راز سر به مهر کشتی سانچی /ماجرای ۱۲۰۰ تماس مشکوک چه بود؟

همه ما می دانیم که یکی از بدترین مرگ‌ها، غرق شدن است. حال این تصور را داشته باشید که داخل یک کشتی وسط دریا هستید. ناگهان حادثه ای وحشتناک اتفاق می افتند و هر لحظه به مرگ نزدیک تر می‌شود. حال و روز افراد حاضر در کشتی سانچی قابل توصیف نیست و هیچ کس درک نمی کند که در آن روزها و لحظات چه بر سر آن‌ها آمده است.

سانچی، کشتی نفتکش ایرانی در روز ۱۶ دی ماه ۱۳۹۶، با برخورد با یک کشتی تجاری کریستال متعلق به کشور چین با تمامی خدمه و سرنشینان خود دچار حریق و پس از چند روز کاملا غرق شد.

حادثه نفت‌کش سانچی، در اصل تصادف ۲ کشتی در آب‌های چین بود که روز ۶ ژانویه ۲۰۱۸ اتفاق افتاد؛ بر اثر آن کشتی ایرانی سانچی هرگز به مقصد نرسید و در پی حادثه‌ای تلخ پس از ۹ روز سوختن در آتشی که به گفته کارشناسان دمای آن در آخرین دقایق به ۹۰۰ درجه سانتیگراد رسیده بود، غرق شد.

کشتی نفتکش سانچی ایران روز ۱۶ دسامبر ۲۰۱۷ مطابق با ۲۵ آذر ۱۳۹۶ بندر عسلویه ایران را با بیش از ۱۱۱ هزار تن میعانات گازی که محموله‌ای به شدت خطرناک و آتش‌زا به شمار می‌رفت، به مقصد بندر دایسان کره جنوبی ترک کرد و قرار بود در ۱۸ دی ماه سال ۹۶ در این بندر پهلو بگیرد، این نفتکش ۲۷۴ متریِ متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران بود و با پرچم پاناما در دریا رفت و آمد می‌کرد.

۱۵ دسامبر ۲۰۱۷ مطابق با ۲۴ آذر ۹۶، کشتی کریستال چین حاوی ۶۴ هزار تن غله، بندر کالامای امریکا را به مقصد دونگوان چین ترک کرد و بنا بود در ۲۰ دی ماه در این بندر چینی پهلوگیری کند.

جزییات حادثه

محل حادثه ۱۶۰ مایلی شانگ‌های در کشور چین گزارش شده و ساعت ابتدایی برخورد نیز ۵۱: ۱۹ دقیقه اعلام شده است. در روز ۱۶ دی ماه ساعت ۱۸: ۰۰ دقیقه به وقت محلی در کشتی سانچی تغییر شیفت صورت می‌گیرد و افسر سوم به جای افسر دوم هدایت کشتی را بر عهده می‌گیرد.

کشتی کریستال که در مسیر ۲۱۴ درجه‌ای حرکت می‌کرده، برای نخستین بار در فاصله ۹.۸ مایلی رادار سانچی دیده می‌شود. این در شرایطی است که رادارها معمولاً فاصله شش مایلی را نشان می‌دهند اما با برنامه‌ریزی صورت گرفته در رادار سانچی امکان دریافت اطلاعات از این فاصله وجود داشت. در این لحظه ۲ کشتی در رادار سانچی نیاز به مدیریت داشتند تا امکان تصادف به وجود نیاید. یک کشتی کریستال و دوم یک کشتی ماهیگیری در حال حرکت در منطقه بودند.

در ساعت ۳۰: ۱۹ افسر سوم سانچی محاسبه می‌کند که در شرایط کنونی ۲ کشتی از کنار یکدیگر عبور می‌کنند و امکان تصادف وجود ندارد. در ساعت ۳۱: ۱۹ نیز دیده‌بان کریستال سانچی را می‌بیند اما هر ۲ طرف به این نتیجه می‌رسند که اتفاق خطرناکی در پیش نیست و ۲ کشتی از کنار یکدیگر عبور خواهند کرد. در ساعت ۳۲: ۱۹ دقیقه سانچی رسماً به این نتیجه می‌رسد که زاویه تقاطع میان دو کشتی منفی است و خطری وجود ندارد.

اتفاق اصلی در ساعت ۳۴: ۱۹ شاهد هستیم که افسر کشتی کریستال تصمیم می‌گیرد مسیر خود را از زاویه ۲۱۷ به زاویه ۲۲۵ درجه تغییر دهد. در جریان مصاحبه‌هایی که با این افسر صورت گرفته وی معتقد است که این تصمیم را برای بازگشت به مسیر اصلی و جلوگیری از انحراف گرفته است.

در ساعت ۳۵: ۱۹ دیده‌بان سانچی اعلام می‌کند که چراغ‌های سبز و قرمز یک کشتی را دیده است. این در حالی است که چراغ‌های سبز و قرمز هر یک در یک سمت کشتی قرار دارند و دیدن همزمان آنها یعنی کشتی از روبه‌رو در حال نزدیک شدن است و این می‌تواند نشانه‌ای خطرناک باشد.

در ساعت ۳۶: ۱۹ کشتی ماهیگیر سانچی را صدا می‌زند تا هر ۲ طرف از سمت چپ یکدیگر عبور کنند. اما در ساعت ۳۹ : ۱۹ افسر سانچی به دیده‌بان می‌گوید که پاسخی به کشتی ماهیگیر چینی ندهد زیرا در صورت دریافت پاسخ این کشتی به روش خود مانوری ۲ طرفه را اجرایی می‌کند در شرایطی که در صورت عدم پاسخ به شکل انفرادی مسیر خود را ادامه خواهد داد.

در ساعت ۴۰: ۱۹ افسر سانچی به دیده‌بان می‌گوید که به شناور ماهیگیری علامت خطر بدهد و در ساعت ۴۱: ۱۹ کشتی ماهیگیری با تغییر مسیر خود از پاشنه کشتی سانچی برنامه عبور را نهایی می‌کند. در این شرایط کشتی کریستال هنوز با زاویه ۲۲۵ درجه در حال حرکت است در حالی که محاسبات افسران ۲ کشتی در ابتدا نشان می‌داد که عدم تصادف در زاویه ۲۱۷ درجه اتفاق خواهد افتاد.

در ساعت ۴۲: ۱۹ فاصله ۲ کشتی ۳.۱ مایل است. افسر سانچی که صدایش در جعبه سیاه ضبط شده می‌گوید که در چنین شرایطی اگر که اقدامی انجام دهد، اوضاع بدتر می‌شود از این رو کریستال که کشتی کوچک‌تری است، باید تغییر مسیر داده و از کنار آنها عبور کند.

مصاحبه با افسر کریستال نشان می‌دهد که وی گفته که کشتی سانچی را در رادار اکو نمی‌دیده است، از این رو ۲ نتیجه‌گیری غیرقابل چشم‌پوشی خواهد بود؛ یا رادار خراب بوده که بررسی‌ها نشان می‌دهد این موضوع صحت ندارد یا تنظیمات آن اشتباه بوده که محتمل‌ترین گزینه به شمار می‌رود. از این رو تا این دقیقه کریستال هیچ خطری از سوی سانچی احساس نمی‌کرده است. در این زمان با توجه به اینکه کشتی ماهیگیری از سمت راست سانچی عبور می‌کرده امکان مانور این کشتی به سمت راست خود نیز عملاً وجود نداشته است.

در ساعت ۴۴: ۱۹ افسر سوم کشتی کریستال برای جابه‌جایی شیفت وارد اتاق فرماندهی می‌شود و در شرایطی که طبق روال عادی باید ۱۵ دقیقه زمان صرف شود تا افسر جدید اطلاعات را دریافت کرده و با فضا آشنا شود، عملاً تنها برای تغییر شیفت دو دقیقه در کشتی کریستال زمان صرف می‌شود و افسر اول می‌گوید که با توجه به درخواست کاپیتانش برای برگزاری یک جلسه او اتاق فرماندهی را ترک کرده این در حالی است که کاپیتان این کشتی نیز این موضوع را تایید نمی‌کند.

در ساعت ۴۵: ۱۹ افسر سانچی دوباره موقعیت کریستال را بررسی کرده و از دیده‌بان می‌خواهد که با زدن فلش رسما به کریستال اعلام خطر کند. در این زمان کریستال در مسیر خود ثابت شده اما درک همین موضوع نیز برای رادارها حداقل به سه دقیقه زمان احتیاج دارد.

در ساعت ۴۶: ۱۹ افسر اول کریستال شیفت خود را تحویل می‌دهد و اعلام می‌کند هیچ ترافیک غیرعادی در حوالی کشتی وجود ندارد. در این زمان دیده‌بان کشتی سانچی خطر را تشخیص می‌دهد. در این زمان با صدای مکالمه دیده‌بان ما افسر سوم را داریم که می‌پرسد آیا کشتی ماهیگیری عبور کرد؟ کمی به سمت راست حرکت کنیم؟ افسر از او می‌پرسد چرا به سمت راست؟ دیده‌بان پاسخ می‌دهد که فاصله عبور دو کشتی از یکدیگر صفر است.

در ساعت ۱۹:۴۷ کریستال هنوز متوجه خطر تصادف نشده و یک دقیقه بعد افسر سوم سانچی با کاپیتان تماس می‌گیرد تا در اتاق فرماندهی حاضر شود.

در ساعت ۴۹: ۱۹ سانچی تلاش می‌کند تغییر مسیر دهد. ۳۰ ثانیه قبل از برخورد کاپیتان وارد پل فرماندهی می‌شود و دستور تغییر جهت حرکت کشتی را صادر می‌کند. در همین زمان و در فاصله چند ثانیه مانده تا برخورد کشتی کریستال متوجه برخورد شده و تلاش می‌کند تغییر مسیر دهد که دیگر فایده‌ای ندارد.

در ساعت ۵۰: ۱۹ کاپیتان سانچی دستور می‌دهد که در کشتی اعلام خطر شود اما در ساعت ۵۱: ۱۹ بلافاصله آتش به تمام بخش‌های کشتی وارد شده و حتی کشتی کریستال نیز می‌رسد. در این زمان انفجارهای پی در پی در سانچی آغاز شده، پل فرماندهی و ساختمان کشتی را در بر می‌گیرد و شعله آتش در کمتر از سه دقیقه به ۷۰ متر ارتفاع و ۷۰۰ درجه حرارت می‌رسد. در ساعت ۵۳: ۱۹ موتورها و ژنراتور اصلی از کار می‌افتد.

اطفا حرق سانچی

شرکت ملی نفت ۴ روز پس از آتش گرفتن سانچی از آغاز عملیات اطفا حریق این نفتکش خبر داد.  محسن بهرامی، سخنگوی این شرکت مدعی شد: «از ساعت ۵ صبح به وقت ایران عملیات اطفا حریق آغاز شده است. دو کشتی آتش‌خوار درگیر شده و اطفا حریق را انجام می‌دهند.»

در آن زمان بهرامی از امیدواری به زنده بودن شماری از سرنشینان نفتکش خبر داد، مقامات چین در مجموع ۸ کشتی و گارد ساحلی کره جنوبی نیز یک کشتی و یک بالگرد برای کمک به عملیات جست‌وجو به محل حادثه فرستادند. امریکا نیز یک فروند هواپیما را از جزیره اوکیناوای ژاپن رهسپار محل کرد تا به همراه دیگر نیروهای امداد در این عملیات شرکت کند.

معمای ۱۲۰۰ تماس مشکوک

سال ها از حادثه سانچی می‌گذرد اما معمای ۱۲۰۰ تماس مشکوک ذهن مردم ایران را درگیر کرده است. این تماس‌های مشکوک که خانواده خدمه سانچی طی این سال‌ها دریافت می‌کنند. موضوع  زنده‌بودن خدمه کشتی، را بر سر زبان‌ها انداخته است. تا جایی این موضوع جدی است که پدر یکی از خدمه سانچی مدعی شده است، تا کنون خانواده‌های خدمه سانچی بیش از ۱۲۰۰ تماس از جنوب شرق آسیا و نقاطی مانند مادیو، تایوان، نیوزیلند، جنوب چین و ... دریافت کرده‌اند.