افشای راز خشکسالی بی‌سابقه ایران؛ سرقت ابرها توسط یک کشور تایید شد؟
پاییز ۱۴۰۴ با کاهش بی‌سابقه بارش در ایران همراه بود؛ داده‌های هواشناسی نشان می‌دهد میزان بارندگی در بسیاری از مناطق کشور تا ۴۴ درصد کمتر از میانگین بلندمدت ثبت شده و برف نیز در برخی نقاط تا ۸۴ درصد کاهش یافته است. کارشناسان تأکید می‌کنند این وضعیت، پدیده‌ای طبیعی و منطقه‌ای است و هیچ شواهد علمی از «دزدیده شدن ابرها» یا دخالت انسانی در جریان بارش‌ها وجود ندارد.
گسترش نیوز: پاییز ۱۴۰۴ با شرایط کم‌سابقه بارش در ایران آغاز شد و داده‌های هواشناسی نشان می‌دهند میزان بارندگی نسبت به میانگین ۲۱ ساله نزدیک به ۴۴ درصد کاهش یافته است. این افت شدید تنها به بارش باران محدود نمی‌شود؛ بارش برف نیز در بسیاری از مناطق کشور تا ۸۴ درصد کمتر از حد نرمال ثبت شده است.
کشورهای همسایه نیز با چالش‌های مشابهی مواجه‌اند. ترکمنستان، آذربایجان، ترکیه و ارمنستان همگی کاهش قابل توجه بارش را تجربه کرده‌اند و تنها عراق افزایش جزئی دو درصدی را گزارش کرده است. این آمار نشان می‌دهد وضعیت کم‌بارشی یک پدیده منطقه‌ای است و نه محدود به مرزهای ایران.
با توجه به این شرایط، برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی بار دیگر ادعای «ابردزدی ترکیه» را مطرح کرده‌اند و مدعی‌اند ابرهای باران‌زای ایران پیش از ورود به کشور، در ترکیه تخلیه می‌شوند. اما بررسی‌های علمی و داده‌های اقلیمی نشان می‌دهد این فرضیه فاقد هرگونه پشتوانه واقعی است.
کارشناسان اقلیم‌شناسی تأکید می‌کنند فناوری‌هایی مانند بارورسازی ابرها، تنها قادر به افزایش احتمال بارش در مقیاس محدود هستند و هیچ کشوری توانایی منحرف کردن ابرها از مسیر طبیعی خود را ندارد. بنابراین ادعای دزدیدن ابرها، بیشتر شبیه به افسانه‌های محلی است تا واقعیت علمی.
کاهش بارش در ایران و همسایگان؛ شایعه یا واقعیت؟
بارش‌های کشورمان در پاییز امسال توزیع یکنواختی نداشته است. برخی استان‌ها مانند گیلان هنوز از بارش نسبتاً مناسب برخوردارند، در حالی که مناطق مرکزی و کویری تقریبا بدون بارش بوده‌اند. اختلاف میان این مناطق نشان می‌دهد شرایط جغرافیایی و ارتفاعات نقش مهمی در توزیع بارش دارند.
به عنوان مثال، کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری سالانه حدود ۲۰۰۰ میلی‌متر بارش دارد، اما کویر لوت تقریبا بدون بارش است. این تفاوت‌ها نشان می‌دهد حتی در مقیاس یک استان، شرایط اقلیمی بسیار متفاوت است.
در ایران، مرزهای کوهستانی با ترکیه و کشورهای همجوار، نقشی کلیدی در توزیع بارش ایفا می‌کنند. ابرها در دامنه‌های رو به باد تخلیه شده و بخش‌های پشت کوه کمتر از بارش بهره‌مند می‌شوند. بنابراین دیدن یک تصویر ماهواره‌ای و نتیجه‌گیری از «دزدیده شدن ابرها» کاملاً اشتباه است.
بررسی داده‌های کشور ترکیه نیز نشان می‌دهد آن کشور خود با کاهش بارش مواجه است. افت بارندگی در این کشور تقریباً ۲۱ درصد نسبت به میانگین بلندمدت گزارش شده است و بنابراین نمی‌توان گفت ابرها از ایران به ترکیه منتقل شده‌اند.
تاثیر کوهستان‌ها و اقلیم بر بارش؛ چرا ابرها به ایران نمی‌رسند
تفاوت اقلیمی میان ایران و همسایگان، باعث شده سیستم‌های بارش‌زا پیش از رسیدن به ایران، بارش خود را در مناطق کوهستانی کشورهای دیگر تخلیه کنند. این یک فرآیند طبیعی است و ربطی به دخالت انسانی ندارد.
حتی در داخل یک استان، تفاوت‌های بارشی چشمگیر است. میانگین بارش در انزلی گیلان حدود ۱۸۰۰ میلی‌متر است، اما در منجیل این رقم تنها ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌متر ثبت شده است. چنین اختلاف‌هایی نشان می‌دهد نقش اقلیم و جغرافیا بسیار بیشتر از هر فناوری مصنوعی است.
ادعاهای مربوط به سلاح‌های اقلیمی و برنامه‌های مانند «هارپ» نیز بارها توسط کارشناسان رد شده‌اند. اگر چنین فناوری‌هایی وجود داشت، کشورهای پیشرفته می‌توانستند از آن برای حل مشکلات خشکسالی خود بهره ببرند، اما کاهش بارش حتی در این کشورها نشان می‌دهد چنین راهکاری عملی نیست.
در نهایت، فناوری بارورسازی ابرها تنها در مقیاس محدود و محلی اثرگذار است و کاربردی در سطح ملی یا قاره‌ای ندارد. بنابراین مفهوم ابردزدی و انتقال مصنوعی ابرها اساس علمی ندارد و بیشتر جنبه شایعه و تصورات عمومی دارد.
ابرهای ما توسط همسایه شمالی به یغما می‌روند؟
بررسی‌های علمی و داده‌های هواشناسی نشان می‌دهد ایران امسال با کم‌بارشی بی‌سابقه روبه‌رو شده، اما این پدیده محدود به کشور ما نیست و کشورهای همسایه نیز وضعیت مشابهی دارند.
روند طبیعی جریان ابرها، شرایط جغرافیایی و کوهستان‌ها، و تفاوت‌های اقلیمی داخلی باعث شده بخش‌هایی از کشور با کاهش محسوس بارش مواجه شوند. بنابراین هرگونه نتیجه‌گیری درباره دخالت کشور دیگر یا دزدیده شدن ابرها نادرست است.
به گفته کارشناسان، اطلاع‌رسانی صحیح و آگاه‌سازی جامعه نسبت به واقعیت‌های اقلیمی، بهترین راه مقابله با شایعات است. آشنایی مردم با داده‌های علمی و فرآیندهای طبیعی، زمینه‌ساز تصمیم‌گیری بهتر در حوزه مدیریت منابع آب و کشاورزی خواهد بود.
در نهایت، پاییز ۱۴۰۴ نمونه‌ای از تأثیرات تغییرات اقلیمی و الگوهای طبیعی آب‌وهوا است؛ کاهش بارش‌ها و برف‌ها پدیده‌ای طبیعی است و هیچ مدرک علمی از دخالت انسانی یا دزدیده شدن ابرها پشتیبانی نمی‌کند.
در روزهای اخیر، در شبکه‌های اجتماعی و برخی محافل خبری، حرف و حدیث‌هایی پیرامون «سرقت ابرهای ایران توسط ترکیه» به گوش رسیده است. این ادعاها مدعی هستند ابرهای باران‌زا پیش از رسیدن به کشور، در ترکیه تخلیه می‌شوند و همین عامل کاهش بارش در ایران است. این شایعات به سرعت در فضای مجازی پخش شده و توجه عمومی را به خود جلب کرده‌اند.
با این حال، مسئولان و بسیاری از کارشناسان اقلیم و هواشناسی، این ادعاها را قویاً رد می‌کنند. تحلیلگران تأکید می‌کنند که کاهش بارش‌ها در ایران پدیده‌ای طبیعی و ناشی از شرایط اقلیمی و جغرافیایی است و هیچ مدرک علمی وجود ندارد که نشان دهد کشور دیگری توانایی «دزدیدن» ابرها را دارد. آنها همچنین خاطرنشان می‌کنند که فناوری‌هایی مانند بارورسازی ابرها تنها در مقیاس محدود اثرگذارند و انتقال مصنوعی ابرها به این شکل امکان‌پذیر نیست.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه انرژی کشور، سرویس انرژی پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
