مالیات بر معامله ارز دیجیتال در ایران، آیا تریدرها باید مالیات بپردازند؟

مالیات بر معامله ارز دیجیتال این روزها به یکی از مهم‌ترین سوالات تریدرهای ایرانی تبدیل شده‌ است. از آنجا که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، سازمان امور مالیاتی و یا حتی وزارت اقتصاد و دارایی قانون مالیات ارز دیجیتال را به صورت کامل و یکجا منتشر نکرده‌اند؛ بررسی این مسئله می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. به همین خاطر در این مقاله مهم‌ترین گزارش‌های موجود درباره مالیات رمزارز در ایران را بررسی کرده‌ایم.

مالیات بر معامله ارز دیجیتال: قانون اختصاصی و روش اجرایی نداریم!

قانون اختصاصی و جامع مالیات رمزارز در ایران و همین طور روش اجرایی آن‌ها هنوز به‌طور روشن ابلاغ نشده اما طبق قوانین موجود:

• مالیات بر عایدی سرمایه: در ۲۶ مرداد ۱۴۰۴ قانون «مالیات بر عایدی سرمایه» ابلاغ شد که علاوه بر مسکن، خودرو و طلا، معاملات رمزارزها را نیز در بر می‌گرفت. مبنای این مالیات، سود حاصل از خرید و فروش است و نرخ آن به مدت نگهداری بستگی دارد. برای دارایی‌های زیر یک سال بین ۲۰ تا ۴۰ درصد، بین یک تا دو سال ۱۰ تا ۱۵ درصد و بیش از دو سال احتمالاً با نرخ کمتر یا معاف از مالیات خواهد بود. با این حال، در مورد رمزارزها هنوز تنها چارچوب کلی تعیین شده و جزئیات اجرایی آن در آیین‌نامه‌ها مشخص نیست. انجمن بلاکچین ایران نیز اعلام کرده که فعلاً هیچ دستورالعمل دقیق و قابل‌اجرایی وجود ندارد.
• استخراج (ماینینگ): چارچوب رسمی دارد. «آیین‌نامه استخراج رمزدارایی‌ها» (مصوب هیأت وزیران، ۱۴۰۱/۹/۱) تصریح می‌کند که اگر ارز حاصل از استخراج صادر و طبق ضوابط بانک مرکزی به کشور بازگردانده شود، واحد استخراج از مزایای مالیاتی قانونی برخوردار می‌شود.
• پرداخت با رمزارز: پرداخت با رمزارز در داخل کشور ممنوع است و استفاده از آن برای مبادلات روزمره مجاز نیست. با این حال، نگهداری و سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی مانند بیت کوین، اتریوم، تتر و دیگر موارد موجود در لیست ارزهای دیجیتال صرافی‌ها بلامانع است.

جزئیات مالیات ارز دیجیتال

چون قانون ارز دیجیتال دقیق و مشخصی در ایران نداریم، تفسیر و انطباق با قواعد عمومی اهمیت دارد. در ادامه الگوی رایجِ استنباط از قوانین عمومی در ایران را بررسی می‌کنیم.

خرید فروش رمزارز به ریال/ارز (واگذاری)

وقتی رمزارز را با سود نسبت به بهای تمام‌شده بفروشید، این «واگذاری» می‌تواند سود ایجاد کند و زیر قواعد مالیات بر درآمد اشخاص سنجیده شود. نرخ‌ها طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم به‌صورت پلکانی محاسبه می‌شود.

تبدیل رمزارز به رمزارز دیگر

در خیلی از نظام‌های مالیاتی دنیا، این هم «واگذاری» تلقی می‌شود (ولو پول نقد نگرفته‌اید). طبق قوانین مربوط به مالیات رمزارز در ایران هم قابل‌تلقی به‌عنوان واگذاری است و ریسک مالیاتی دارد.

خرج‌ کردن رمزارز برای کالا/خدمت

از نظر مالیاتی همان حکم «فروش» دارد. اگر نسبت به بهای تمام‌شده سود کرده‌اید، ممکن است مشمول مالیات ارز دیجیتال شوید.

درآمدهای رمزارزی

درآمدهای رمزارزی را می‌توان به چند مورد تقسیم کرد که در جدول زیر آمده است:

آیا «انتقال بین کیف‌ پول‌های خودم» مالیات دارد؟

معمولاً این کار مشمول مالیات ارز دیجیتال نمی‌شود چون مالک حقوقی/حقیقی تغییری نکرده و صرفاً جابه‌جایی بین کیف‌ پول‌های خودتان است. اما:

• آدرس‌ها را مستند کنید (برچسب‌گذاری والت‌ها، هش تراکنش‌ها، تاریخ و توضیح).
• مراقب انتقال بین صرافی‌ها باشید (مثلاً استیبل‌ کوین با نماد مشابه ولی استاندارد و شبکه متفاوت).

چطور خودمان را برای مالیات بر معامله ارز دیجیتال آماده کنیم؟

اگر می‌خواهید موقع اجرای قانون مالیات رمزارز در ایران به مشکل نخورید، این موارد را در نظر داشته باشید:

1. ثبت کامل سوابق: تاریخ، مقدار، کارمزد صرافی/شبکه، TxID، آدرس مبدأ/مقصد، اسکرین‌شات قیمت لحظه‌ای در زمان رویدادهای مهم (دریافت ایردراپ/پاداش).
2. تفکیک حساب‌ها: برای هولد بلندمدت، ترید و دریافت درآمدها کیف‌ پول/حساب جدا داشته باشید تا ردیابی ساده شود.
3. احتیاط در تبدیل‌ها: برای مثال تبدیل بیت کوین به اتریوم در بسیاری نظام‌ها رویداد مالیاتی است. در ایران هم ممکن است همین طوری تلقی شود. همه‌ چیز را ثبت کنید.
4. استخراج و بازگشت ارز: اگر ماینر هستید، مسیر رسمیِ صادرات/بازگشت ارز را جدی بگیرید تا از مزایا بهره‌مند شوید.
5. قانون مالیات‌های مستقیم را پیگیری کنید و از قوانین جدید هم مطلع شوید.
6. مشاوره با متخصص: به‌خصوص اگر شرکت دارید یا حجم معاملاتتان بالاست، با مشاور صحبت کنید.

جمع‌بندی

به زبان ساده اگر قانون «مالیات بر عایدی سرمایه» مرداد ۱۴۰۴ اجرا شود و شما شخص حقیقی باشید و رمزارز خود را بفروشید، تبدیل کنید یا با آن چیزی بخرید، سودی که از این کار به‌دست می‌آورید مشمول مالیات بر معامله ارز دیجیتال می‌شود. میزان مالیات طبق قانون مالیات‌های مستقیم و بر اساس جدول پلکانی ماده ۱۳۱ محاسبه می‌شود.

اگر تریدر حرفه‌ای یا شرکتی در این بخش هستید، درآمدتان به‌عنوان درآمد شغلی یا شرکتی در نظر گرفته می‌شود. ماینرهای قانونی هم اگر ارز استخراج‌شده را به کشور بازگردانند، می‌توانند از تخفیف‌ها و معافیت‌های مالیاتی بهره‌مند شوند.

در نهایت، از آنجا که قوانین مربوط به مالیات ارز دیجیتال مرتب در حال تغییر است، پیش از هر تصمیم یا اقدام مالی، بهتر است آخرین نسخه قانون مالیات‌های مستقیم و لیست ارزهای دیجیتال مشمول مالیات را بررسی کنید و در صورت نیاز، با یک مشاور مالیاتی مشورت کنید.