فهرست عجیب واردات ایران که باورکردنی نیست؛ از شلنگ تا ژل تزریقی
در حالی که سالانه صدها تن پشم گوسفندان ایرانی دور ریخته می‌شود و تولید داخلی بسیاری از کالاهای ساده مانند شلنگ، زیپ و سنگ‌پا کاملاً ممکن است، ایران در سال ۱۴۰۳ بیش از ۷۳ میلیارد دلار واردات داشته که بخش قابل توجهی از آن به اقلام عجیبی مانند ۱۸ وانت ژل تزریقی، ۲۵۴ وانت سنگ‌پا و بیش از هزار وانت پشم اختصاص یافته؛ کارشناسان هشدار می‌دهند این جهش بی‌سابقه واردات بدون رشد تولید یا صادرات، نیازمند پالایش فوری ارز و بازنگری مشترک سه وزارتخانه کلیدی است.
طی هفت تا هشت سال اخیر، حجم واردات ایران جهش چشمگیری را تجربه کرده است؛ از حدود ۴۵ میلیارد دلار در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به بیش از ۷۳ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۳ رسیده است. این رشد قابل توجه، هرچند عمدتاً به اقلام مصرفی، واسطه‌ای و سرمایه‌ای مربوط می‌شود که برای تأمین نیازهای مردم و ادامه تولید ضروری هستند؛ اما اقتصاددانان بر سرعت بالای این رشد تأکید دارند؛ سرعتی که ظاهراً با هیچ نشانه‌ای از افزایش تولید یا جهش در صادرات همراه نبوده است.
کارشناسان معتقدند ممنوعیت واردات راه‌حل مناسبی نیست؛ اما کشور به شدت به بازنگری و پالایش جدی در نحوه تخصیص ارز و حجم واردات نیاز دارد. آن‌ها تأکید می‌کنند این پالایش باید با همکاری سه وزارتخانه کلیدی یعنی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، جهاد کشاورزی و بهداشت انجام شود.
وزارت صمت به ویژه باید نقش محوری در این بازنگری ایفا کند؛ زیرا بزرگ‌ترین مصرف‌کننده ارز در کشور به شمار می‌رود. در این میان، برخی کالاها که ظاهراً به فناوری پیچیده نیاز ندارند و با سرمایه‌گذاری اندک قابل تولید هستند، به طور ویژه مورد توجه قرار گرفته‌اند.
از واردات سنجاق‌قفلی تا شلنگ
روزنامه «فرهیختگان» در این بررسی به برخی اقلام قابل توجه در لیست گمرک سال ۱۴۰۳ پرداخته است. این اقلام عجیب شامل سنجاق‌قفلی، خودکار، مدادتراش، پشم، شلنگ و آب پنیر می‌شود. در صدر این لیست، شلنگ و متعلقات آن قرار دارد که حدود ۵ هزار و ۴۸۷ تن از آن وارد کشور شده است.
همچنین آب پنیر با بیش از ۴ هزار و ۶۵۷ تن در رتبه دوم قرار دارد و در سال ۱۴۰۳ بیش از ۲۴ میلیون دلار واردات داشته است. صنعت زیبایی و به ویژه تزریق ژل و بوتاکس که این روزها به ترند جامعه تبدیل شده، نیز رقم قابل توجهی از واردات را به خود اختصاص داده است. با توجه به این نکته مهم که تزریق ژل‌های مختلف به زیر پوست به صورت سی‌سی انجام می‌شود، آمارها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۳ حدود ۴۵ تن واردات از کشورهای مختلف داشته‌ایم؛ یعنی معادل حدود ۱۸ وانت، ژل مناسب تزریق زیر پوست وارد کشور شده است.
کامپوزیت نیز که در صنعت زیبایی و از جمله مواد دندانپزشکی پرطرفدار است و بسیاری از افراد برای مصارف درمانی و زیبایی از آن استفاده می‌کنند، در سال گذشته ۲۵ تن از آن وارد کشور شده است.
فقط ۲۵۴ وانت سنگ‌پا وارد می‌کنیم
«زیپ» اما از موارد بسیار جالب است که وزن کمی دارد و ساخت آن پیچیده نیست؛ اما جالب است بدانید در سال گذشته حدود ۳ هزار و ۴۳۰ تن زیپ وارد کشور شده است! مکمل غذایی نیز از مواردی است که سال گذشته ۴۲۶ تن از آن وارد شده است. روان‌نویس با ۷۱۶ تن واردات، سیاه‌دانه با ۱۲۷۲ تن واردات، مدادتراش با ۷۲۵ تن واردات و اسپند با ۲۴۶۰ تن واردات نیز از جمله موارد این لیست بلندبالا هستند. آب معدنی و آب گازدار نیز بیش از ۶ هزار تن به کشور وارد شده است. سهم میوه خشک از این مجموعه ۹۰۰ تن واردات و توپ ۱۳۲ تن واردات بوده است.
همچنین واردات وسایل مانیکور و پدیکور مانند ناخن‌گیر، سوهان ناخن و... در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۱۳ تن بوده است. سنگ‌پا نیز که با عنوان ساینده طبیعی در لیست گمرک از آن نام برده شده، سهمی حدود ۶۳۶ تن را به خود اختصاص داده است. ۶۰۳ تن رنگ مو و مواد آرایشی و پاکیزگی مو نیز در سال گذشته وارد شده است.
یک هزار و ۵۹۰ تن پشم وارد می‌کنیم!
یکی از نقاط قابل تأمل، موضوع واردات «پشم» در کشور است. پشم گوسفند یکی از محصولات جانبی مهم دامداری است که در کنار گوشت و شیر می‌تواند نقش مؤثری در اقتصاد دامداران داشته باشد. با این حال، در سال‌های اخیر به دلایل مختلفی مانند کاهش کیفیت پشم، نبود بازار مناسب، واردات نخ و تغییر الگوی مصرف، قیمت پشم به شدت کاهش یافته و در بسیاری موارد حتی چیدن آن برای دامدار صرفه اقتصادی ندارد.
عواملی مانند نژاد دام، رنگ طبیعی پشم، وجود ناخالصی‌هایی مانند ژار، استفاده از رنگ‌های شیمیایی و عدم جداسازی صحیح بخش‌های مختلف پشم، همگی در کاهش کیفیت و ارزش آن نقش دارند. این در حالی است که پشم قابلیت استفاده در صنایعی مانند فرش، نمد، موکت، لوازم خودرویی و حتی صنایع آرایشی را دارد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد سالانه صدها تن پشم گوسفند به دلیل قیمت پایین خرید، توسط دامداران دور ریخته می‌شود؛ به طوری که از برخی دام‌ها با ظرفیت تولید بالا، هیچ بهره اقتصادی از پشم حاصل نمی‌شود.
از سوی دیگر، کاهش فعالیت در صنایعی مانند قالیبافی که وابسته به پشم هستند، بر این وضعیت دامن زده و نیازمند حمایت جدی، آموزش دامداران، تربیت پشم‌چین‌های ماهر و توسعه صنایع تبدیلی و دستی است تا این منبع ارزشمند به جای دورریز، به بخشی سودآور از زنجیره دامداری تبدیل شود.
رئیس تشکل عشایر استان همدان پیش از این نیز در مصاحبه‌ای گفته بود سالانه ۲۰۰ تن پشم گوسفندان دورریز می‌شود. این در حالی است که داده‌ها نشان می‌دهد در سال گذشته بیش از یک هزار و ۵۹۰ تن پشم وارد کشور شده است؛ چیزی بیش از هزار وانت ۱.۵ تنی.
