بخش خصوصی و واردات واکسن کرونا

واردات واکسن کرونا به کشور از سوی بخش خصوصی در حالی در هفته‌های اخیر رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفته که گویا این موضوع‌ در اصل و نحوه اجرا همچنان محل اختلاف فعالان و صاحب‌نظران است.

اگرچه عده زیادی از فعالان اقتصاد‌ کشور، ورود بخش خصوصی به موضوع واردات واکسن را در تامین این نیاز کمک‌کننده و مثبت می‌دانند اما عده‌ای از فعالان حوزه سلامت درباره این مشارکت سلامت‌محور معتقدند تامین واکسن وظیفه ذاتی دولت‌هاست و نباید آن را برعهده بخش خصوصی که فعالیت آن ذاتا دارای وجوه انتفاعی است قرار داد. این گروه بر این موضوع تاکید دارند که ورود بخش خصوصی به این داستان می‌تواند تبعاتی برای کشور داشته باشد که خسارات آن تا مدت‌ها قابل جبران نباشد.

ایجاد رانت، فساد، شکل‌گیری بازار سیاه واکسن و ورود واکسن‌های تقلبی در کنار انواع اصلی وارداتی بخش خصوصی به بازار، از مواردی است که مخالفان مشارکت بخش خصوصی در واردات واکسن کرونا به آن اشاره دارند. موضوع دیگری که منتقدان این مسئله بر آن تاکید دارند این است که اگر قرار باشد واردات واکسن به کشور از سوی بخش خصوصی باعث شکل‌گیری بازار فروش نقدی واکسن در کنار واکسیناسیون دولتی، اولویت‌بندی و رایگان شود، می‌تواند موضوع واکسیناسیون همگانی و رعایت اولویت‌بندی‌های کرونایی را لوث کند.

رئیس‌جمهوری در سخنان اخیر خود درباره واکسن کرونا بر رایگان بودن آن برای مردم تاکید داشت، اما اظهارنظرهای دست‌اندرکاران بخش خصوصی و موافق مشارکت این بخش در واردات واکسن، نشان از این دارد که تخمین نرخ نیز برای فروش نقدی این واکسن‌ها انجام شده ‌و ظاهرا قرار است در این واردات هدف‌گذاری بر تامین واکسن برای کارگران واحدهای تولیدی باشد. البته درباره واردات واکسن از سوی بخش خصوصی موارد دیگری نیز مطرح است که یکی از آنها موضوع ایجاد رقابت منفی بین شرکت‌های واردکننده این کالا است.

منتقدان عقیده دارند که حضور چند خریدار از کشور ما در بازار بین‌المللی موجب افزایش تقاضا در بازار تولید محدود این کالا می‌شود که در نهایت می‌تواند منجر به افزایش نرخ واکسن شود. بنابراین بهتر است خریدار این کالا تنها از یک کانال که همان بخش دولتی باشد اقدام به این کار کند. جدا از طرح اشکال درباره ذات خرید واکسن از سوی بخش خصوصی، برخی نیز به ضرورت توجه به شکل و سیاق ورود این بخش به موضوع خرید واکسن اشاره می‌کنند.

موضوع مطرح‌شده درباره این شکل واردات واکسن کرونا از طریق بخش خصوصی، بر تعیین مبادی و میزان خرید واکسن اشاره دارد. درواقع منتقدان در این زمینه تاکید دارند که اگر قرار است خرید واکسن از شرکت‌های خارجی تولیدکننده، از سهمیه جهانی در نظر گرفته شده برای کشورها باشد، ورود بخش خصوصی جز اینکه موجب افزایش نرخ این کالا شود، ثمری برای کشور نخواهد داشت و در مقابل حتی تمایل برای فروش واکسن به ایران از مجاری دولتی را کاهش می‌دهد. این گروه معتقدند اگر قرار است بخش خصوصی در خرید واکسن کرونا مشارکت داشته باشد، ‌واکسن‌های خریداری‌شده این بخش باید فراتر از سهمیه دولتی ایران باشد. همچنین شیوه توزیع واکسن کرونای واردشده از سوی بخش خصوصی از دیگر موضوعاتی است که مسئولان حوزه سلامت به آن اشاره دارند.

بسیاری از فعالان بخش سلامت کشور معتقدند ورود بخش خصوصی به واردات واکسن کرونا اتفاق خوبی است اما توزیع آن در کشور باید از اختیار این بخش خارج و برعهده دولت باشد تا اولویت‌ها در توزیع واکسن همچنان رعایت شود تا موضوعاتی مانند رانت در دریافت واکسن جایی برای طرح نداشته باشند. ‌در نهایت اینکه بسیاری از دست‌اندرکاران حوزه سلامت معتقدند به دلایل زیادی از جمله کمبود تولید جهانی این کالا نسبت به تقاضا، محدودیت‌های ارزی، نرخ تمام‌شده واکسن وارداتی و ظرفیت‌های موجود تولید در کشور، بهتر‌ است‌ واردات واکسن با یا بدون حضور بخش خصوصی با برنامه‌ریزی مناسب و تا پیش از تولید واکسن داخلی انجام شود و پس از اتمام مراحل بالینی تحقیقات روی واکسن داخلی، ایمن‌سازی در سطح کشور با استفاده از توان داخلی در دستور کار قرار گیرد.