ایران پشت زره ابرقدرت‌ها سنگر گرفت؛ دوست و دشمن انگشت به دهان ماندند
فعال‌سازی مکانیسم ماشه نه‌تنها مانعی برای ایران نیست، بلکه دریچه‌ای به سوی تقویت روابط با شرق سیاسی و جنوب جهانی گشوده است. محسن پاک‌آیین، دیپلمات باسابقه، تأکید دارد که ایران با تمرکز بر همکاری با چین، روسیه، همسایگان منطقه‌ای و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی، می‌تواند جایگاه خود را در نظم نوین جهانی تثبیت کند.
محسن پاک‌آیین، کارشناس مسائل بین‌الملل، اظهار داشت که فعال‌سازی مکانیسم ماشه، به‌جای ایجاد محدودیت، فضایی منحصربه‌فرد برای گسترش دیپلماسی ایران فراهم کرده است. این شرایط، فرصتی طلایی برای تقویت روابط با کشورهای دوست، به‌ویژه آن‌هایی که در دوران تحریم‌های غرب حامی ایران بودند، ایجاد کرده است. به گفته وی، ایران می‌تواند با کنار گذاشتن مذاکرات بی‌ثمر با سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) و تمرکز بر شرق سیاسی و جنوب جهانی، از ظرفیت‌های عظیم همکاری‌های بین‌المللی بهره‌برداری کند.
تقویت روابط با شرق سیاسی و جنوب جهانی
پاک‌آیین با اشاره به مفهوم «شرق سیاسی» و «جنوب جهانی»، تأکید کرد که ایران باید روابط خود را با کشورهایی که با غرب اختلافات اساسی دارند، گسترش دهد. وی افزود: «تمرکز بیش‌ازحد بر مذاکرات هسته‌ای، ما را از فرصت‌های گسترده در روابط با کشورهای غیرغربی غافل کرده بود. اکنون زمان آن است که با کنار گذاشتن کشورهای غیرقابل اعتماد اروپا، از ظرفیت‌های موجود برای تقویت جایگاه جهانی ایران استفاده کنیم.»
چین و روسیه؛ شرکای استراتژیک ایران
چین به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک اقتصادی ایران، از ابتدای انقلاب اسلامی در حوزه‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی همراه تهران بوده است. پس از چین، روسیه به‌عنوان همسایه‌ای کلیدی با اشتراکات گسترده، نقش مهمی در همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا می‌کند. هر دو کشور، که خود تحت تحریم‌های غرب قرار دارند، می‌توانند شرکای استراتژیک ایران در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی باشند.
همسایگان و کشورهای اسلامی؛ محور دیپلماسی منطقه‌ای
پاک‌آیین بر اهمیت تقویت روابط با همسایگان تأکید کرد و گفت که ایران هم‌اکنون از بهترین سطح روابط با کشورهای منطقه برخوردار است. کشورهای عربی خلیج فارس، به دلیل سیاست‌های مثبت دیپلماتیک ایران و اقدامات خصمانه رژیم صهیونیستی، تمایل بیشتری به همکاری با تهران نشان داده‌اند. همچنین، کشورهای غیرعرب مانند پاکستان، افغانستان و کشورهای قفقاز، ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای همکاری منطقه‌ای دارند. وی افزود که کشورهای اسلامی مانند مصر، ترکیه و عربستان، به‌عنوان قدرت‌های اصلی جهان اسلام، می‌توانند شرکای کلیدی ایران باشند.
نظم نوین جهانی و نقش سازمان‌های بین‌المللی
در شرایط شکل‌گیری نظم جدید جهانی مبتنی بر چندجانبه‌گرایی، ایران می‌تواند از ظرفیت سازمان‌هایی مانند سازمان همکاری شانگهای، بریکس، اکو، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و جنبش عدم تعهد بهره ببرد. پاک‌آیین تأکید کرد که موقعیت ژئوپلیتیک منحصربه‌فرد ایران، به‌عنوان حلقه اتصال شرق و غرب، این کشور را به کانون توجه در حوزه‌های تجارت و انرژی تبدیل کرده است. وی افزود: «مکانیسم ماشه فرصتی است تا از ظرفیت‌های مغفول‌مانده در دهه گذشته استفاده کنیم.»
چالش‌های غرب و فرصت‌های ایران
پاک‌آیین با اشاره به ناکامی یک‌جانبه‌گرایی غرب، به اختلافات داخلی در ناتو و اتحادیه اروپا و همچنین مقاومت کشورهای کوچک در برابر فشارهای آمریکا اشاره کرد. وی اظهار داشت که این تفرقه‌ها و افزایش توجه به حاکمیت ملی در جهان، فضایی مناسب برای ایران فراهم کرده تا با تکیه بر کشورهای دوست و سازمان‌های بین‌المللی، دیوار تحریم‌ها را دور بزند. به‌عنوان مثال، ازسرگیری خرید نفت ایران توسط هند پس از هشت سال، نشان‌دهنده امکان تنوع‌بخشی به شرکای تجاری ایران است.
آینده دیپلماسی ایران؛ چندجانبه‌گرایی و استقلال
به گفته پاک‌آیین، وظیفه دستگاه دیپلماسی ایران این است که با طراحی هوشمندانه و حفظ استقلال نظام، از ظرفیت‌های موجود برای پیشبرد اهداف ملی استفاده کند. وی تأکید کرد که در نظم نوین جهانی، ایران می‌تواند با تقویت روابط با کشورهای غیرغربی و بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک خود، به بازیگری کلیدی در صحنه بین‌المللی تبدیل شود.
