اولین تالاب بین المللی در گرگان/رونق گردشگری با احیای دوباره و صیادی

خلیج گرگان که بزرگترین خلیج در دریای خزر است، در جنوب شرقی دریای خزر به واسطه پیشروی شبه‌جزیره میان‌کاله شکل گرفته است و جزء پناهگاه حیات وحش میان‌کاله محسوب می‌شود. این منطقه جغرافیایی به اندازه‌ای ارزشمند است که در سال ۱۳۵۳ به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز به عنوان اولین محل تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثبت شد. با این حال، در سال‌های اخیر به دلیل عدم توجه و لایروبی کانال‌های خزینی و آشور، ارتباط خلیج گرگان با دریا قطع شده بود.

طی این مدت و به دلیل چهره نازیبای خلیج به دلیل خشکی آب، پرندگان مهاجری که از دیرباز فصل زمستان از مناطق سردسیری مثل سیبری به در این منطقه سکنی می‌گزیدند نیز دیگر میل به اقامت در خلیج نداشتند.

پس از سفر رئیس‌جمهور در سال ۱۴۰۰ به گلستان و دستور اکید وی برای علاج‌بخشی خلیج، جنب و جوشی در این منطقه به راه افتاد و در نهایت آبان امسال پس از تلاش مجموعه دستگاه‌های اجرایی، آب دریای خزر دوباره به خلیج گرگان سرازیر شد.

هم‌ترازی آب خلیج گرگان با دریای خزر

محمدرضا کنعانی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان می‌گوید: با لایروبی کامل کانال آشوراده، آب خلیج گرگان با دریای خزر هم‌تراز شده است.

وی می‌افزاید: بخش عمده‌ای از آب خلیج گرگان از طریق سه کانال آشوراده، چاپاقلی و خزینی تأمین می‌شود که با ورود آب دریا از این کانال‌ها به خلیج گرگان ضمن تأمین آب، سبب گردش آب، تعدیل شوری و تنظیم اکوسیستم می‌شود.

کنعانی تصریح می‌کند: طی این سال‌ها به دلیل لایروبی نشدن این کانال‌ها، ورود آب دریا به خلیج گرگان مسدود شده بود، از طرفی علاوه بر کاهش آب خلیج گرگان تبخیر آب در این خلیج دو برابر میزان بارندگی شده و باعث به‌هم‌ریختن اکوسیستم این خلیج شده بود.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان خاطرنشان می‌کند: طبق مصوبه ستاد هماهنگی و مدیریت تالاب کشور، دستور ویژه رئیس‌جمهور در سفر اول به گلستان و پیگیری‌های استاندار، لایروبی کانال‌های ارتباطی بین دریای خزر و خلیج گرگان با اولویت لایروبی کانال آشوراده در دستور کار قرار گرفت.

کنعانی ادامه می‌دهد: در حال حاضر لایروبی کامل کانال آشوراده به اتمام رسیده است و شاهد هم‌ترازی آب خلیج گرگان با آب دریای خزر و کاهش شوری آب در این خلیج هستیم.

وی اضافه می‌کند: با لایروبی کامل کانال‌های ارتباطی بین خلیج گرگان و دریای خزر شاهد تحول خوبی در اکوسیستم خلیج گرگان و احیای آن خواهیم بود.

براساس اظهارنظر کارشناسان، با لایروبی خلیج گرگان تراز آب اسکله‌های بندرگز و بندر ترکمن دست کم ۴۰ سانتی‌متر افزایش یافته که این تردد صیادان و گشت‌زنی یگان حفاظت را با قایق تسهیل کرده است.

کاهش شوری آب خلیج و نجات آبزیان

اسماعیل جباری، مدیرکل شیلات گلستان نیز تاکید می‌کند: لایروبی کانال آشوراده باعث نجات جان بسیاری از آبزیان در خلیج گرگان شد؛ چراکه امکان ارتباط خلیج با دریا برای باری دیگر برقرار شد.

وی با بیان اینکه میزان شوری آب خلیج گرگان به ۴۸ هزارppt رسیده بود، اضافه می‌کند: با لایروبی کانال آشوراده و ورود آب دریا به خلیج گرگان میزان شوری آب در حال حاضر به ۱۵ هزار ppt رسیده است.

مدیرکل شیلات گلستان ادامه می‌دهد: خلیج گرگان از دیرباز زیستگاه انواع آبزیان مثل کفال، تلاجی، کپور و سفید بود و درصورتی‌که میزان شوری آب خلیج با ورود آب دریا کنترل نمی‌شد، احتمال تلفات این ماهی‌ها بود.

جباری تصریح می‌کند: آبگیری خلیج گرگان باعث تسهیل در تردد قایق‌ها و شناورهای صیادی و یگان حفاظت شد؛ چراکه پیش‌ازاین به‌واسطه کاهش عمق آب امکان تردد وجود نداشت.

صرف‌نظر از مزایای زیست‌محیطی و ره‌آورد اقتصادی در حوزه صید و پرورش ماهی در دریا، آبگیری دوباره خلیج می‌تواند به‌عنوان فرصتی برای توسعه صنعت گردشگری استان موردتوجه قرار گیرد چراکه بازگشت دوباره پرندگان مهاجر به خلیج گرگان می‌تواند ظرفیتی برای استفاده از گردشگری اکوسیستم باشد این موضوعی است که مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان هم آن را تأیید می‌کند.

رونق گردشگری گلستان با آبگیری خلیج گرگان

محمدجواد ساوری، مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان با بیان اینکه رونق گردشگری جزیره آشوراده با افزایش سطح آب خلیج گرگان گره‌خورده است،می‌گوید: پس از سفر نخست رئیس‌جمهور در سال ۱۴۰۰، لایروبی کانال خزینی و آشور در خلیج گرگان آغاز شد و امروز شاهد لایروبی صددرصدی این کانال‌ها هستیم.

وی ادامه می‌دهد: با افزایش سطح آب خلیج گرگان پرندگان مهاجر در سال جاری پس از چندین سال وقفه، دوباره از سمت سیبری و کشور روسیه به این منطقه مهاجرت کردند.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان تاکید می‌کند: این نخستین نوید احیای محیط‌زیست در خلیج گرگان، جزیره آشوراده است. همه این موارد دست‌به‌دست هم داده است تا دو بال پرتوان خلیج گرگان و جزیره آشوراده پرنده گردشگری را در استان به پرواز در آورد.

ساوری با تاکید بر اینکه تمام تلاشمان بر ملاحظات زیست‌بومی در جزیره آشوراده است، اضافه می‌کند: اقداماتی که تاکنون انجام شده است به زیست‌بوم پرندگان در خلیج گرگان کمک می‌کند.

وی تصریح می‌کند: در همین روزهای ابتدایی پس از آبگیری خلیج گرگان و پیشروی آب دریا به سمت ساحل، تعداد قابل توجهی از گردشگران از اقصی نقاط کشور به این منطقه آمدند که نشان می‌دهد این منطقه ظرفیت پذیرش مسافر و فراهم‌سازی رفاهیات حداقلی را دارد.

با توجه به تأثیر مستقیم آبگیری خلیج گرگان بر محیط زیست، صید و پرورش ماهی و گردشگری، به نظر می‌رسد که مسئولان استانی باید در حفظ خلیج گرگان با همین شرایط فعلی کوشا باشند تا برای بار دیگر مردم استان در سوگ خشکی خلیجی که منجر به تحول اقتصاد یک منطقه می‌شود، نباشند.