ماجرای معادن راکد به کجا ختم شد؟

بحث احیای معادن کوچک مقیاس در چند سال اخیر به یکی از داغ‌ترین موضوعات محافل معدنی تبدیل شده و در سه سال گذشته توجه ویژه‌ای به این بخش شده است. خانه معدن و اتاق بازرگانی در طرح‌ریزی و ایده‌پردازی موضوع فعال‌سازی معادن متروکه جزو نخستین‌ها بودند و از ابتدا از این طرح حمایت کرند. تلاش‌های این دو سازمان در نهایت منجر به امضای دو تفاهمنامه شد که در ادامه به شرکت تهیه و تولید محول گردید. در سال ۱۳۹۷ احیای معادن کوچک مقیاس به صورت جدی‌تری دنبال شد و در برخی از استان‌ها به مرحله اجرا رسید.

معادن، ثروت و اقتصاد غیر نفتی کشور به حساب می‌آیند و درآمدزایی حاصل از آن با عملکرد و تصمیمات مسئولان و دولت رابطه مستقیم دارد، همچنین احیای معادن متروکه علاوه بر درآمدزایی و رشد اقتصاد کشور، موجب اشتغالزایی برای جوانان بومی هر منطقه نیز می‌شود، در این راستا به دلیل اهمیت موضوع در اشتغال و تولید در سال ۱۳۹۸ این طرح به عنوان طرح اقتصاد مقاومتی معرفی شد. قابل ذکر است که برای پیشرفت سریع، معرفی و فعال‌سازی معادن خانه‌های معدن شهرستان‌ها وظیفه سنگینی را بر عهده دارند. در این طرح معدنداران که نگران از دست دادن معادن خود هستند می‌توانند در کنار خانه معدن قرار بگیرند و با حمایت یکدیگر به بهترین عملکرد و نتیجه برسند.

۵۷۰۰ واحد معدنی فعال در کشور

از ابتدای شروع طرح فعال‌سازی معادن تا کنون از ۱۱ هزار واحد معدنی دارای پروانه، پنج هزار و ۷۰۰ واحد معدنی جان تازه گرفته‌اند و باقی به دلایل مختلف همچنان غیر فعال هستند. در شرایط کنونی اقتصاد کشور اتفاق خوشایندی است و این اتفاق خوب مدیون کار گروهی بین معدنداران و مسئولان مربوطه است و به طور کلی جهت رشد منابع معدنی کشور به همکاری‌های بیشتری نیاز است. شاید بتوان گفت یکی از حلقه‌های مفقوده صنعت معدن هم‌افزایی و همکاری متقابل بین عناصر مختلف فعال در این زمینه است. معدن جزو ثروت‌های کشور بوده و یکی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود که می‌توان یکی از ارکان‌های مهم در ایران‌شناسی به حساب بیاید.

یکی از معضلات موضوع احیای معادن متروکه از دیرباز تقابل اداره محیط زیست، منابع طبیعی و بخش معدن کشور بوده که در اذهان عمومی شکل گرفته است، اما این سازمان‌ها با کمک به یکدیگر و همکاری متقابل می‌توانند پروژه‌های بزرگی را به مرحله بهره‌برداری برسانند، به طوری که در کنار عدم آسیب به محیط‌زیست فعالیت‌های معدنی نیز به نحو احسن انجام شوند. اصلی‌ترین فعالیت معدنی که در حال انجام بوده مربوط به عناصر خاص است. با توجه به شرایط اقلیمی حاکم در کشور انتظار می‌رود گروه‌های یک، دو و سه مواد معدنی به وفور یافت ‌شود.

معدن و محیط‌زیست دو یار دیرینه

برای دستیابی به این گروه‌ها اصولا امور اکتشافات معدنی در کنار اداره‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست قرار می‌گیرد که کمترین آسیب به محیط‌زیست وارد شود، اما در رابطه با منابع معدنی فلزی و عناصر خاص شرایط به گونه دیگری رقم می‌خورد. این نوع معادن به نوعی سرمایه و پشتوانه‌های ملی کشور هستند و برای بهره‌برداری از این معادن معمولا مشکلاتی بین سازمان‌های مربوط به محیط‌زیست و معدنداران به‌وجود می‌آید. بخش معدن با وجود ایجاد شغل و درآمد، همیشه محکوم به تخریب محیط‌زیست است و مردم بومی هر منطقه به معدنداران نگاه تخریبگر دارند. در واقع فعالان عرصه تولید با هدف تامین مواد اولیه و پویا نگه داشتن چرخه تولید و صنعت گام به در این بخش نهاده‌اند. به طور کلی برای جایگزینی اقتصاد غیرنفتی به‌جای نفتی باید تک‌تک اعضای مشغول در این عرصه دست در دست هم دهند و با حمایت‌های دولتی و تامین زیرساخت‌ها در توسعه معادن کشور گام برداشت.

در بسیاری از کشورهای توسعه یافته در دنیا، معادن در بین جنگل‌های و محیط‌های طبیعی بکر واقع هستند، اما شاید کوچک‌ترین تنشی بین معدنداران و اداره‌های منابع طبیعی صورت نگیرد، چراکه اگر برای رسیدن به مواد معدنی یک درخت نیز قطع شود حتما سعی دارند که بعد از اتمام کار آن درخت را دوباره بکارند و فضای سبز و طبیعت را زنده نگه‌ دارند که متاسفانه انجام چنین اموری در ایران رایج نیست و کمتر کسی به فکر جنگل و محیط‌زیست در حال نابود شدن باشد. معدن و محیط‌زیست دو یار دیرینه یکدیگر هستند و هر دو جزو ثروت‌های یک مملکت به حساب می‌آیند پس برای حفظ هر دو باید نهایت تلاش انجام شود.