین رابطه این موضوع را برجسته کرد که در ایران، بانوان نقش برجسته‌ای در مشاغل خانگی دارند.

انعطاف‌پذیری ساعات کاری و امکان ماندن در خانه، این حوزه را به نقطه‌ای مناسب برای فعالیت زنان تبدیل کرده است. علاوه بر این، افرادی که به دلیل محدودیت‌های جسمی نمی‌توانند در محیط‌های اداری یا کارخانه‌ها مشغول به کار شوند، می‌توانند از این طریق برای خود درآمدزایی کنند.

مشاغل خانگی با برخورداری از پتانسیل بالا برای اشتغال‌زایی و تقویت اقتصاد ملی، یکی از حوزه‌هایی است که می‌تواند ایران را در مسیر توسعه قرار دهد.

حسینی معتقد است که مشاغل خانگی نباید تنها به‌عنوان شغلی کوچک و کم‌اهمیت دیده شوند، بلکه باید به‌عنوان راهکاری استراتژیک برای اقتصاد کشور مد نظر قرار گیرد.

باید پذیرفت که سرمایه‌گذاری در حوزه مشاغل خانگی، برنامه‌ریزی دقیق و حمایت از کارآفرینان خانگی می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش بیکاری، افزایش تولید و تقویت عدالت اجتماعی داشته باشد.