تولید ریل راه‌آهن همپای کشورهای بزرگ دنیا

حمل‌ونقل ریلی در کشور قدمتی ۱۷۲ ساله دارد و پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق نخستین راه‌آهن در ایران به سال ۱۲۲۷ خورشیدی (۱۸۴۸ میلادی) از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی بازمی‌گردد. در طول این سال‌ها صنعت حمل‌ونقل ریلی در کشور نیز مسیر پیشرفت و ترقی را در جهت داخلی‌سازی و خودکفایی پشت سر گذاشته است که در این میان ساخت و تولید ریل راه‌آهن در کشور از آخرین دستاوردهایی است که به آن دست‌یافته‌ایم. در همین ارتباط گفت‌وگویی با مهرداد تولاییان، معاون بهره‌برداری شرکت ذوب‌آهن اصفهان ترتیب داده‌ایم که در ادامه خواهید خواند، با ما همراه شوید:

اندیشه داخلی‌سازی ریل راه‌آهن از دهه ۷۰

مهرداد تولاییان در ارتباط با تاریخچه تولید ریل راه‌آهن در کشور گفت: تأمین ریل مورد نیاز برای راه‌آهن در سال‌های گذشته از کشورهایی مانند آلمان، ترکیه، چین و هند تأمین می‌شد و با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور، تصمیم گرفتیم تا نسبت به داخلی‌سازی آن اقدام کنیم و این در حال بود که اندیشه تولید ریل راه‌آهن نیز از دهه ۷۰ در کشور وجود داشت. از این رو با تلاش‌ و همت متخصصان ایرانی در چند‌سال اخیر توانستیم به این مهم دست یابیم.

خودکفایی در تولید ریل

وی ادامه داد: خرید تجهیزات تولید ریل در کشور در سال ۹۳ و با انعقاد قرارداد با آلمان صورت گرفت و در سال ۹۵ نیز این تجهیزات در ذوب‌آهن اصفهان نصب شد، در واقع نصب تجهیزات به منظور تولید پروفیل ریل و نورد آن صورت می‌گیرد. بعد از عبور از این مرحله، ما برای تولید آزمایشی ریل با تناژ پایین بین سال‌های ۹۵ تا ۹۷ اقدام به خرید شمش مورد نیاز خود از دیگر کشورها کردیم. بعد از گذر از این مرحله و حرکت به سمت تولید انبوه، خرید شمش به دلیل تشدید تحریم‌ها علیه کشورمان متوقف شد و با توجه به عدم مساعدت کشورهای تولید‌کننده مانند هند و روسیه، نسبت به بومی‌سازی آن در کشور اقدام شد. لازم به توضیح است که شمش مورد نیاز برای تولید ریل باید از مواد خاصی برخوردار بوده تا در هنگام حرکت قطار با سرعت بالا موجب ترک و یا شکستگی در آن نشود. خوشبختانه با اقدامات ساخت و تولید شمش ریل راه‌آهن در کشور از بهمن ۹۷ آغاز شد و در اوایل سال ۹۸ توانستیم به خودکفایی برسیم.

نظارت کامل بر نحوه تولید

معاون بهره‌برداری شرکت ذوب‌آهن خاطرنشان کرد: در طول مسیر تولید ریل و انعقاد قرارداد میان ذوب‌آهن و راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، از سوی راه‌‌آهن مرتباً بازدید انجام دادند و با اعزام ناظر اطلاعات را کسب کردند. درحال‌حاضر نیز ذوب‌آهن اصفهان تأمین‌کننده داخلی تولید ریل در کشور است.

تولید مطابق با استانداردهای جهانی

تولاییان افزود: کاربردهای ریل سبب شده تا گریدهای مختلفی برای ساخت آن در نظر گرفته شود. تا اوایل سال ۲۰۰۸ میلادی برای تولید ریل قطار در جهان از استاندارد رایجی با عنوان فیش ۸۶۰ استفاده می‌شد که این استاندارد با توجه به سرعت پایین قطارها، منهای ابعاد و شکل‌‌ آنها مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما با ساخت قطارهایی با سرعت بالا استاندارد سخت‌تری برای این قطارها وضع شد که معروف‌ترین آن DIN ۱۳۶۷۴ است. درحال‌حاضر نیز تنها ۶ تا ۷ کشور دنیا توانایی ساخت ریل‌هایی با این استاندارد را دارند که ایران هم یکی از آن‌ کشورهاست.

وی درباره کیفیت تولید ریل در کشور و مطابقت آن با استانداردهای جهانی گفت: تولید ریل در کشور با توجه به نیاز و تقاضای زیاد داخلی تماماً برای مصرف داخلی صورت می‌گیرد. با شروع کار ذوب‌آهن در تولید ریل مقاومت‌های زیادی صورت گرفت و همین امر سبب شد تا تمامی قراردادها با کنترل و نظارت شرکت‌های بازرس بین‌المللی که در محل کارخانه استقراریافته بودند انجام شود و آنها از طرف کارفرما مأموریت داشتند تا تمامی فرآیندهای تولید ما را تحت نظارت و کنترل کامل قرار داده و آن را با استانداردهای جهانی تطبیق دهند.

تولاییان ادامه داد: به جرئت می‌توان گفت نه در همه بلکه در بسیاری از خریدهایی که در سال‌های گذشته انجام شده این سطح از سخت‌گیری‌هایی که درحال‌حاضر برای ما در نظرگرفته شده صورت نگرفته است و ما خوشحالیم که چنین کنترل‌هایی در طول فرآیند کار انجام می‌شود و ساخت تمامی گریدهای تولیدی ما از این کانال عبور کرده و صد درصد با تمامی استانداردهای روز دنیا مطابقت دارد و اکنون در جایگاه هفتم جهان در تولید ریل قرار داریم.

وی درباره تفاوت ریل قطار‌های بین‌شهری و مترو خاطرنشان کرد: ریل‌ها از نظر ابعاد با یکدیگر تفاوت دارند اما از لحاظ آنالیز فولاد و کیفت مشابه یکدیگر هستند. درحال‌حاضر علاوه بر تولید ریل قطارهای راه‌آهن بین‌شهری امکان ساخت ریل‌های قطارهای شهری (مترو) در کشور وجود دارد. درحال‌حاضر نیز تولید ریل قطار برقی مسیر اصفهان-بهارستان نیز توسط ذوب اهن اصفهان صورت گرفته که در حال نصب است.

تامین ریل مورد نیاز معادن و کارخانه‌ها

معاون بهره‌برداری شرکت ذوب‌آهن اصفهان درباره تأمین ریل مورد نیاز کارخانجات و معادن افزود: مصارف ریل در معادن و کارخانه‌ها به منظور جابه‌جایی بار و یا مواد اولیه صورت می‌گیرد. درحال‌حاضر کارخانه‌هایی هستند که برای تأمین ریل مورد نیاز اقدام به خرید ریل با استاندارد بالا می‌کنند اما به دلیل سرعت پایین، این قطارها می‌توانند در ریل‌هایی با استاندارد قدیمی‌تر نیز حرکت کنند ضمن اینکه ما در ذوب‌آهن امکان تولید هر دو نوع استاندارد را داریم.

تولاییان ادامه داد: بعد از تولید ریل توسط ذوب‌آهن، برخی معادن اقدام به خرید هر دو نوع استاندارد کردند. یکی از این معادن گل‌گهر بود که نزدیک به ۹ هزارتن از ما خرید انجام داد که به صورت کامل تولید و تحویل داده شد. در معادن تونلی هم با توجه به نیازمندی به ریل R۱۸، در دو ماه گذشته اقدام به تولید ریل‌هایی با سایز کوچک‌تر کردیم که به بازار عرضه شد.

معاون بهره‌برداری شرکت ذوب‌آهن درباره تولید انواع ریل‌ها در کشور گفت: از نظر فنی امکان تولید انواع ریل‌ها وجود دارد اما به دلیل اینکه در بحث تولید ریل صرفه اقتصادی نیز مورد توجه است تولیدات فقط با تناژ بالا صورت می‌گیرد چرا که برای یک سایز از ریل و یا حتی میلگرد و تیرآهن نیز است تا کلی غلتک تراشیده و خط آماده شود به همین منظور و با لحاظ شرایط اقتصادی اقدام به تولید ریل می‌کنیم و در همین راستا تاکنون سه مدل ریل پرمصرف را ساخته و عرضه‌کرده‌ایم.

گام بلند ذوب آهن در تولید ریل زبانه سوزن

وی در ارتباط با دستاورد جدید ذوب‌آهن اصفهان در تولید ریل زبانه سوزن افزود: این ریل‌ها در خطوط تقاطعی راه‌آهن و با نصب یکسری از تجهیزات انجام می‌شود که از نظر شکل و ابعاد با ریل‌های معمول متفاوت بوده و ساخت آن‌ نیز سخت‌تر است.کار اصلی سوزن ریل جابه‌جایی خطوط ریلی با یکدیگر است. نیاز کشور به این تجهیزات از طریق واردات یک شرکت در آذربایجان شرقی صورت می‌گرفت به همین منظور در جریان برگزاری یک نمایشگاه این شرکت با ذوب‌آهن وارد مذاکره شده و عنوان کرد که ما برای تأمین یکی از قطعات اصلی سوزن آن سالانه ۳ هزار تن واردات داریم. از این رو با بررسی‌های صورت گرفته و همچنین برآوردهای اقتصادی به این نتیجه رسیدیم که می‌توان نسبت به بومی‌سازی آن اقدام کرد به همین منظور و با تلاش سه ماهه در مجموعه ذوب‌آهن توانستیم به ساخت و تولید آن دست یابیم.

تولید ۳۰ هزار تن در یک سال

معاون بهره‌برداری شرکت ذوب‌آهن به میزان تولیدات ریل در ذوب‌آهن اشاره کرد و تصریح کرد: با توجه به قراردادهای ما با برخی شرکت‌ها از جمله خاتم، تعهد داریم تا ماهیانه ۵ تا ۷ هزار تن ریل تولید و تحویل دهیم. ضمن اینکه از اول سال نیز نزدیک به ۲۵ تا ۳۰ هزار تن تولید داشته‌ایم و طبق قرارداد تا سال دیگر به همین میزان باید تولید و تحویل دهیم.

اولویت؛ تامین نیاز داخل کشور

تولاییان درباره درخواست کشورهای خارجی برای خرید ریل از ذوب‌آهن گفت: خوشبختانه با توجه به کیفیت محصولات تولیدی، تقاضای خرید ریل ما از سوی ترکیه طی چند مرحله صورت گرفت اما با توجه به استقبال داخل علی‌رغم محدودیت‌های بودجه‌ای در پروژه‌ها باید به تعهدات خود عمل‌ می‌کردیم. ضمن اینکه تولید ریل از سوی ما نیز با حمایت وزارت راه و شهرسازی و همچنین وزارت صمت همراه بود و آنها نیز به ما این اطمینان را دادند که در صورت تأمین نیاز داخل از واردات ریل جلوگیری می‌کنند. در صورتی که تمامی نیازهای داخلی برطرف شود و همچنین میزان پروژه‌ها نیز کاهش یابد این آمادگی در مجموعه ذوب‌آهن اصفهان وجود دارد که بعد از تأمین نیاز داخل صادرات نیز انجام دهد.

وی در پایان به ظرفیت‌های تولید ریل در ذوب‌آهن پرداخت و خاطرنشان کرد: در این مجموعه ما توانایی تولید سالیانه ۲۰۰ هزار تن ریل را داریم اما با بررسی آمار به این نتیجه رسیده‌ایم که مصرف ما در داخل کشور در بالاترین میزان ۱۲۰ هزار تن در سال و در کمترین میزان ۵۰ تا ۶۰ هزار تن در سال بوده است و ما در میانگین متوسط پیش‌بینی ۱۰۰ هزار تنی را داریم که امکان آن نیز وجود دارد. درحال‌حاضر ذوب‌آهن امکان ساخت تولید ۲۰۰ هزار تن را دارد اما با توجه به اینکه این شرکت علاوه بر تولید ریل تعهدات دیگری از جمله تولیدات تیرآهن و میلگرد در بازار را دارد، بر مبنای آن اقدام به ساخت ریل می‌کند.