تصمیم بانک مرکزی درباره تغییر مبنای نرخ ارز مسافرتی، بار دیگر نگاه‌ها را متوجه نظام نرخ‌گذاری رسمی کرده است. از این پس، مسافران در همان زمانی که برای دریافت سهمیه ارزی خود به بانک مراجعه می‌کنند، از نرخ روز مطلع می‌شوند و پیش از آن، به قیمت روز دلار مسافرتی دسترسی ندارند! این نرخی است که مستقیما از تالار دوم مرکز مبادله استخراج می‌شود و در سایت رسمی نیز قابل مشاهده نیست. چنین تغییری در اعلام قیمت دلار سفر، نشانه‌ای از چرخش تدریجی سیاست‌گذار به سمت نظام چند سطحی نرخ‌گذاری ارزی به شمار می‌رود.

بازار ارز مسافرتی در هفته‌های اخیر با تغییر رویکرد بانک مرکزی و تمرکز بر فروش یورو به جای دلار، شاهد افزایش چشمگیر تقاضا برای این ارز اروپایی بوده است. گزارش میدانی گسترش‌نیوز از میدان فردوسی نشان می‌دهد بیشتر مسافران، به‌ویژه مقاصد اروپایی، یورو را به‌عنوان گزینه اصلی خرید انتخاب می‌کنند. همزمان بررسی روند نرخ یورو در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ بیانگر رشد سال‌به‌سال ۲۸ تا ۳۹ درصدی این ارز است؛ موضوعی که حاکی از تغییر الگوی ارزی و شکل‌گیری موج جدیدی از تقاضا در بازار آزاد و ارز مسافرتی ایران است.

با اجرای سازوکار جدید محاسبه نرخ ارز مسافرتی از روز شنبه، این رانت دولتی به پایان رسیده است و براین اساس نرخ ارز مسافری به صورت روزانه و براساس نرخ تالار دوم ارز تجاری مرکز مبادله ایران به علاوه هزینه تبدیل و نقل و انتقال اسکناس اعلام می‌شود.

بانک مرکزی در حالی با اتخاذ تصمیم درست و منطقی از اول آبان سازوکار تازه ارز مسافرتی را اجرا کرد، ولی عدم اطلاع‌رسانی پیشینی در خصوص این تصمیم، مشکلات و دردسرهایی برای مسافران هوایی ایجاد کرده است که لازم بود قبل از اجرای تصمیم تدبیر می‌شد.

سخنگوی مرکز مبادله ارز و طلای ایران گفت: از امروز، نحوه قیمت‌گذاری ارز مسافرتی بر اساس مکانیزم جدیدی در تالار دوم مرکز مبادله انجام می‌شود.

مسافران خارجی از شکاف میان نرخ رسمی و آزاد ارز بهره‌مند می‌شوند، اما در همین زمان، بیماران و پژوهشگران از دسترسی به ارز مورد نیاز خود بازمانده‌اند.

میزان ارز مسافرتی زائران اربعین توسط مدیر روابط عمومی بانک مرکزی اعلام شد.

در سال‌های اخیر، نوسانات بازار ارز و سیاست‌های ارزی دولت به چالش‌های عمده‌ای در اقتصاد ایران تبدیل شده‌اند. یکی از ابزارهای کلیدی در این زمینه، تخصیص «دلار سهمیه‌ای مسافرتی» است که به منظور حمایت از مسافران و کنترل بازار آزاد ارز طراحی شده است. این نوع ارز با نرخ پایین‌تری نسبت به بازار آزاد به مسافران واجد شرایط ارائه می‌شود و کاربردهای متنوعی دارد. با نزدیک شدن به ایام اربعین حسینی، سهمیه ارزی ویژه‌ای برای زائران این سفر مذهبی در نظر گرفته می‌شود که هر ساله با استقبال زیادی روبه‌رو است. در این مقاله، به بررسی مفهوم دلار سهمیه‌ای، گروه‌های مشمول، مقدار آن در سال جدید و سهمیه خاص اربعین خواهیم پرداخت. همچنین مزایا، معایب و تأثیرات این سیاست بر اقتصاد کشور را مورد بررسی قرار خواهیم داد تا درک بهتری از آن پیدا کنیم.

مسئولان بانک مرکزی هنوز به طور رسمی تغییر شیوه پرداخت ارز عمره به زائران را تأیید یا رد نکرده‌اند، اما گزارش‌ها حاکی است که از امروز این ارز تنها به افرادی اختصاص می‌یابد که از ابتدای سال جاری ارز مسافرتی یا ارز اربعین دریافت نکرده‌اند.

رئیس سازمان حج و زیارت گفت: طبق قرارداد با بانک مرکزی برای هر دلار قیمت ۵۲ هزار و ۱۴۰ تومان در نظر گرفته شد.

سمیعی کارشناس اقتصادی گفت: حذف هرگونه ارز رانتی و با قیمت‌های غیر واقعی و تغییر قیمت به سمت بازار واقعی و آزاد، طبیعتاً امری صحیح تلقی می‌شود. اقتصاد امری علامت محور است و باید آزاد باشد. با آزاد بودن و انجام رقابت رشد می‌کند. علامت‌های مثبتی در بازار ارز مشاهده می‌شود. از اول تابستان روند قیمت در بازار آزاد تقریباً با ثبات نسبی روبرو بوده است.

زائرانی که ارز اربعین را دریافت کرده‌اند، برای دریافت ارز مسافرتی با مشکلی مواجه نخواهند شد. به عبارت دیگر، زائران مسافر هوایی نیز می‌توانند از طریق شعب منتخب بانک‌های عامل ۲۰۰ هزار دینار دریافت کنند و همچنین ۵۰۰ دلار را در فرودگاه امام خمینی (ع) دریافت نمایند.

بانک مرکزی ارز اربعین ۱۴۰۳ را با تخصیص حداکثر ۲۰۰ هزار دینار به متقاضیان ارائه می‌دهد. قیمت این ارز تقریباً ۲۳ درصد کمتر از قیمت بازار آزاد است.

سازمان حج و زیارت و شورای برنامه‌ریزی بعثه، سهمیه ارز سفر حج در سال ۱۴۰۳ را برای هر زائر ۵۰۰ یورو اعلام کردند.

در حال حاضر نرخ ارز در ایران افزایش یافته است و این افزایش نرخ به چه میزان ادامه خواهد یافت و چه اتفاقی در بازارها رخ خواهد داد، سوالی است که بسیاری از ایرانیان در حال حاضر درباره آن نگران هستند و به دنبال پاسخ آن هستند.

امروز آخرین روز است که ارز مسافرتی ۱۰۰۰ یورویی به متقاضیان ارائه می‌شود. با پایان سال ١۴٠٢، سقف فروش ارز مسافرتی از اول فروردین ۱۴۰۳ به حالت قبلی باز می‌گردد و ارز تنها بعد از خروج از فرودگاه‌های کشور به مسافران تحویل داده خواهد شد. در سقف قبلی (۵۰۰ یورو)، ارز به مسافران تحویل داده می‌شود.

ارز مسافرتی با لحاظ دو شرط مهم معادل هزار یورو یعنی سقف تعیین‌شده برای این ردیف به‌متقاضیان تعلق می‌گیرد. مورد اول ارائه بلیط هواپیما اعلام شده و شرط دوم این است که کشور مبدا از مسافران ایرانی ویزا بخواهد. در غیر این صورت حداکثر مبلغی که تحت‌عنوان ارز مسافرتی به متقاضی تعلق می‌گیرد، ۳۰۰ یورو یا ارز معادل آن خواهد بود.

بانک مرکزی در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۴۰۲ در نظر دارد تا با متخلفان دریافت ارز مسافرتی راسا برخورد کند. به منظور جلوگیری از سوءاستفاده برخی از افراد از ارز مسافرتی، بانک مرکزی درخواست کرده است که فرودگاه‌های بین‌المللی کشور اسامی مسافرانی که ارز دریافت کرده‌اند اما بلیت پرواز خود را لغو کرده‌اند، گزارش دهند.

بانک مرکزی با تأمین ارز مسافرتی به عملکرد خود رسالتی ادا کرده است و باعث کنترل تقاضای ارز در بازار و جلوگیری از ایجاد تقاضای غیر واقعی شده است.

با تصمیم جدید بانک مرکزی درباره ارز مسافرتی، به نظر می‌رسد که امکان برنامه‌ریزی برای یک سفر رایگان خارجی با استفاده از این سیاست وجود دارد. اما سوال این است که آیا راهکارهای دیگری برای کنترل تقاضای ارز مسافرتی در پایان سال وجود داشت؟