تاکید کارشناسان با اشاره به عدم‌تحقق بودجه اختصاصی به دانش‌بنیان‌ها:
قانون جهش دانش‌بنیان با جدیت دنبال شود
یکی از بخش‌های مهم لایحه بودجه در بخش تولید، پیش‌بینی امکان ایجاد صندوق پیشرفت و عدالت در تمام استان‌های کشور است.
دولت برای حمایت و رشد متوازن اقتصادی استان با تاسیس این صندوق‌ها امیدوار است علاوه بر تمرکززدایی، هر استان بتواند براساس مزیت‌ها و سند آمایش سرزمینی خود رشد پایدار اقتصادی را دنبال کند. در مجموع برای این صندوق ۳۱ هزار میلیارد تومان، یعنی برای هر استان به میزان هزار میلیارد تومان منابع دیده شده؛ همچنین براساس تبصره ۱۸ لایحه بودجه به شرکت‌ها و سازمان‌های توسعه‌ای اجازه داده شده تا مبلغ هزار میلیارد تومان از منابع داخلی را برای کمک به سرمایه‌گذاری در برنامه‌های تحقق رشد و تولید، صادرات کالا و خدمات، حمایت از دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین و ایجاد اشتغال پایدار اختصاص دهند. بنابراین حمایت از تولید، اشتغال پایدار و رشد تولید ملی از طریق افزایش سرمایه‌گذاری، ارتقای بهره‌وری، تکمیل طرح‌های تولیدی نیمه‌تمام و احیای واحدهای تولیدی راکد با تکیه بر توان دانش‌بنیان‌ها از محورهای مهم بودجه 1402 است. برهمین اساس، تبصره ۱۸ لایحه بودجه به موضوع حمایت از تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرینی پرداخته است. صمت نیز در این گزارش ضرورت تخصیص بودجه به دانش‌بنیان‌ها را در گفت‌وگو با کارشناسان این حوزه بررسی کرده است.
سهم یک درصدی دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد
بودجه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در لایحه بودجه ۱۴۰۱ برای اجرای ۸ برنامه ویژه به‌منظور توسعه پژوهش‌های علمی و فناوری‌های جدید اختصاص داشت. طبق جدول تخصیص بودجه این نهاد، مبلغی معادل ۹۰۰ میلیارد تومان به صندوق نوآوری و شکوفایی تخصیص داده شد. به‌دلیل رسالت این مجموعه در حمایت‌های مالی و ارائه تسهیلات این رقم بیشترین رقم تخصیص بودجه در اکوسیستم دولتی دانش‌بنیان‌ها بود.
سیاوش ملکی‌فر، معاون توسعه صندوق نوآوری و شکوفایی در گفت‌وگو با صمت با اشاره به محقق نشدن بیش از نیم درصدی بودجه مورد نظر برای افزایش سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: مطابق قانون دانش‌بنیان (مصوب ۱۳۸۹) سرمایه اولیه صندوق نوآوری و شکوفایی ۳ هزار میلیارد تومان است که تا سال ۱۳۹۶، کمی بیش از ۲۶۰۰ میلیارد تومان آن تادیه شده است، البته مطابق قانون مقرر شده سالانه معادل نیم درصد از بودجه عمومی کشور به سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی افزوده شود که آن نیز تاکنون محقق نشده است.
وی افزود: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان به‌طور طبیعی در حال رشد است و تاکید رهبر معظم انقلاب نیز بر شتاب آن افزوده است. فروش دانش‌بنیان‌ها هم که در سال ۱۳۹۹ به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده بود، همچنان در حال افزایش است. از اینها گذشته، تورم هم موجب افزایش نیازهای مالی شرکت‌ها شده است. بدیهی است، صندوقی که کل سرمایه آن به ۳ هزار میلیارد تومان نمی‌رسد، نمی‌تواند به تنهایی پشتیبان شرکت‌های دانش‌بنیان موجود و نیازهای فزاینده آنها باشد. از اساس یک سؤال دیگر این است که آیا همه بار تامین مالی توسعه و تجاری‌سازی فناوری را دولت باید تامین کند؟ جواب به‌طورمشخص منفی است. همان‌طور که می‌بینیم در اقتصادهای توسعه‌یافته، شرکت‌های بزرگ بخش خصوصی و بازار سرمایه هستند که عمده نیازهای مالی فناوری را تامین می‌کنند.
معاون توسعه صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: دانش‌بنیان‌ها سهم یک درصدی در اقتصاد کشور دارند. قانون جهش دانش‌بنیان، به هر دو موضوع پرداخته است؛ هم اشاراتی به افزایش سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی دارد و هم مشوق‌هایی را برای جلب مشارکت بخش خصوصی و بازار سرمایه در نظر گرفته است. ماده ۳ این قانون، تاکید دارد که برای واردات ماشین‌آلات و تجهیزات خدمات تولیدی، صنعتی، معدنی و کشاورزی حقوق ورودی در نظر گرفته شود و از این محل، منابعی به سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی تخصیص یابد که انتظار داریم از اواخر امسال یا نهایت سال آینده عملیاتی شود.
وی خاطرنشان کرد: در ابتدای مطرح شدن طرح جهش تولید دانش‌بنیان همان‌گونه که مطرح شد، از زمان تصویب این سرمایه تاکنون ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان به صندوق نوآوری و شکوفایی پرداخت‌شده و هنوز سرمایه اولیه این صندوق در طول این سال‌ها تامین نشده است. این سرمایه در زمان خودش پاسخگوی نیازها بود اما این مبلغ برای امروز و تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان کافی نیست و باید افزایش یابد، چراکه امروز تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان به بیش از ۶ هزار و ۶۰۰ شرکت رسیده است.
ملکی‌فر ادامه داد: در قانون بودجه ۱۴۰۱ کل کشور، 5 هزار میلیارد تومان برای تامین مالی دانش‌بنیان‌ها در نظر گرفته شده است. امسال برای توسعه فناوری و نوآوری در کشور، سازکار طرح‌های ملی را در صندوق نوآوری تصویب کردیم، در این طرح به سراغ شرکت‌ها، سازمان‌های دولتی می‌رویم و نیازهای آنها را جویا و در جهت تامین نیاز آنها با شرکت‌های دانش‌بنیان وارد عمل می‌شویم.
رهایی از دره مرگ بودجه می‌خواهد
امید رضایی‌فر، سرپرست دفتر پشتیبانی امور فناوری و نوآوری وزارت علوم در گفت‌وگو با صمت با اشاره به اهمیت تخصیص بودجه به استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپا فناورانه گفت: همواره دانش‌بنیان بودن به فناوری‌های های‌تک (فناوری‌های نوین با ساختار پیچیده) اشاره داشته است. در حالی که شمار نیازهایی که با فناوری‌های غیر های‌تک در کشور برطرف می‌شوند، کم نیست و می‌توانیم با حمایت و ارائه تسهیلات به توسعه فعالیت آنها بپردازیم. شاید بتوان گفت شکاف اصلی در این زمینه حل مشکلات کشور به‌دست فناوران است و لازم است که بخشی از بودجه در نظر گرفته شده به این افراد و فعالیت‌شان اختصاص پیدا کند. به عبارت روشن‌تر استارت‌آپ‌های زیادی می‌توانند با این ایده حمایت شوند و توسعه پیدا کنند.
وی افزود: طبق قانون هم، صندوق نوآوری و شکوفایی به شرکت‌هایی که از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به‌عنوان دانش‌بنیان شناخته می‌شوند، تسهیلات ارائه می‌دهد و حمایت مالی می‌کند. در این شرایط باید مجموعه‌ای وجود داشته باشد که از یک سری مراحلی که به‌عنوان دره مرگ شناخته می‌شود هم حمایت کند. درحال‌حاضر در مراحل ابتدایی اکوسیستم دانش‌بنیان حمایت درخوری انجام نمی‌شود و امروز مشکل اصلی کشور تبدیل دانش به فناوری است که در این زمینه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کمابیش اقداماتی را مدنظر قرار داده است اما می‌توان گفت آن‌گونه که باید هنوز اقدامات در خوری انجام نشده است. استارتاپ‌ها سرچشمه دانش‌بنیان‌ها هستند که روند حمایتی مشخصی در نهادها برای آنها وجود ندارد. در واقع مشکل اصلی در ایجاد شرکت‌های دانش پایه است که خوب است در این زمینه، بودجه تخصیص داده شود. شرکت‌های دانش پایه به آن دسته از شرکت‌هایی گفته می‌شود که بر مبنای فناوری و دانش موجود به رفع نیازهای موجود می‌پردازند.
حمایت‌هایی که کافی نیست
رضایی‌فر گفت: ناگفته نماند که طبق قانون، صندوق نوآوری و شکوفایی مجوز کافی برای حمایت از استارت‌آپ‌ها را ندارد، اما تلاش می‌کند و تا حدی هم به‌صورت پراکنده بودجه‌هایی را تخصیص داده است. واقعیت این است که این نوع حمایت‌ها به اندازه کافی نیست و نمی‌توان این مجموعه را مورد بازخواست قرار داد. باید قانونی در این زمینه تدوین شود تا فرآیند تبدیل ایده به فناوری تسهیل شود. فقدان یک ساختار به هم‌رسانی رفع نیازها در سیستم وزارتخانه‌ای کشور احساس می‌شود و جایی را نداشته‌ایم که به نیازها با فناوری و دستاوردهای فناورانه پاسخ بدهیم. وزارت علوم با طراحی نظام ایده‌ها و نیازها که به اختصار «نان» خوانده می‌شود، این اتفاق را تا حدی رقم زد و توانستیم در بودجه ۱۴۰۰ قرار بدهیم، اما هنوز این فرآیند به نقطه موردنظر نرسیده است
به‌گفته این مقام مسئول، اگر مجموعه‌های دولتی یا خصوصی نیازها و ضرورت کاربرد فناوری در حل معضلات خود را در بستری شفاف ارائه دهند، فناورانی هم که کلید حل مشکل را در دست دارند می‌توانند تعامل موثری را با آنها برقرار کنند. متاسفانه مجموعه‌های دولتی نظیر وزارتخانه‌ها انگیزه کافی برای بکارگیری فناوری با هدف حل مشکلات خود را ندارند. برای حل این معضل طراحی تضامین و بیمه‌های فناوری یک راهکار جدی است که امیدواریم استفاده از فناوری‌های تولید شده در داخل توسعه پیدا کند.
سخن پایانی
یکی از راهکارهای کمک به چرخه اکوسیستم دانش‌بنیان‌ها تخصیص بودجه و مدنظر قرار دادن آنها در گودال حل مشکلات کشور است. به عبارت روشن‌تر، طبق یک اصل روانشناسی که اگر برای هر مولفه‌ای هزینه صرف شود در ذهن اهمیت پیدا می‌کند، شاید بتوان گفت تخصیص بودجه می‌تواند تاثیر جدی در دانش‌بنیان کردن نهادهای کشور در زمینه‌های گوناگون بگذارد. با توجه به اینکه دانش‌بنیان‌ها می‌توانند با توسعه خود نه‌تنها ارزآوری هم داشته باشند، بلکه از خروچ ارز بکاهند می‌توان گفت تخصیص بودجه به‌صورت مستقل می‌تواند نوعی از سرمایه‌گذاری میان و بلندمدت به حساب بیاید. همچنین لازم است صندوق‌های خطرپذیر با توجه به رسالتی که دارند با حمایت‌های دولتی در لوایح بودجه، آنها را به سمت دنیای خطرپذیری اکوسیستم دانش‌بنیانی سوق داد.
ارسال نظر