روز ملی شعر و ادب پارسی؛ از شهریار تا میراث ادبی ایران

هر ساله در ۲۷ شهریور ایرانیان یاد شاعران بزرگ پارسی را گرامی می دارند،این روز، سالروز درگذشت شاعر بزرگ معاصر،شهریار است که با تصویت شورای عالی انقلاب،روز شعر و ادب پارسی نام گذاری شد.

ریشه تاریخی روز شعر و ادب

در دهه ۱۳۶۰، مسئولین فرهنگی کشور به دنبال راه‌هایی برای احیای هویت ملی و تقویت زبان پارسی در برابر نفوذ فرهنگ‌های بیگانه بودند. زبان پارسی، با بیش از هزار سال تاریخ و آثاری مثل شاهنامه فردوسی، دیوان حافظ و بوستان و گلستان سعدی، نه تنها یک ابزار ارتباطی، بلکه نماد هویت و تمدن ایرانی-اسلامی بود.

در این میان، محمدحسین شهریار، شاعر معاصر و خالق آثاری چون حیدربابایه سلام و علی ای همای رحمت، به عنوان چهره‌ای برجسته در ادبیات معاصر شناخته می‌شد.همچنین این شاعر بزرگ را می توان را آخرین شاعر غزل سرا نام برد و پس از او قالب نیمایی رواج یافت.شهریار با سرودن اشعار به دو زبان پلی میان سنتی و مدرنیته ایجاد نمود.

سپس وقتی شهریار در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ درگذشت، فرصتی فراهم شد تا این روز به عنوان نمادی از ادبیات پارسی گرامی داشته شود.

در سال ۱۳۸۱، شورای عالی انقلاب فرهنگی به پیشنهاد جمعی از ادیبان و پژوهشگران، ۲۷ شهریور را به عنوان روز ملی شعر و ادب پارسی در تقویم رسمی ایران ثبت کرد. این تصمیم به پاس خدمات بی‌بدیل شهریار به ادبیات ایران و به‌ویژه غزل پارسی گرفته شد. انتخاب این روز، مصادف با سالروز درگذشت شهریار، به نوعی ادای احترام به شاعری بود که با زبان ساده و صمیمی‌اش، شعر پارسی را به دل مردم برد.

خلاصه ای از زندگی استاد شهریار

سید محمدحسین بهجت تبریزی، ملقب به شهریار (به معنای "شاه شهر"، تقلیدی از شهریارِ اساطیری)، به دو زبان ترکی و فارسی شعر می سرود. زندگی‌اش همچون غزل‌هایش، پر از عشق، درد، و شور بود. 

کودکی و نوجوانی

تولد:شهریار در ۱۱ دی ۱۲۸۵ در روستای خشکناب (از توابع تبریز) در خانواده ای مذهبی و ادبی چشم گشود.پدر او شیخ ابوالقاسم، عالم دینی بود و مادرش، زنی خانه‌دار با علاقه مند به شعر بود.

تحصیلات اولیه: در مکتب‌خانه‌های سنتی تبریز، قرآن و ادبیات کلاسیک آموخت. استعدادش خیلی زود آشکار شد و در ۷ سالگی، اولین شعرش را سرود.

انتقال به تبریز: خانواده او به شهر نقل مکان کردند و او در مدرسه آمریکایی‌ها (تربیت مدرس) درس خواند، جایی که با ادبیات غربی هم آشنا شد.

جوانی و عشق ناکام

تهران و دارالفنون: شهریار ۱۸ ساله بود که به تهران رفت و در دارالفنون ثبت‌نام کرد. اینجا بود که تخلص "شهریار" را برگزید و با استادانی مثل تقی‌زاده هم‌درس شد.

عشق به ثریا: عاشق دختری ارمنی به نام ثریا اسکندریان شد ، عشقی که موجب خودکشی ناموفق او شد. این واقعه، غزل‌های عاشقانه‌اش را زایید: "آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا / اکنون که بی تو افتاده‌ام از پا چرا؟"

بازگشت به تبریز: پزشکی خواند اما نیمه‌کاره رها کرد. به معلمی و روزنامه‌نگاری روی آورد،شغل‌هایی که کلمات را به درآمد بدل کردند.

اوج خلاقیت

دو زبانه بودن: به فارسی، غزل‌های عاشقانه و مذهبی سرود؛ به ترکی، حماسه‌های فولکلور مثل حیدربابایه سلام (سلام بر حیدربابا) را آفرید – اثری که به "شاهکار ادبیات ترکی" معروف است.

آثار برجسته:

دیوان اشعار: مجموعه‌ای از غزل‌ها، قصیده‌ها و مثنوی‌ها.

حیدربابایه سلام: نوستالژیک و طبیعت‌گرا، بیش از ۲۰۰ بیت. این اثر به زبان ترکی سروده شده و در وصف زیبایی و اصالت روستای خود شهریار است.

علی ای همای رحمت: غزلی مذهبی که در محرم خوانده می‌شود و میلیون‌ها بار شنیده شده.

درگذشت

۲۷ شهریور ۱۳۶۷، در ۸۲ سالگی، بر اثر نارسایی قلبی در تبریز وداع کرد. تشییع جنازه‌اش، دریایی از مردم بود ، نمادی از عشق عمومی به شعرش.

در عصر دیجیتال، جایی که شبکه‌های اجتماعی و محتوای کوتاه غالب شده‌اند، روز شعر و ادب پارسی یادآوری می‌کند که شعر، روح فرهنگ ایرانی است. این روز به ما می‌گوید که کلمات می‌توانند فراتر از زمان و مکان، قلب‌ها را به هم پیوند دهند.