راهکار اعتمادسازی دوجانبه

تا چندی پیش، بهره‌برداران معادن باید میزان استخراج ماهانه خود را به سازمان صنعت، معدن و تجارت گزارش می‌دادند. این اطلاعات باید در سامانه کاداستر معادن ثبت می‌شد و بهره‌بردار و مسئول فنی باید این فرآیند را به انجام می‌رساندند. علاوه بر این، در برخی موارد کارشناسان ادارات کل صمت استان‌ها بازدیدهای میدانی انجام می‌دادند و از پیشکارهای استخراجی معادن گزارش می‌گرفتند تا براساس گزارش‌ها و بازدیدهای فوق، میزان برداشت معادن برای محاسبه حقوق دولتی احصا شود.

در فرآیند محاسبه احجام مواد معدنی برداشت‌شده عوامل مختلفی مانند عیار، مقیاس و... تاثیرگذار هستند و در روش سنتی این تفاوت‌ها را در نظر گرفته نمی‌شود و وحدت رویه‌ای در بررسی آنها وجود ندارد، بنابراین احتمال بروز خطاهای فاحش در آمار و اطلاعات احجام استخراجی مواد معدنی در کشور بالا است. از دیگر معایب سیستم سنتی این است که در برخی موارد بهره‌بردار یا مسئول فنی حقیقت را کتمان می‌کند.علاوه بر این، نباید چالش‌هایی همچون ضعف‌های سیستم نظارتی، فقدان سامانه هوشمند، نداشتن فناوری و نرم‌افزارهای روز برای تخمین فعالیت‌های معدنی، عدم‌دسترسی وزارت صمت به اطلاعات مالی بهره‌برداران، ضعف داده‌های مکانی و نقشه‌برداری و به‌روز نبودن آنها و... را از قلم انداخت.

شیوه نقشه‌برداری پهپادی امتیازات بسیاری نسبت به روش‌های سنتی دارد، اما اگر بخواهیم به‌طورخلاصه به برخی از آنها اشاره کنیم، می‌توان موارد زیر را برشمرد: از امکانات پهپادی می‌توان برای انجام امور مربوط به نقشه‌برداری، تعیین حجم عملیات خاکی، کنترل و نظارت استفاده کرد. همان‌طور که پیش ‌از این هم اشاره شد، این روش نسبت به روش‌های رایج سنتی، سریع‌تر و بسیار کم‌هزینه‌تر است. به‌همین‌دلیل، می‌توان بررسی‌ها را در فواصل زمانی منظم تکرار کرد تا تغییرات و اطلاعات مفید طی زمانی مشخص به‌دست آید. همچنین، در این روش اختلالی در روند بهره‌برداری از معدن و فعالیت کارگران و ماشین‌آلات ایجاد نخواهد شد.علاوه بر این، نقشه‌برداری پهپادی تحول بزرگی هم در روش سنتی نقشه‌برداری ایجاد می‌کند. به‌عنوان‌مثال، در روش جدید الزامی به حضور فیزیکی فرد یا افراد در مناطق پرخطر سایت‌های معدنی نیست. از دیگر امتیازات برجسته نقشه‌برداری پهپادی از معدن، اطلاعاتی است که درباره وضعیت جاده و مسیر دسترسی به معادن جمع‌آوری می‌کند. معدندار با استفاده از این داده‌ها می‌تواند بهترین مسیر را برای حمل تولیدات معدنی انتخاب کند.

در بخش اکتشاف هم با استفاده از نقشه پهپادی می‌توان حجم منفجرشده را به‌صورت سه‌بعدی مدل‌سازی کرد، این مدل‌ها امکان تجزیه‌وتحلیل دقیق حجم استخراج‌شده از انفجار یا حفاری را فراهم می‌آورد و به معدندار کمک می‌کند تا میزان مواد ناریه موردنیاز برای انفجارهای بعدی یا تعداد کامیون‌هایی را که برای حمل بار معدن احتیاج دارد، تخمین بزند.علاوه بر این، با استفاده از تصاویر پهپادی که وضوح بالایی دارند، می‌توان مناطق غیرقابل‌دسترس یا پررفت‌وآمد را مشخص و ایمنی لازم را برای آن قسمت‌ها فراهم کرد. همچنین، می‌توان خطراتی که کارگران معدن را تهدید می‌کند، شناسایی کرد و آنها را به‌حداقل رساند. نکته جالب‌توجه دیگر این است که با استفاده از پهپادها و فتوگرامتری کوتاه‌برد، می‌توان عمل نقشه‌برداری و مدل‌سازی در معادن روبسته را نیز انجام داد.موضوع قابل‌توجه دیگر به صفر رساندن احتمال دخل و تصرف نیروی انسانی است. از آنجایی ‌که در روش نقشه‌برداری معدن با پهپاد، کل فرآیند از طریق ابزار و کاملا بی‌طرفانه انجام می‌گیرد، نتایج به مقدار واقعی بسیار نزدیک است.

در نهایت، واقعی‌سازی و افزایش درآمد دولت، افزایش رضایتمندی بهره‌برداران، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و افزایش بهره‌وری معادن از دیگر مزایای این روش است.برای اجرا و تداوم بهره‌مندی از اطلاعات به‌دست‌آمده در سالیان آینده و در سطح کشور باید سامانه‌ای کارآمد با قابلیت‌های ویژه طراحی شود که امکان دریافت یا ارسال اطلاعات به سیستم‌ها و سامانه‌های دیگر را داشته باشد تا بتوان اطلاعات تحت‌وب را برای هر معدن ثبت و یکپارچه‌سازی کرد. با استقرار این سیستم، کار محاسبه سالانه میزان حجم برداشت واقعی از معادن کشور شفاف و مکانیزه خواهد شد. به‌این‌ترتیب، میزان حقوق دولتی واقعی معادن براساس اطلاعات دقیق برداشتی محاسبه می‌شود.

در این فرآیند بهره‌برداران می‌توانند از صحت محاسبات انجام‌شده اطمینان پیدا کنند. علاوه بر این، محلی برای ثبت اعتراض بهره‌برداران معادن نسبت به تخمین میزان برداشت لحاظ شده است و به‌این‌ترتیب، اعتمادسازی بین وزارت صمت و بهره‌برداران افزایش خواهد یافت./روزنامه صمت