ایران گوی سبقت را از چین ربود

به تازگی بافت کلاش (گیوه) مریوان، گلیم شیریکی‌پیچ سیرجان و سفال کلپورگان باتایید شورای جهانی صنایع‌دستی جهانی شدند.

به گزارش پایگاه خبری گسترش، روزنامه «گسترش تجارت» نوشت: غدا هیجاوی، رئیس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع‌دستی و کوین مورای، معاون رئیس منطقه‌ای شورای جهانی صنایع‌دستی، به‌عنوان ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی مرداد امسال از شهر مریوان در کردستان، سیرجان در کرمان و کلپورگان در سیستان و بلوچستان دیدن کردند تا روند تولید صنایع‌دستی در این شهرها را بررسی کنند.

شهرستان مریوان قطب تولید «کلاش» به شمار می‌رود. گلیم «شیریکی‌پیچ» از شاخص‌ترین دست‌بافته‌های زنان روستایی و عشایری شهرستان سیرجان در استان کرمان است که خاستگاه اصلی آن روستای دارستان در ۲۵کیلومتری این شهر است. روستای دارستان از قدیم، مهد بافت گلیم بوده که به همین دلیل به این نام خوانده می‌شود. «سفال» در سیستان و بلوچستان نیز با نام روستای کلپورگان معروف است. این روستا در نزدیکی شهر مرزی سراوان قرار دارد و پیشینه‌ای ۷هزار ساله در سفالگری دارد. زنان بلوچ با استفاده از خاک رس اطراف محل سکونت‌شان، ظرف‌های سفالی درست می‌کنند. ظرف‌هایی که با این نوع خاک ساخته می‌شود، نخست به رنگ خاکستری است و پس از آنکه در کوره پخته می‌شوند به رنگ قرمز درمی‌آیند.

پیش از این مشهد به‌عنوان «شهر جهانی گوهرسنگ‌ها»، لالجین به‌عنوان «شهر جهانی سفال»، اصفهان به‌عنوان «شهر جهانی صنایع‌دستی» و تبریز «به‌عنوان شهر جهانی فرش دستباف» ثبت‌جهانی شده بودند. به گفته بهمن نامورمطلق، معاونت صنایع‌دستی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ثبت‌جهانی یک شهر یا روستا ۳مرحله دارد که در مرحله نخست پرونده تهیه و به شورای جهانی صنایع‌دستی ارسال می‌شود، در مرحله دوم ارزیاب‌ها به شهرهای نامزدشده سفر می‌کنند و در مرحله سوم رای‌گیری برای ثبت‌جهانی این مکان‌ها انجام می‌شود که این دو شهر و یک روستا از ایران بعد از طی این ۳مرحله ثبت جهانی شدند.

جهانی شدن شهرها و روستاهای صنایع‌دستی ایران به شرطی مثبت و تاثیرگذار است که مدیران صنایع‌دستی، مسئولان محلی و دولتمردان امکانات لازم برای زندگی مناسب در این مناطق و محرومیت‌زدایی را فراهم کرده و تلاش کنند زیرساخت‌هایی که فعالان صنایع‌دستی در این مناطق نیاز دارند را در اختیار آنها قرار دهند. همچنین ارتقای فرهنگ و فراهم کردن زیرساخت‌های گردشگری در شهرها و دهکده جهانی صنایع‌دستی کشورمان از دیگر الزامات است. به عقیده کارشناسان لالجین در خطر خروج از ثبت جهانی قرار دارد، زیرا شرایط این شهر پس از ثبت جهانی بهبود نیافته و به زیرساخت‌های بسیاری برای فعالیت در صنایع‌دستی و جذب گردشگران خارجی نیاز دارد.

نشان‌سازی و دهکده‌های جهانی

به عقیده معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، ثبت جهانی شهرها و روستاهای فعال در زمینه صنایع‌دستی می‌تواند فرصت خوبی برای نشان‌سازی در حوزه‌های مختلف صنایع‌دستی کشور به شمار رود.

بهمن نامورمطلق در این‌باره به «گسترش‌تجارت» گفت: پس از بازرسی ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی و عرضه گزارش‌های مربوط و تایید روسای ۵ قاره در شورای جهانی صنایع‌دستی، ازسوی «رزی گرین لیز»، رئیس شورای جهانی صنایع‌دستی، درباره موافقت با ثبت‌جهانی دو شهر و یک روستای ایران برای معاونت صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی کشور نامه رسمی ارسال شده است. ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی در بازدید از این ۳ استان وضعیت تولید، فروش و آموزش صنایع‌دستی را تایید کردند و گزارش خود را به شورای جهانی صنایع‌دستی ارائه دادند و شورای جهانی صنایع‌دستی نیز پس از بررسی گزارش ارزیابان اعزامی به ایران، با ثبت سیرجان و مریوان به‌عنوان شهرهای جهانی گلیم و کلاش و روستای کلپورگان به‌عنوان دهکده جهانی سفال موافقت کرد. با ثبت‌جهانی این دو شهر و یک روستا، ایران با داشتن ۶ شهر و یک روستای جهانی رتبه نخست را در این عرصه به خود اختصاص داد و گوی سبقت را از چین که مهم‌ترین رقیب ایران در این زمینه به شمار می‌رود، ربوده است.

او درباره اقداماتی که معاونت صنایع‌دستی برای بهبود شرایط فعالیت در حوزه صنایع‌دستی در مریوان، سیرجان و کلپورگان در نظر گرفته، بیان کرد: زیرساخت‌های لازم را از نظر حقوقی آماده کرده‌ایم. مدیران و مسئولان و فعالان صنایع‌دستی مریوان، سیرجان و کلپورگان باید قدر فرصت ایجادشده را بدانند و تلاش کنند زیرساخت‌های تولید صنایع‌دستی را تقویت کرده و سپس برای تجاری‌سازی محصولات صنایع‌دستی فعالیت کنند. با جهانی شدن این مناطق شبکه‌ای آماده برای تجاری‌سازی محصولات صنایع‌دستی ایجاد شده است.

معاون صنایع‌دستی سازمان میراث‌فرهنگی، صنیاع دستی و گردشگری با اظهار امیدواری از اینکه مدیران و فعالان صنایع‌دستی در شهرهای مریوان و سیرجان و روستای کلپورگان استفاده مناسبی از فرصت ایجاد شده کنند، بیان کرد: باید رویدادهای تازه‌ای در این مناطق تعریف شوند و رویدادها و مناسبت‌ها به‌گونه‌ای برگزار شود که در سطح جهانی دیده و معرف فعالیت‌ها و حضور این مناطق باشد. با برگزاری رویدادهایی مانند جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های صنایع‌دستی می‌توان گفتمان تازه‌ای در این مناطق شکل داد.

نامورمطلق درباره اقداماتی که معاونت صنایع‌دستی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی به‌منظور کمک و ارتقای صنایع‌دستی در سیرجان، مریوان و کلپورگان در نظر گرفته، اظهار کرد: براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده مقرر شده این شهرها برای برگزاری رویدادها و مناسبت‌های صنایع‌دستی در اولویت قرار گیرند و بازارچه‌ها، نمایشگاه‌های صنایع‌دستی را در این مناطق برگزار می‌کنیم. همچنین در ارائه تسهیلات فعالان صنایع‌دستی شهرها و دهکده‌های جهانی صنایع‌دستی را در اولویت قرار می‌دهیم. اولویت نخست در تجاری‌سازی محصولات صنایع‌دستی، محصولات و حوزه‌های صنایع‌دستی موجود نیز با شهرهای جهانی خواهد بود.

او با بیان اینکه در شهرها و دهکده جهانی صنایع‌دستی در حال نشان‌سازی در زمینه صنایع‌دستی کشور هستیم، اظهار کرد: با فعالیت در این شهرها و مطرح کردن هرچه بیشتر آنها فعالیت‌های صنایع‌دستی را تخصصی و حرفه‌ای می‌کنیم و امیدوارم ثبت جهانی شهرها و دهکده‌های فعال در صنایع‌دستی کشور موجب ایجاد مدیریت و نگاه جدید در حوزه صنایع‌دستی شود.

فراهم‌سازی زیرساخت‌ها

به گفته کارشناسان صنایع‌دستی، زیرساخت‌های مورد نیاز برای حضور گردشگران و امکانات مورد نیاز برای بهبود فعالیت‌های صنایع‌دستی در شهرهای سیرجان، مریوان و روستای کلپورگان وجود ندارد و باید مسئولان ملی و منطقه‌ای تلاش کنند تا زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز را برای فعالان صنایع‌دستی و گردشگران در این مناطق ایجاد کنند.

بهزاد اژدری، رئیس انجمن سفال و سرامیک در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» بیان کرد: ثبت جهانی شهرها و دهکده‌های صنایع‌دستی کشور پیامدهایی نیز به همراه دارد، به این معنا که ثبت جهانی الزاماتی را به آن منطقه دیکته می‌کند.

مناطق جهانی هم گردشگران جهانی را به خود جذب می‌کنند که لازمه آن فراهم بودن زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز است و هم اینکه کانون توجه منتقدان صنایع‌دستی قرار خواهند گرفت و باید فعالیت‌های صنایع‌دستی در این مناطق بهبود یابند.

او با اشاره به اینکه برخی مناطق مانند لالجین در خطر بیرون آمدن از ثبت جهانی هستند، بیان کرد: باید تلاش‌ها و اقدامات لازم در مناطق ثبت جهانی شده به‌گونه‌ای رخ دهد که این مناطق در خطر بیرون آمدن ازفهرست مناطق ثبت جهانی قرار نگیرند و امکانات مورد نیاز برای فعالان صنایع‌دستی و حضور گردشگران نیز فراهم شوند. به‌عنوان نمونه کلپورگان مشکلات بسیاری دارد، بهداشت محیط و فرهنگ و محرومیت مردم این روستا از جمله مشکلات این روستا هستند و زیرساخت‌های حضور مخاطبان؛ گردشگران، هنرمندان و پژوهشگران در این روستا فراهم نیست.

اژدری با اشاره به زیرساخت‌ها و امکاناتی که باید در روستاها و شهرهای جهانی وجودداشته باشند، اظهار کرد: اینترنت، اقامتگاه و بازارهای لازم برای حمل‌ونقل برای حضور گردشگران در این مناطق به میزان کافی وجود ندارند. این امکانات را سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به تنهایی نمی‌تواند فراهم کند، بلکه مدیران استانی و منطقه‌ای نیز باید تلاش کنند زیرساخت‌ها را در مناطق به ثبت جهانی رسیده تکمیل کنند.

وی با اشاره به اینکه پس از ثبت جهانی، سفارش محصول و فروش محصولات صنایع‌دستی در آن مناطق افزایش می‌یابد، بیان کرد: فعالان صنایع‌دستی در شهرها و روستای جهانی صنایع‌دستی کشورمان نباید در تولید محصولات خود کپی‌کاری کرده و کمیت را فدای کیفیت کنند.

سخن آخر

ثبت جهانی شهرها و روستاهای فعال در زمینه صنایع‌دستی کشورمان اگرچه خوب است اما جهانی شدن این مناطق در صورتی موثر خواهد بود که امکانات و زیرساخت‌های مورد نیاز برای بهبود فعالیت‌های صنایع‌دستی، رفع محرومیت مردم، ارتقای فرهنگ مردم بومی و حضور گردشگران خارجی فراهم شود. در غیر این صورت ثبت جهانی مناطق فعال در صنایع‌دستی نه تنها بی‌فایده است، بلکه خطر بیرون آمدن از ثبت جهانی نیز همواره وجود دارد که در صورت بروز این اتفاق خود تبلیغی منفی برای صنایع‌دستی و گردشگری کشورمان به شمار می‌رود.