اظهارات حق شناس درباره مذاکرات برجام

علی ربیعی سخنگوی دولت طی روزهای گذشته در نشست خبری با اصحاب رسانه که به صورت آنلاین برگزارشد، به وضعیت جهان بعد از رفتن ترامپ اشاره کرد و گفت که «با رفتن دولت ترامپ جهان از حالت تنش خارج شده و شرایط جدیدی در فضای بین‌المللی ایجاد شده است». ربیعی در ادامه سخنان خود به این نکته هم اشاره کرد که «با شکست جنگ اقتصادی ترامپ، نگاه طرف‌های تجاری ایران تغییر یافته و مناسبات اقتصادی کشور در حال ورود به مرحله جدیدی است». اهمیت این سخنان باعث شد با «هادی حق‌شناس» کارشناس اقتصادی گفت‌وگویی انجام دهد که در ادامه می‌خوانید:

عبور دولت از سال‌های سخت فشار حداکثری

حق شناس در ارتباط با سخنان علی ربیعی در خصوص راهبرد ترامپ در ارتباط با ایران گفت: آنچه که در واقع راهبرد استراتژی ترامپ بود همراه‌سازی اسراییل، کشورهای خلیج‌فارس و حتی اروپایی‌ها با خودش بود تا بتواند فشار حداکثری بر اقتصاد ایران وارد کند و این فشار حداکثری آنچنان بود که حتی طرح ابتکاری اینستکس اروپایی‌ها برای خرید دارو هم هیچ وقت موثر نیفتاد.

به عبارت ساده تر علی‌رغم اینکه اروپایی‌ها ژست انسان دوستانه گرفتند که به ایران کمک کنند آنها هم تحت تاثیر فشارهای حداکثری ترامپ نتوانستند کاری انجام بدهند و حتی کشتی‌های ما در برخی از بنادر کشورهایی مثل چین که در اختیار بخش خصوصی بود، تحت تاثیر فشار حداکثری ترامپ بودند و از پذیرش کشتی‌های ایرانی و از دادن سوخت به کشتی‌های ایرانی خودداری می‌کردند و یا اینکه هواپیماهای ایران در اروپا همه تحت تاثیر فشار حداکثری ترامپ نتوانستند یک روابط تجاری با ایران برقرار کنند.

طبیعتا در این قضییه فشار حداکثری هم اسراییل و هم کشورهایی عربی منطقه شریک بودند.

این اقتصاددان در خصوص وضعیت دولت در سال‌های گذشته بیان کرد: دولت سه سال سخت را سپری کرد؛ یعنی ما در زمان جنگ تحمیلی هم چنین شرایط سخت اقتصادی نداشتیم. در زمان جنگ نفت صادر می‌کردیم و پولمان به راحتی وارد کشور می‌شد اما در این سه سال گذشته صادرات نفت به حداقل رسید و در پول هم برای مبادله دچار مشکل شدیم.

پس این سال‌ها بسیار سخت بود که یک نمونه آن در قضیه مرغ دیده شده چراکه قیمت مرغ به بالای۳۰ هزار تومن رسید. چرا صف روغن ایجاد شد چون اخلالی در واردات روغن خام اتفاق افتاد. چرا اخلال ایجاد شد؟ زیرا امریکا یی‌ها همه بانک‌های دنیا را تحت فشار قرار دادند. بنابراین فشارهای سخت تماماً به پای دولت تمام شد.

اروپایی‌ها و انتظار برای بازگشت امریکا به برجام

این کارشناس اقتصادی در خصوص نگاه کشورهای منطقه و غربی به ایران بعد از روی کار آمدن بایدن در امریکا خاطر نشان کرد: امروز که دوره عدم حضور ترامپ است موضوع متفاوت شده امروز از رئیس‌جمهوری فرانسه گرفته تا برخی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مشتاقانه منتظر این هستند که با امریکا در صف مذاکره با ایران قرار بگیرند.

به نظر من نه تنها کشورهای خلیج‌فارس بلکه اروپایی‌ها لحظه شماری می‌کنند که امریکا به برجام بازگردد و دوباره مذاکراتشان را در خصوص برجام ادامه دهند. به عبارت ساده تر در چندماه گذاشته همه فرار می‌کردند یا از مواضع ایران اعلام برائت می‌کردند اما امروز همه پیغام می‌دهند یا مشتاق هستند که برگشتن به برجام اتفاق بیفتد و رئیس‌جمهوری منتخب امریکا در ایام انتخابات گفته تیمی که امروز در امریکا حاکم است تقریباً همان تیمی است که در مذاکرات برجام بودند.

تغییر فضای سیاسی روابط ایران با دنیای خارج

حق شناس در خصوص فضای سیاسی شکل گرفته و گشایش‌های شکل گرفته برای ایران بیان کرد: امروز فضای سیاسی در ارتباط با برجام متفاوت‌ تر از فضای سیاسی دوره ترامپ است.

به همین دلیل ساده به نظر می‌رسد که گشایش هایی در زمینه‌های مختلف از جمله صادرات، واردات و تامین نیازهای اساسی کشور اتفاق بیافتد و مشکلاتی از جمله عدم پیوست FATF داریم.

امروز ما در عصر کرونا به سر می‌بریم و همین کرونا محدودیت‌های ایجاد کرده است اما برآیند به نظر می‌آید که هرچقدر به سمت جلو می‌رویم به نظر می‌رسید که فضای سیاسی روابط ایران با دنیای خارج در حال تغییر باشد.

 در صادرات نفت ایران تغییراتی ایجاد می‌شود

وی در خصوص وضعیت صنعت و اقتصادی ایران در مرحله کنونی برجام تصریح کرد: در مرحله نخست در صادرات نفت ایران تغییراتی ایجاد می‌شود و بعد در صادرات محصولات پتروشیمی اتفاقاتی خواهد افتاد. بعد در بخش هواپیمارانی و در بخش کشتیرانی تغییراتی به وجود می‌آید.

این اقتصاددان در ادامه افزود: انتظار این است که در واقع با گشایش هایی مواجه شویم چراکه از زمانی که بایدن آمده ما شاهد تحریم‌های جدید نبوده‌ایم. الان کل بحث این است که اول ایران به تعهدات خودش بازگردد یا اول امریکا؟ و آنچه که مسلم است اینکه اگر اصل برجام مورد توافق باشد که بنظر می‌رسد مورد توافق است اینکه کدام اول به برجام بازگردد و کدام بعد تفاوتی ندارد و بحث ثانویه است.

اگر برجام حل شود بخشی از حاشیه‌ها برای دولت از بین خواهد رفت

حق شناس تصریح کرد: اگر گشایشی ایجاد شود دولت می‌توانند صف هایی که برای مرغ، روغن و... ایجاد می‌شد را جمع کند. لذا به نظر می‌رسد که اگر این باری که در سه سال گذشته بر دوش دولت بوده، حذف بشود بخشی از مشکلاتی که به مردم تحمیل شد، برطرف می‌شود.

دولت در ایجاد این شرایط موثر نبود اما دیگران دولت را در عوارض آن مقصر می‌دانند؛ یعنی اینکه ترامپ از برجام خارج شد مگر دولت مقصر بود اما عوارض خروج برجام متوجه دولت شد. پس اگر این مسائل حل شود بخشی از بار دولت و حاشیه‌های که برای دولت خلق شده از بین خواهد رفت. البته این به معنی این نیست که در برخی از زمینه‌ها ضعف‌های وجود نداشته باشد اما نباید فرع را فدای اصل کنیم.

موفقیت آمیز نبودن فشار حداکثری امریکا

این اقتصاددان در مورد پیش‌بینی از آینده اقتصاد ایران اظهارکرد: ما در سال پایانی تحریم هستیم و رشد اقتصادی را تجربه می‌کنیم. در آینده بسیاری از شاخص‌های اقتصادی کشور مثبت خواهد شد ما از فشار حداکثری عبور کردیم. فشار حداکثری امریکا موفقیت آمیز نبود.

جریان‌های سیاسی نباید سال آینده وارد نزاع خوب یا بد بودن برجام شوند

حق شناس در پایان یادآور شد: نکته این است که در سال‌های آینده چگونه می‌توانیم از فرصت‌های ایجاد شده استفاده کنیم. سال ۹۵ و ۹۶ فرصت بی‌نظیری برای کشور ایجاد شد که توانستیم از بخشی از این فرصت‌ها استفاده کنیم. حالا سول این است که اگر برای بار دوم از تحریم‌ها خارج شویم می‌توانیم به درستی از این فرصت استفاده کنیم یا نه؟ و باز این صحبت مطرح می‌شود که برجام خوب است یا بد؟

سال سال ۹۴ و ۹۵ بخشی از مباحثات سیاسی این بود که برجام خوب است یا بد اما امریکا از برجام خارچ شد و بعد گفتند برجام خوب است. جریان‌های سیاسی نباید سال آینده دوباره وارد این نزاع شوند که بازگشت امریکا به برجام خوب است یا بد.