صفر تا صد نامگذاری روز ملی دماوند

از سال ۱۳۸۳ به پیشنهاد اولیه‌ی کوه‌نوردان و سپس با ثبت کوه دماوند در فهرست آثار طبیعی – فرهنگی هر ساله این جشن را در روز سیزدهم تیر در دامنه‌های قله دماوند در «شهر رینه لاریجان شهرستان آمل» برگزار می‌کنند؛ این جشن به ثبت ملی نیز رسیده است.

نام و ریشه کوه دماوند

با این‌که در بسیاری از اسناد تاریخی این قله نام‌های بسیار متفاوتی مانند (بیکنی) یا (جبل لاجورد) نامیده شده است، اما نام این کوه در بسیاری از منابع تاریخی به دو صورت (دنباوند) و (دماوند) ذکر شده است. همچنین دارای نام‌های باستانی دیگری است که می‌توان از آنها به (دباوند) اشاره کرد. در لغت نام دماوند به معنای دم و دود و بخار است.

جغرافیای قله دماوند

دماوند را در رده دوازدهم بلندترین قله‌های دنیا از نظر ارتفاع نسبی قرار می‌دهد. پایگاه ملی داده‌های علوم زمین ایران و وبگاه رصدخانه زمین ناسا، ارتفاع ۵۶۷۰ متر و ۵۶۷۱ متر را نیز برای قله این کوه ذکر کرده‌اند. دامنه کوه دماوند در ارتفاع ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ متری کاملا پوشیده از شقایق است. این شقایق منحصربه‌فرد در دنیا شناخته شده و با نام شقایق لار و رینه در کتاب‌های معتبر گیاه‌شناسی جهان به ثبت رسیده است. همچنین این منطقه از لحاظ مرتع و چراگاه بسیار غنی است؛ حتی در ارتفاعات بلند دماوند نیز (زیر چهار هزار متر) از این بابت فقر چندانی وجود ندارد؛ ولی متاسفانه چرای بیش از حد دام‌ها، معدن کاوی و جاده‌کشی این شکوه بی‌نظیر را در معرض آسیب‌های جدی قرار داده است. فشار هوا در قله دماوند نصف فشار هوا در سطح دریا است. کمینه دمای هوا در ارتفاعات دماوند تا ۶۰ درجه زیرصفر (در زمستان) و تا دو درجه زیر صفر (در تابستان) پایین می‌آید. میانگین بارندگی در ارتفاعات دماوند ۱۴۰۰ میلی‌متر در سال بوده و بارش در ارتفاعات معمولا به‌صورت برف است.

کوه دماوند در تاریخ

آشوریان کوه دماوند را کان سنگ لاجورد می‌انگاشتند. در زمان تاخت و تاز آشوری‌ها به فلات ایران این کوه بخشی از حدود مادها شمرده می‌شد و در متن‌های آشوری هم بدان اشاره‌ شده‌ استدر دامنه دماوند تعداد زیادی گور پیش از تاریخ وجود دارد. در سده هشتم میلادی در پای کوه دماوند دژی بوده است که موبدی زرتشتی به نام مس‌مغان و پیروانش در آن می‌زیستند و این دژ به فرمان المهدی خلیفه عباسی ویران‌ شده و مس‌مغان نیز کشته شد. در دوران سلطنت پهلوی و در دوره‌های مختلفی از تاریخ ایران از نقش کوه دماوند و خورشید در حال تابش از پشت آن به‌عنوان نماد ایران زمین بهره می‌بردند.

حقایقی جالب درباره دماوند

طبق آن چیزی که در فرهنگ معین نوشته شده، کلمه دماوند از دو بخش «دم» و «اوند» تشکیل شده است. دم که «دمه و بخار» معنی می‌دهد و در کنار اوند، به کوهی دارای دمه و دود و بخار (آتشفشان) اشاره می‌کند.

اگر هوای ایران و تهران صاف و آفتابی باشد و آلودگی‌های شهری، هوای شهرها را تیره نکرده باشد، می‌توان دماوند را از شهرهای تهران، ورامین و قم و برخی شهرهای جنوبی دریای خزر مانند جویبار مشاهده کرد.

کوه دماوند نخستین اثر طبیعی ایران است که در تاریخ سیزدهم سال ۱۳۸۷ وارد فهرست آثار ملی ایران شد.

دماوند همچنین از سال ۱۳۸۱ به عنوان یکی از «۴ مناطق ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست» شناخته شد.

دمای قله دماوند در تابستان‌ها صفر درجه است و در زمستآن‌ها آن به ۶۰ درجه زیر صفر می‌رسد.

تصویر کوه دماوند در صد سال گذشته بارها رو یا پشت اسکانس‌های رسمی ایران چاپ شده است. امروزه عکس دماوند را می‌توانید پشت اسکناس‌های هزار تومانی و تروال‌های پنجاه هزار تومانی ببینید.

علت نام‌گذاری روز دماوند

۱-برجسته کردن موضوع دماوند در اذهان عمومی و نگاه مسولان تا از این طریق، در حفاظت از دماوند و زیسـتگاه استثنایی آن، تدابیر ویژه و فوری اتخاذ شود. چراکه دماوند به عنوان برترین نماد ایران در معـرض تخریـب گسـترده قرار دارد و اگر همین امروزبه آن توجه نشود، فردا دیرخواهد بود!

۲- از آنجاکه دماوند، یکی از بلندترین قله‌های رشته کوه البرزاسـت، هـر سـاله میزبـان صـعود‌کنندگان داخلـی و خارجی و دوستداران طبیعت نیز هست. برگزاری جشن روز ملـی دماونـد فرصـت مناسـبی اسـت تـا کوهنـوردان از سراسر کشور با یکدیگر، دیدار تازه کرده و با تبادل تجربه، در ارتقـای فرهنـگ کوهنـوردی و حفاظـت از کـوههـا بکوشند.

۳-جشن روز ملی دماوند، در واقع نماد اتحاد و همدلی کوهنوردان، فعالان محیط زیستی و مردم علاقـه‌منـد بـه قلـۀ سرفراز ایران است.

۴-برگزاری با شکوه جشن روز ملی دماوند، در واقع نماد همبستگی ملی مردم ایران هم هست، تـا نشـان دهنـد کـه همچنان در هر شرایطی در دفاع از سرزمین خویش ایستاده‌‌‌‌اند.