برق هسته‌ ای راهکاری برای کاهش خاموشی‌

گفتنی است اکنون فرانسه با داشتن سهم ۷۵ درصدی برق هسته‌ای از کل تولید برق خود در صدر کشورهای جهان قرار دارد. پس از آن به ترتیب لیتوانی (۷۳ درصد)، بلژیک (۵۷ درصد) ، بلغارستان و اسلواکی (۴۷ درصد) و سوئد (۴۸.۶ درصد) قرار گرفته‌اند. ایالت متحده آمریکا نیز حدود ۲۰ درصد از تولید برق خود را به برق هسته‌ای اختصاص داده است. گرچه ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای و تولید برق هسته‌ای در جهان از رشد انفجاری اواخر دهه ۱۹۶۰ تا اواسط ۱۹۸۰ برخوردار نیست، اما کشورهای مختلف همچنان درصدد تامین انرژی مورد نیاز خود از طریق انرژی هسته‌ای هستند.

طبق پیش‌بینی‌های به عمل آمده روند استفاده از برق هسته‌ای تا دهه‌های آینده همچنان روند صعودی خواهد داشت. در این زمینه، منطقه آسیا و اروپای شرقی به ترتیب مناطق اصلی جهان در ساخت نیروگاه هسته‌ای خواهند بود. در این راستا، ژاپن با ساخت نیروگاه‌های اتمی با ظرفیت بیش از ۲۵۰۰۰ مگا وات در صدر کشورها قرار دارد. پس از آن چین، کره جنوبی، قزاقستان، رومانی، هند و روسیه جای دارند. استفاده از انرژی هسته‌ای در کشورهای کانادا، آرژانتین، فرانسه، آلمان، آفریقای جنوبی، سوئیس و آمریکا تقریبا روند ثابتی را طی دو دهه آینده طی خواهد کرد.

کشور ایران نیز در فرآیند توسعه پایدار خود به تکنولوژی هسته‌ای چه از لحاظ تامین نیرو و ایجاد جایگزینی مناسب در عرصه انرژی و چه از نظر دیگر بهره برداری‌های صلح آمیز آن در زمینه‌های صنعت، کشاورزی، پزشکی و خدمات نیاز مبرم دارد که تحقق این رسالت مهم به عهده سازمان انرژی اتمی ایران است. بدیهی است در زمینه کاربرد انرژی هسته‌ای به منظور تامین قسمتی از برق مورد نیاز کشور قیود و فاکتورهای بسیار مهمی ازجمله مسائل اقتصادی و زیست محیطی مطرح می‌شود.

امروزه کشورهای بسیاری به ویژه کشورهای اروپایی سهم قابل توجهی از برق مورد نیاز خود را از انرژی هسته‌ای تامین می‌کنند. به طوری که آمار نشان می‌دهد از مجموع نیروگاه‌های هسته‌ای نصب شده جهت تامین برق در جهان به ترتیب ۳۵ درصد به اروپای غربی، ۳۳ درصد به آمریکای شمالی، ۱۶.۵ درصد به خاور دور ، ۱۳درصد به اروپای شرقی و در نهایت فقط ۰.۷۴ درصد به آسیای میانه اختصاص دارد. بدون شک در توجیه ضرورت ایجاد تنوع در سیستم عرضه انرژی کشورهای مذکور ، انرژی هسته‌ای به عنوان یک گزینه مطمئن اقتصادی مطرح است.

بنابراین ابعاد اقتصادی جایگزینی نیروگاه‌های هسته‌ای با توجه به تحلیل هزینه تولید (قیمت تمام شده) برق در سیستم‌های مختلف نیرو قابل تامل و بررسی است. از این رو در اغلب کشورها‌، نیروگاه‌های هسته‌ای با عملکرد مناسب اقتصادی خود از هر لحاظ با نیروگاه‌های سوخت فسیلی قابل رقابت هستند. به هرحال طی چند دهه گذشته کاهش قیمت سوخت‌های فسیلی در بازارهای جهانی، سبب افزایش هزینه‌های ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای به دلیل تشدید مقررات و ضوابط ایمنی، طولانی‌تر شدن مدت ساخت و بالاخره باعث ایجاد مشکلات تامین مالی لازم و بالا رفتن قیمت تمام شده هر واحد الکتریسیته در این نیروگاه‌ها شده است.

در حال حاضر از مجموع حدود ۸۵ هزار مگاوات ظرفیت اسمی نصب شده تولید برق کشور، ۱۰۰۰ مگاوات ظرفیت تولید در نیروگاه هسته ای است و در حالی که ظرفیت عملی تولید برق در تمامی انواع نیروگاه‌ها از جمله نیروگاه‌های حرارتی، برق‌آبی، تجدیدپذیر هر کدام به دلیلی کمتر از ظرفیت اسمی است، تنها در نیروگاه هسته‌ای ظرفیت عملی تولید برق برابر با ظرفیت اسمی بوده و به عبارتی، برق هسته‌ای یک برق پایدار برای تامین نیاز شبکه برق است.

با وجود آنکه در ایران حدود یک درصد ظرفیت اسمی تولید برق کشور در بخش هسته ای است، در کشورهای مختلف جهان به میزان بسیار قابل توجهی از ظرفیت انرژی هسته‌ای برای تولید برق استفاده می‌کنند. در طی دولت‌های یازدهم و دوازدهم بارها مسئولین امر، به خصوص وزرای نیرو، از برنامه‌ریزی برای احداث واحدهای دوم و سوم نیروگاه بوشهر و مذاکرات مربوطه در این خصوص خبر دادند اما در حالی که دولت به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود در این بخش دستاوردی حاصل نشد.

کم کاری هشت سال گذشته در افزایش ظرفیت برق هسته‌ای کشور بی‌تاثیر از برجام هسته‌ای نبوده و در حالی که در جریان ذوق‌زدگی دولت از برجام، وزارت نیرو در مذاکرات روزانه خود در سال‌های پایانی دولت یازدهم و شروع دولت دوازدهم به دنبال جذب سرمایه‌گذاران خارجی در زمینه برق حرارتی بود، توسعه انرژی هسته‌ای با کم توجهی مواجه شد و اگر امروز به جای ۱۰۰۰ مگاوات ظرفیت تولید برق هسته‌ای کشور، ۳۰۰۰ مگاوات ظرفیت بهره‌برداری شده در این بخش داشتیم، می‌توان گفت بخش قابل توجهی از خاموشی‌های امروز را شاهد نبودیم.