کارخانه کنسانتره سنگان حلقه مفقوده فولاد مبارکه

ویروس کووید ۱۹ طی ماههای اخیر  اقتصاد و معیشت دنیا و بسیاری از صنایع خرد و بزرگ را تحت تاثیر قرار داده است به گونه ای که  صنعت فولاد نیز متاثر از این بیماری در بسیاری از کشوره های دنیا کاهش تولید را تجربه کرد است.

  بر اساس مطالعات صورت گرفته ، تحت تاثیراین بیماری بر صنعت فولاد ،  از ۶۴ کشور دنیا که تولید کننده فولاد هستند فقط ۱۳ کشور توانستند در ۸ ماهه ابتدای ۲۰۲۰  با رشد تولید مواجه شوند .

بعنوان مثال از میان فولادسازان بزرگ دنیا سه کشور اروپایی انگلیس، لوگزامبورگ و مجارستان از رشد تولید برخوردار بودند و مابقی کشورهای قاره سبز از جمله آلمان با  ۱۳ درصد  ، فرانسه  ۳۰  درصد  و سوئد و اغلب کشورهای اروپایی کاهش مواجه شدند اما در این میان  چین ۸/۴  درصد رشد مثبت تولید را تجربه کرد.

همچنین به رغم اینکه  هند یکی از اقتصادهای بزرگ دنیا را دارد بیش از ۴ درصد کاهش و  ژاپن نیز با اینکه تحت تاثیر شرایط اقتصادی کمتر قرار می گیرد و اقتصاد چابکی دارد بیش از  ۲۰ درصد کاهش در تولید فولاد داشته است.

 اما در این ۸ ماهه کشور ما  حدود ۱۱/۳درصد رشد  تولید در حوزه فولاد را شاهد بوده که برای صنعت فولاد کشور نوید بخش توسعه است  زیرا این صنعت علاوه بر شیوع ویروس کرونا با شدید ترین تحریم ها نیز مواجه بوده است  .

علی امرایی مدیرعامل فولاد سنگان در گفت و گویی در خصوص شرایط تولید فولاد در کشورمی گوید : در سال جهش تولید صنعت فولاد کشور توانست با وجود  سد سخت تحریم ها ، بیماری کرونا  را پشت سر  گذاشته و حتی از رشد  ۱۱/۳ درصدی برخوردار شود. رشد این صنعت و زنجیره معدنی  موجب می شود که بتوان به جایگزینی اقتصاد معدنی بجای اقتصاد نفتی توجه ویژه ای داشت. مدیر عامل فولاد سنگان در گفتگویی مشروح با دنیای اقتصاد به بیان دیدگاه های خود در جایگاه یک مدیر معدنی در مورد اهم اقدامات صورت گرفته در این حوزه و تاثیر آن بر صنعت فولاد کشور پرداخته است که در ادامه  می خوانید.

با وجود موفقیت های کسب شده ،حلقه مفقوده فولاد مبارکه در شعار معروفش از سنگ تا رنگ چه بوده است؟

  تنها حلقه مفقوده فولاد مبارکه در تحقق شعار از سنگ تا رنگ، بحث تامین کنسانتره بوده است که  راه اندازی کارخانه کنسانتره سنگان این حلقه مفقوده را کامل کرد . راه اندازی این کارخانه در منطقه مرزی شرق کشور باعث شده  علاوه بر تکمیل این حلقه مفقوده ، از خام فروشی جلوگیری شود .

 به طوری که سالانه حدود  ۱۰ تا ۱۱ میلیون دراین کارخانه کنسانتره سنگ فرآوری خواهد شد، این امر علاوه بر جلوگیری از  خام فروشی سنگ ،  برای حدود ۳۵۰۰ نفر بصورت مستقیم و غیر مستقیم ایجاد اشتغال کرده است.

می توان اذعان داشت که  در این منطقه مرزی در شرق کشور به غیر از ایجاد اشتغال، امنیت مرزی هم صورت گرفته است به گونه ای که  در سال جهش تولید یک ظرفیت جدیدی  به ظرفیت تولید کنسانتره کشور اضافه خواهد شد و به طور قطع  در سال اول کارخانه ۵ میلیون تنی کنسانتره با ظرفیت کامل کار نخواهد کرد  اما  ظرفیت اسمی موجود به تدریج کامل خواهد شد  .

خط یک کارخانه کنسانتره فولاد سنگان در نیمه نخست امسال راه اندازی شده  و در حال تولید است و هم اکنون خط ۲  این کارخانه نیز تولید آزمایشی شروع شده و آماده افتتاح  رسمی  از سوی مسوولان کشوراست .

کارخانه کنسانتره فولاد سنگان به گونه ای  طراحی شده که با توجه به کم آب بودن منطقه حدود ۸۰ درصد آب به چرخه تولید بر خواهد گشت از آنجایی که اقلیم منطقه خشک است ،این میزان بازگشت عدد بزرگی است و باطله ما برای اولین بار در کشور باطله خشک کنسانتره آهن است.

این در حالی است که ظرفیت اسمی تولید دو خط یک و دو کارخانه کنسانتره فولاد سنگان هرکدام ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن است  . همچنین  یک کارخانه ۵ میلیون تنی گندله سازی هم در فولاد سنگان  داریم که در آن کنسانتره تبدیل به گندله و  برای فولاد مبارکه ارسال می شود و  نقش بسزایی بسیار در تامین  پایدار بخشی از مواد اولیه فولاد مبارکه را ایفا می کنیم.

دستیابی به ۱۵ میلیون تن گندله برای پاسخگویی به نیاز صنایع در منطقه به چه پیش شرط هایی نیاز دارد؟

برای تولید ۱۷/۵میلیون تن کنسانتره به میزان تقریبی بیش از ۳۵  میلیون تن سنگ آهن نیاز است تا  بتوان به تولید ۱۵ میلیون تن گندله دست یافت . هم اکنون در منطقه سنگان  نیز سایر شرکت های تولید  کننده  در حال فعالیت یا  راه اندازی هستند به گونه ای که هم اکنون اپال پارسیان در حال فعالیت است ، شرکت  صنعتی توسعه سناباد با  ۵/۲ میلیون تن محصول در حال تولید است و سایر شرکت ها نیز در حال ساخت یا راه اندازی می باشد.

علاوه بر تامین به موقع سنگ مورد نیاز واحدهای تولیدی در این منطقه برای تامین پایدار آب نیز  برنامه ای بلند مدت در دستور کار قرار دارد .

اما رویکرد فولاد سنگان به سمت استفاده از پساب است که یک منبع پایدار و بلند مدت است و یکی از موضوعات مهم فولاد سنگان استفاده از پساب فاضلاب است که در برنامه ما قراردارد. 

همچنین برای اینکه شرکت های تولید کننده در منطقه با ظرفیت کامل تولید کنند باید سالانه بیش از ۳۵ میلیون تن سنگ در آینده استخراج شود.برای ظرفیت کنونی واحدهای تولیدی کنسانتره  سنگ مورد نیاز تامین می شود اما برای بلند مدت باید برنامه ای در دستور کار قرار گیرد تا سنگ بیشتری استخراج شود.

افزایش تولید در عملکرد ۶ ماهه فولاد سنگان  با چه اقداماتی میسر شده است ؟

بر اساس سیاست های شرکت برای تامین مواد اولیه مورد نیاز( کنسانتره)  برنامه ریزی لازم از جمله تامین کنسانتره از منابع مختلف و  راه اندازی کارخانه کنسانتره  صورت گرفته است؛ همچنین برای جلوگیری از توقفات تولید تلاش شده تا علاوه بر تامین به موقع  کنسانتره مورد نیاز ،  سیستم حمل و نقل نیز بهبود یابد  و با مدیریت در حوزه فنی شرکت  توانستیم از توقفات تولید جلوگیری کنیم .

در همین حال در راستای افزایش رضایت پرسنل نیز برنامه ریزی انگیزشی  لازم در زمینه ارتقای شغلی  صورت گرفت تا از مجموع عوامل یاد شده رشد تولید را در  ۶ ماهه نخست سال جاری  شاهد باشیم  زیرا یکی از مقوله های مهم برای  افزایش تولید دردنیا رضایت شغلی است.

مجموع عوامل یاد شده فوق موجب شد که فولاد سنگان در شش ماهه اول سال ۹۹  نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۰ درصد افزایش تولید را تجربه کند .فولاد سنگان به عنوان نخستین شرکت در کشور در شرایط کنونی که همه صنایع با تحریم ها دست و پنجه نرم می کنند،  توانست  کارخانه کنسانتره خود را با این حجم سرمایه گذاری و پیچیدگی تکنولوژی و  به دست متخصصان داخل و بدون دخالت خارجی ها  راه اندازی کند  .

به لحاظ دانش فنی در این بخش در دنیا چه جایگاهی دارید؟ آیا بومی سازی قطعات، فولاد سنگان را از واردات بی نیاز کرده است؟

از آنجا که در صنعت فولاد قطعات زیادی از خارج وارد می شد از این رو درصدد برآمدیم که به حوزه تحقیق و توسعه و بومی سازی به صورت جدی و با قدرت تمام بپردازیم. بر این اساس در زمینه تحقیق و توسعه ارتباط بسیار خوبی با دانشگاه های کشور از جمله فردوسی مشهد و دانشگاه تهران و  مراکز علمی و فناوری برقرار کردیم و از  استارت آپ هایی که در صنعت فولاد بتوانند راهگشا باشند استقبال می کنیم  تا به  ما کمک کنند که به اهداف بومی سازی شرکت دست یابیم .

برای تحقق هر چه بیشتر اهداف بومی سازی ، دفترچه هایی برای ۲ هزار و ۵۰۰ قطعه آماده کردیم تا در اختیار تامین کنندگان داخلی برای ساخت قطعات مورد نیاز فولاد سنگان قرار گیرد. اما برخی از تجهیزات و قطعات خاص هستند که ممکن است به واردات آنها نیاز داشته باشیم و در بلند مدت  برای قطع وابستگی به واردات برنامه ریزی بیشتر  انجام داده ایم.

فعالیت ما بیشتر بر روی قطعاتی است که خاص تر هستند . اما در مجموع حوزه بومی سازی ما در دوران طفولیت قرار دارد زیرا سال  ۹۶ کارخانه گندله سازی فولاد سنگان آغاز به تولید کرده  و راه زیادی در پیش داریم. از این رو در زمینه بومی سازی برنامه جامعی داریم و حتی در آینده نزدیک طی فراخوانی  از دانشگاه های کشور درخواست می شود که در حوزه های مختلف بومی سازی به ما کمک کنند  تا بتوانیم  از واردات بی نیاز شویم.

هم اکنون بومی سازی تعداد ۴۵ قطعه که نیاز به واردات دارند را در دستور کار داریم  که با  مهندسی معکوس  و  ارایه  دفترچه  و تعیین ابعاد  در اختیار تولید کنندگان برای تولید قرار خواهند گرفت .

 درحال حاضر راه اندازی یک دبیر خانه ایده های خلاق را در دستور کار داریم و با تشکیل  کمیته داوری از هر ایده خلاقانه ای در حوزه کاری، پس از  بررسی مورد استقبال قرار خواهد گرفت.

از نظر شما  شرایط تولید گندله در کشورچگونه است و تغییر قیمت در این زنجیره با توجه به نوسانات ارز توانسته نیاز تولید کنندگان را مرتفع کند؟ 

نوسان ارزی بیشتر واحدهایی است که یا مواد اولیه خود را وارد می کنند یا صادرات دارند را تحت تاثیر قرار میدهند این درحالی است که مواد اولیه مورد نیاز ما سنگ آهن است که نیازی به واردات ندارد و محصول تولیدی ما یعنی گندله صدرصد در اختیار فولاد مبارکه قرار میگیرد. از این رو نوسان نرخ ارز تاثیری زیادی بر فعالیت ما نداشته است ،  اما  این نوسانات بطور قطع در زمینه خرید قطعات مورد نیاز تاثیر گذار است.  برای تعیین  قیمت کنسانتره و گندله چون فرمول بر اساس درصدی از شمش فولاد خوزستان و شمش FOB خلیج فارس طراحی شده و بطور قطع نوسانات نرخ ارز کل زنجیره را تحت تاثیر قرار می دهد.

مواد اولیه مورد نیاز شرکت تولید گندله ، کنسانتره است که در کشور موجود است ، البته تا  سال گذشته صادرات سنگ آهن و کنسانتره واقعا آسیب جدی به صنعت فولاد وارد می کرد اما هم اکنون از صادرات و خام فروشی سنگ آهن جلوگیری شده و امید است سخت گیرانه تر هم با این موضوع برخورد شود .

البته صادرات مقوله بسیار خوبی برای ارزآوری کشوراست  اما تا زمانی که در داخل کشور نیاز به آن محصول نباشد و صادرات فقط باید در زمینه مازاد تولید برای ارزآوری و ورود به بازارهای جهانی صورت گیرد زیرا در این شرایط افزایش ظرفیت تولید در کشور را به دنبال خواهد داشت. 

صادرات سنگ آهن و کنسانتره آسیب های بسیاری دارد زیرا هم اکنون  برخی از گندله سازان کشور به دلیل کمبود کنسانتره با ظرفیت کامل کار نمی کنند این درحالی است که چنانچه واحدهای تولید کننده گندله با ظرفیت کار کنند زنجیره فولاد با ظرفیت بیشتری فولاد تولید خواهند کرد.

چه میزان سرمایه گذاری در این بخش در حال انجام است ؟ آیا این سرمایه گذاری ها این صنعت را متحول خواهد کرد؟   

هم اکنون سرمایه گذاری های انجام شده در فولاد سنگان در بخش گندله و کنسانتره بیش از۳۰۰ میلیون یورو و بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است که اگر این میزان سرمایه گذاری  به روز شود بسیار بیشتر از این عدد خواهد بود.

تامین مالی پروژه ها همواه یکی از دغدغه های تولید کنندگان برای طرح های توسعه است، آیا شما این چالش را داشته اید؟

با حمایت فولاد مبارکه تا کنون در زمینه تامین منابع مالی مشکلی نداشتیم و باید اذعان داشت یکی از مهمترین عوامل پیشرفت فولاد سنگان آن است که فولاد مبارکه سهامدار صد درصدی این شرکت است  ، این رو از لحاظ تامین منابع مالی و کمک های فنی و تخصصی مورد حمایت قرار می دهد.حمایت مدیر عامل فولاد مبارکه در این برهه از زمان موجب راه اندازی کارخانه کنسانتره شد و چنانچه با حمایت این شرکت ، تجهیزات را به موقع وارد نمی کردیم راه اندازی کارخانه کنسانتره به هیچ وجه  اتفاق نمی افتاد.

رقبای شما در بازارهای جهانی چه کشورهایی هستند؟ آیا پس از تحریم ها می توان چشم اندازی برای صادرات مواد معدنی ترسیم کرد که با استقبال  بازارهای بین المللی همراه باشد؟

از آنجا که محصول فولاد سنگان صادراتی نیست از این رو در فضای رقابت جهانی قرارنداریم و تنها تولیدات  فولاد  مبارکه برای رقابت وارد بازارهای بین المللی می شود . هم اکنون کشورهایی که در ابتدای زنجیره فولاد هستند نظیر برزیل ، استرالیا منابع معدنی از جمله سنگ آهن زیادی دارند و تولید کننده کنسانتره و گندله هستند،  اما به دلیل آنکه ما  صادرات نداریم  نمی توانیم سهمی در بازارهای جهانی داشته باشیم .

صنعت نفت نسبت به فولاد وابستگی بیشتری نسبت به سایر صنایع به خارج دارد .  کشورما  به لحاظ تجهیزات ، تکنولوژیکی و فرآوری مواد معدنی  در دنیا تنوع زیادی دارد و اگر این تنوع مواد معدنی را بتوانیم در حوزه های مختلف نظیر سنگ های تزئینی ، مس ، سرب و روی فرآوری کنیم  سرمایه گذاری بر روی معدن یک گزینه بسیار خوبی  خواهد بود که جایگزین اقتصاد نفتی شود است.

اقتصاد نفتی بیشتر صادرات محور است  و با نوسان در فروش آن ، کل نظام اقتصادی کشور دچار بحران می شود  اما معدن و فولاد اینگونه نیست زیرا  ابتدای زنجیره فولاد با توجه به نیاز داخلی و ظرفیت سازی صورت گرفته صادرات نمی شود و از آنجا که در داخل نیاز ما به مواد اولیه  فولاد زیاد است پس از فرآوری قابل صادرات خواهد بود و از ارزش افزوده زیادی برخوردار است .

بطور قطع معدن می تواند جایگزین نفت در ارزآوری کشور شود زیرا در سال جاری این حوزه ارزآوری بسیار خوبی برای کشور داشته و به کمک اقتصاد کشور آمده است .در شرایط کنونی که با بیماری کرونا و تحریم مواجه ایم صادرات مواد معدن و صنایع معدنی کمک بسیار بزرگی به اقتصاد کشور کرده است پس اگر تحریم ها برداشته شود این عدد خیلی بزرگتر خواهد شد و بطور قطع جایگزین بسیار مناسبی برای صادرات نفتی خواهد شد.

لطفا در مورد  مثلث توسعه اقتصادی در استان خراسان رضوی توضیح بفرمایید؟

در زمانی که وزیر فعلی وزارت صمت در استان خراسان رضوی  استاندار بودند،بحث مثلث توسعه اقتصادی  را دراین  استان مطرح کردند که بر اساس آن یک ارتباط و تعامل سازنده به نفع مردم برقرار شود که  سه ضلع آن متشکل از نمایندگان مجلس، کارگزاران  نظام و بخش خصوصی است  و ائمه جمعه هم ناظر بر این مثلث هستند .

پایه و اساس مثلث توسعه اقتصادی مبتنی بر اقتصاد مقاومتی استوار است  که در سایه ارکان فوق  اتفاق می افتد و یک مدل جهانی است که بومی سازی شده ،  در مدل جهانی عامل، توسعه اما در مدل بومی سازی شده آن معین اقتصادی وجود دارد که این معین های اقتصادی در مناطقی مختلف یک فعالیت مسوولیت اجتماعی برنامه محوری را انجام میدهد.

مثلث توسعه اقتصادی  یک فرایند است برای روستاها و شهرها  که چند  وظیفه از جمله  شناخت فرصت ها و تهدیدات، خلق فرصت های جدید، ایجاد زنجیره ارزش ، ایجاد بازارهای جدید، تولید ثروت و اشتغال بر مبنای اقتصاد مولد بر عهده  دارد  و همچنین یکی از مهمترین کارکردهای مثلث توسعه اقتصادی کارآفرینی است .

این طرح در استان خراسان رضوی پیاده شد و ما بعنوان معین اقتصادی در شهرستان خواف انتخاب شدیم .اساس این مدل اقتصادی کارکردن با مردم، برای مردم و رفع نیازهای اولویت دار مناطق روستایی است. و سند جامعی بر اساس اسناد بالادستی کشور و استان و شهرستان تدوین شده  است برای توسعه که  در راستای آن در حرکت هستیم.