افزایش تقاضای تولید برد الکترونیکی در کشور | بازار قطعات الکترونیکی داغ شد!

در چند سال اخیر، رشد صنعت الکترونیک در ایران شتاب چشمگیری گرفته است. شرکت‌های دانش‌بنیان، تولیدکنندگان تجهیزات هوشمند و حتی استارتاپ‌های صنعتی به سمت طراحی و تولید برد الکترونیکی بومی حرکت کرده‌اند. این تغییر رویکرد باعث شده تقاضا برای قطعات الکترونیکی و خدمات تولید برد چند برابر شود. افزایش تقاضا نه‌تنها بیانگر رشد بازار داخلی است، بلکه نشانه‌ای از وابستگی کمتر به واردات و افزایش خودکفایی صنعتی کشور محسوب می‌شود.

در این مقاله بررسی می‌کنیم چرا بازار تولید برد در ایران داغ شده، چه عواملی موجب این رونق شده‌اند، و کدام شرکت‌ها نقش کلیدی در این تحولات دارند.

چرا تقاضا برای تولید برد الکترونیکی افزایش یافته است؟

1. رشد صنایع هوشمند و الکترونیک مصرفی

افزایش تولید لوازم هوشمند خانگی، تجهیزات امنیتی، کنترل‌های صنعتی و دستگاه‌های پزشکی، باعث جهش نیاز به بردهای مدار چاپی (PCB) شده است.

طبق داده‌های منتشر شده در وب‌سایت معتبر و مرجع استاتیستا ، صنعت جهانی برد الکترونیکی تا سال 2030 رشد سالانه‌ای حدود 5.1 درصد را تجربه خواهد کرد. ایران نیز با گسترش شرکت‌های تکنولوژی محور، هم‌مسیر این روند جهانی حرکت می‌کند.

2. سیاست‌های حمایت از تولید داخلی

سیاست‌های دولت برای کاهش وابستگی به واردات قطعات، موجب رشد کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید برد در کشور شده است. تسهیلات صنعتی، معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان و توسعه پارک‌های فناوری، از جمله محرک‌های کلیدی این رشد هستند.

3. گسترش پروژه‌های صنعتی و نظامی

صنایع مخابرات، دفاعی و خودروسازی ایران نیز از مصرف‌کنندگان اصلی بردهای الکترونیکی هستند. پروژه‌های صنعتی بزرگ نیاز به تولید اختصاصی و بومی دارند که همین امر بازار تولیدکنندگان داخلی را گسترش داده است.

اهمیت تولید برد الکترونیکی در اقتصاد و صنعت

برد الکترونیکی در واقع قلب تپنده هر دستگاه دیجیتال است. از موبایل و لپ‌تاپ گرفته تا ربات و ماشین لباسشویی، همه با یک PCB شروع می‌شوند. بنابراین رشد تولید برد مستقیماً به رشد کل زنجیره فناوری منجر می‌شود.

1. اشتغال‌زایی و انتقال فناوری

رشد این حوزه، فرصت‌های شغلی تخصصی در زمینه طراحی مدار، لحیم‌کاری SMD، مونتاژ و تست محصول ایجاد کرده است. هر خط تولید برد می‌تواند به‌طور مستقیم ده‌ها متخصص و تکنسین را مشغول به کار کند.

2. کاهش وابستگی ارزی

تولید داخلی برد، نیاز به واردات PCB از چین یا مالزی را کاهش می‌دهد. طبق داده‌های ، بیش از 65 درصد واردات الکترونیک کشورهای درحال‌توسعه مربوط به برد مدار چاپی است. با افزایش تولید بومی، این وابستگی کاهش می‌یابد و صرفه‌جویی ارزی چشمگیری ایجاد می‌شود.

3. بهبود کیفیت محصولات داخلی

شرکت‌هایی که از بردهای تولید داخل استفاده می‌کنند، کنترل بیشتری بر طراحی، کیفیت و استانداردهای فنی دارند. این امر منجر به محصولات باکیفیت‌تر و قابل رقابت در بازارهای منطقه‌ای می‌شود.

فرآیند تولید برد الکترونیکی

تولید برد الکترونیکی شامل چند مرحله دقیق و تخصصی است. هر مرحله نیازمند تجهیزات صنعتی و دانش فنی است:

1. طراحی مدار (Circuit Design)

   طراحی با نرم‌افزارهایی مانند Altium Designer یا Proteus انجام می‌شود. در این مرحله مسیرهای سیگنال، تغذیه و زمین مشخص می‌شوند.

2. چاپ مدار روی لایه مسی (PCB Fabrication)

   طرح روی فیبر مسی چاپ شده و مسیرها از طریق فرآیند اچ‌کاری (Etching) شکل می‌گیرند.

3. لحیم‌کاری قطعات (Assembly)

   قطعات الکترونیکی SMD یا DIP روی برد نصب و لحیم می‌شوند.

4. تست عملکردی (Testing)

   در پایان، برد از نظر جریان، ولتاژ، و نویز الکتریکی آزمایش می‌شود تا خطاهای احتمالی برطرف گردد.

چالش‌ها و فرصت‌های تولید برد الکترونیکی در ایران

چالش‌ها:

• کمبود مواد اولیه مانند فیبر اپوکسی و مس خالص
• نوسانات نرخ ارز در واردات قطعات خاص
• کمبود نیروی متخصص در مونتاژ بردهای چندلایه

فرصت‌ها:

• افزایش تقاضا در صنایع خودروسازی، مخابرات و تجهیزات پزشکی
• حمایت دولت از شرکت‌های دانش‌بنیان
• رشد صادرات به کشورهای همسایه مثل عراق، ترکیه و آذربایجان

به نقل از وب سایت رسمی و مرجع ای تایمز ، کشورهایی که در زمینه مونتاژ برد به خودکفایی رسیده‌اند، رشد سالانه صادرات قطعات تا 40 درصد را تجربه کرده‌اند. ایران نیز در مسیر مشابهی قرار دارد.

بزرگترین شرکت تولیدکننده عمده برد الکترونیکی در ایران

در میان ده‌ها شرکت فعال در حوزه تولید برد، شرکت مهام الکترونیک به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده عمده برد الکترونیکی در ایران شناخته می‌شود. این شرکت با بیش از 15 سال سابقه صنعتی، دارای خطوط تولید تمام‌اتوماتیک SMT و دستگاه‌های تست دقیق AOI است. محصولات مهام الکترونیک در صنایع زیر به‌صورت گسترده استفاده می‌شوند:

• تجهیزات مخابراتی و کنترل صنعتی
• دستگاه‌های پزشکی
• تجهیزات هوشمند خانگی
• بردهای خودرو و سنسورهای هوشمند

ویژگی‌های ممتاز مهام الکترونیک

1. تولید انبوه با استاندارد بین‌المللی IPC
2. امکان طراحی اختصاصی طبق نیاز مشتری
3. پشتیبانی مهندسی و تست کیفی 100٪
4. تولید بردهای چندلایه و انعطاف‌پذیر (Flex PCB)
5. سابقه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی

به نقل از کارشناسان صنعتی، مهام الکترونیک نقش مهمی در خودکفایی کشور در زمینه تولید برد ایفا کرده و توانسته جایگاه ایران را در زنجیره تأمین فناوری منطقه تقویت کند.

تحلیل بازار قطعات الکترونیکی و پیش‌بینی آینده

بازار قطعات الکترونیکی در ایران، به‌ویژه قطعات مربوط به برد مدار چاپی، در مرحله رشد سریع قرار دارد. با توجه به نیاز روزافزون صنایع هوشمند و تجهیزات اتوماسیون، انتظار می‌رود تقاضا تا سال 1408 بیش از دو برابر شود.

به گزارش از وب سایت معروف و معتبر مارکتز اند مارکتز ، ارزش بازار جهانی PCB در سال 2024 حدود 78 میلیارد دلار برآورد شده و روند صعودی دارد. رشد مشابهی در ایران نیز پیش‌بینی می‌شود، به‌ویژه با سرمایه‌گذاری‌های جدید در پارک‌های فناوری و کارخانه‌های الکترونیک در شهرهایی مثل تبریز، قزوین و اصفهان.

مسیر رشد صنعت تولید برد در ایران

برای حفظ رشد این صنعت، چند اقدام کلیدی ضروری است:

1. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D)

   توسعه تکنولوژی‌های جدید مانند بردهای انعطاف‌پذیر و نازک.

2. افزایش صادرات به کشورهای منطقه

   با توجه به تقاضای بالای خاورمیانه برای PCB، ایران می‌تواند نقش صادرکننده منطقه‌ای را ایفا کند.

3. حمایت مستمر از تولید داخلی

   سیاست‌های تشویقی دولت در تأمین مواد اولیه و تسهیلات مالی، کلید پایداری رشد است.

سوالات متداول

1. چه صنایعی بیشترین تقاضا را برای برد الکترونیکی دارند؟

   صنایع خودروسازی، تجهیزات پزشکی، مخابرات و لوازم خانگی بیشترین نیاز را به بردهای مدار چاپی دارند.

2. آیا تولید برد الکترونیکی در ایران صرفه اقتصادی دارد؟

   بله، با افزایش هزینه واردات و رشد تقاضا، تولید داخلی از نظر اقتصادی کاملاً توجیه‌پذیر است.

3. شرکت مهام الکترونیک چه نوع بردهایی تولید می‌کند؟

   این شرکت انواع بردهای صنعتی، مخابراتی، پزشکی و خانگی را با فناوری SMD و چندلایه تولید می‌کند.

4. آینده صنعت تولید برد در ایران چگونه پیش‌بینی می‌شود؟

   با توجه به رشد صنایع هوشمند و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، آینده این صنعت بسیار روشن و با ظرفیت صادراتی بالا پیش‌بینی می‌شود.

سخن آخر

افزایش تقاضای تولید برد الکترونیکی در ایران، نشانه‌ای از بلوغ صنعتی و حرکت کشور به سمت خودکفایی فناوری است. رشد صنایع هوشمند، حمایت‌های دولتی و حضور شرکت‌های پیشرو مانند مهام الکترونیک، باعث شده این صنعت به یکی از ارکان اصلی توسعه تکنولوژیک کشور تبدیل شود.