بحران آب تهران جدی شد ؛ تخلیه شهر نزدیک است ؟
بنا بر اعلام نظریه کارشناس ، شرایط اقلیمی ایران برای اجرای گسترده طرح بارورسازی ابر‌ها مناسب نیست .
کاهش بی‌سابقه بارش‌ها، اُفت شدید ذخایر سدها و تداوم خشکسالی، ایران را در آستانه یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های آبی دهه‌های اخیر قرار داده است.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور چندی پیش اعلام کرد که اگر تا آذر در تهران باران نبارد باید آب را جیره‌بندی کنیم؛ اگر باز هم باران نبارید باید تهران را خالی کنیم.
شرایط به‌گونه‌ای است که روز گذشته عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، اعلام کرد که امکان دارد برخی از شب‌ها فشار آب تا حد صفر کاهش یابد و از مردم خواست تا حتما ذخیره‌ساز آب نصب کنند.
همچنین محمدرضا کاویان‌پور، رئیس موسسه تحقیقات آب، با اشاره به بارش‌ها در فصل پاییز امسال، گفته است که اگرچه همواره بارش‌ها در ۲ ماه مهر و آبان حدود ۵۰ تا ۶۰ میلی‌متر آب برای تهران به همراه دارد، اما تاکنون هیچ بارشی در تهران رخ نداده و پیش‌بینی‌ها نیز نشان می‌دهد که تا پایان پاییز نیز این روند ادامه دارد.
مجید عباسپور، کارشناس حوزه آب در رابطه با وضعیت آبی کشور اظهار کرد: بر اساس آمار‌های رسمی، متوسط بارش کشور تا این مقطع از سال حدود ۲.۳ میلی‌متر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۸۵ درصد کاهش داشته است.
وی ادامه داد: این رقم بسیار ناچیز است و در شرایطی ثبت شده که معمولاً بارش‌های پاییزه باید موجب افزایش ذخایر پشت سدها شود.
به گفته این کارشناس حوزه آب در حال حاضر حجم آب سد‌های اصلی کشور در پایین‌ترین میزان قرار دارد و این وضعیت نشانه ورود به مرحله بحرانی است.
عباسپور تاکید کرد: درباره وضعیت کنونی آب دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد، نخست اینکه ایران همواره در معرض دوره‌های خشکسالی بوده، اما دیدگاه بعدی تأثیر مستقیم تغییرات اقلیمی بوده که عامل تشدید این روند است.
وی در ادامه تاکید کرد: انتشار گاز‌های گلخانه‌ای موجب برهم‌خوردن تعادل اقلیمی‌شده و در بعضی مناطق دنیا بارش‌های سنگین و در برخی دیگر خشکسالی‌های طولانی ایجاد کرده که ایران در گروه دوم قرار دارد.
به گفته این کارشناس حوزه آب، بر اساس مدل‌های پیش‌بینی، دمای متوسط جو زمین تا پایان قرن بیست‌ویکم حدود ۲ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد و سطح آب دریا‌ها نیز به‌طور متوسط ۶۰ سانتی‌متر بالا خواهد رفت.
عباسپور ادامه داد: آثار این روند هم‌اکنون در دنیا مشهود است؛ از آتش‌سوزی جنگل‌ها گرفته تا طوفان‌های شدید و سیلاب‌های بی‌سابقه‌ای که در کشورهای مختلف از جمله پاکستان، هند و عمان رخ داده است.
ایران در مسیر خشکسالی شدید قرار دارد
این کارشناس حوزه آب با تأکید بر اینکه ایران در معرض خشکسالی‌های طولانی‌تر قرار دارد، گفت: در سه دهه گذشته حجم بارش سالانه کشور از حدود ۴۱۰ میلیارد متر مکعب به حدود ۳۰۰ تا ۳۲۰ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است.
وی تصریح کرد: این کاهش بارش تاثیر مستقیمی بر منابع زیرزمینی، تالاب‌ها و کشاورزی داشته است.
عباسپور با بیان اینکه حدود ۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، اظهار کرد: در صورتی که تنها ۶ تا ۷ درصد صرفه‌جویی در این بخش انجام شود، نیاز آب شرب جمعیت انسانی نیز تأمین خواهد شد.
به گفته این کارشناس حوزه آب، نبود مدیریت صحیح، الگوی کشت نامناسب و بی‌توجهی به فناوری‌های نوین باعث تداوم مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی است.
وی تغییر الگوی کشت در اطراف دریاچه ارومیه را یکی از نمونه‌های آشکار مدیریت نادرست دانست و اظهار کرد: محصول سیب چهار تا پنج برابر انگور آب مصرف می‌کند. در حالی‌که باغات انگور در گذشته نیاز بازار را تأمین می‌کردند، بسیاری از آنها به باغ سیب تبدیل شدند.
عباسپور تاکید کرد: حفر چاه‌های متعدد و سدسازی‌های بی‌رویه نیز در خشک‌شدن دریاچه ارومیه مؤثر بوده است.
این کارشناس حوزه آب در ادامه به وضعیت فناوری‌های نوین آب اشاره کرد و افزود: در برنامه ششم توسعه پیش‌بینی شده بود ۳۰ درصد آب مناطق جنوبی کشور از طریق آب‌شیرین‌کن‌ها تأمین شود، اما این هدف محقق نشد.
وی ادامه داد: در پایان برنامه، ظرفیت شیرین‌سازی آب در ایران به ۵۰۰ هزار متر مکعب در روز رسید. در حالی‌که کشورهای همسایه مانند امارات و عربستان روزانه چندین میلیون متر مکعب آب دریا را شیرین می‌کنند.
عقب‌ماندن ایران در حوزه فناوری‌های نوین آب
به گفته عباسپور، اختلاف ظرفیت شیرین‌سازی آب در ایران و سایر کشورهای همسایه نشان می‌دهد ایران در حوزه فناوری‌های نوین آب عقب مانده است.
این کارشناس حوزه آب به طرح انتقال آب خلیج فارس به اصفهان و کرمان اشاره کرد و افزود: این طرح بیشتر برای تأمین آب صنایع بوده است، اما اگر بخشی از آن برای احیای دریاچه هامون و تأمین آب سیستان و بلوچستان اختصاص یابد، تأثیر زیست‌محیطی و اجتماعی بیشتری خواهد داشت.
وی درباره منابع آبی مرزی نیز گفت: افغانستان در سال‌های اخیر با احداث سدها، جریان آب رود هیرمند را محدود کرده که موجب خشک‌شدن بخش‌هایی از تالاب هامون شده که در چنین شرایطی باید سیاست‌های آبی کشور با نگاه ملی و فرامرزی بازنگری شود.
شرایط اقلیمی ایران برای اجرای گسترده طرح بارورسازی ابر‌ها مناسب نیست
عباسپور درباره طرح بارورسازی ابر‌ها اظهار کرد: از نظر علمی این فناوری قابل انجام است، اما شرایط اقلیمی ایران برای اجرای گسترده آن مناسب نیست. نوع ابر و میزان تراکم رطوبت تعیین‌کننده موفقیت طرح است.
این کارشناس حوزه آب گفت: بهتر است به‌جای تمرکز بر این روش، روی طرح‌های آبخیزداری، کنترل تبخیر و احیای منابع طبیعی سرمایه‌گذاری شود.
به گفته عباسپور، اگر روند فعلی مدیریت آب تغییر نکند، ایران در سال‌های آینده با بحران فراگیر آب روبه‌رو خواهد شد.
وی تاکید کرد: راهکار‌ها برای مدیریت مصرف آب مشخص بوده، اما اجرای آنها ناقص پیش‌رفته؛ از دهه ۱۳۶۰ تاکنون موضوع الگوی کشت مطرح شده، اما هنوز اجرایی نشده است.
این کارشناس حوزه آب با تاکید بر لزوم اصلاح سیاست‌ها اظهار کرد: با توسعه آبخیزداری، بهره‌گیری از فناوری‌های شیرین‌سازی و مدیریت علمی منابع می‌توان از شدت بحران کاست و مسیر عبور از وضعیت فعلی را هموار کرد.
